Adnan Salih [email protected]

Foreks hikayeleri

SPK’nın foreks düzenlemeleri sektöre büyük bir etki yarattı. Piyasada iki hâkim görüş var:

1)Sektör gelişiyordu, iş yaratıyordu şimdi işsizlik artacak sektör küçülecek. Yapılan düzenleme yanlıştır

2)Sektör insanların parasını iç etmek üzerine kurulu bir düzen tutturmuştu, bunun değişmesi gerekiyordu, iyi oldu.

Her zamanki gibi siyah ve beyaz olarak ikiye ayrıldık ve yazılanlar söylenenler üzerine fikir beyan etmeye başladık, reaksiyoner bir toplum olduğumuz gelişmelere tepki verdik, sektör üzerine gelen treni görmedi.

Son dönemde duyduklarımız foreks konusunda SPK’ya müşterilerden çok sayıda şikâyet gittiğiydi. Bu şikayetlerin bir kısmı haklı bir kısmı haksız olabilir incelenir açıklığa kavuşur. Bununla birlikte sıkıntıların giderek artıyor olması da alarm zilleri çalmasına sebep oldu.

SPK önce tali düzenlemeler ile sektöre mesajlar göndermeye başladı: Kar-zarar oranlarının yayınlanması görünür olması, yatırım danışmanlığını/portföy yönetiminin foreks dışına çıkarılması, demo hesaplar ile ilgili düzenlemeler hep gelecek olan daha büyük düzenlemenin habercisiydi ve o düzenleme geldi. Kaldıraçlar indi, hesap açılışa alt limit kuralı hayata geçirildi.

Sektör yaratıcı olmaz, yenilikçi ürünler ortaya koyamazsa küçülecek, birleşmeler kaçınılmaz olacak.

Bugün foreksin iyi mi kötü mü olduğuna yaşadığım duyduğum gerçek foreks hikayeleri ışığında bakmak istedim.

Çok fazla işlem yapan bir müşterimiz vardı. Bu müşterimiz niye bilmem AUDJPY paritesine takmıştı. Sürekli AUDJPY ile işlem yapmaya bayılıyordu. İşlem tekniği ise “hedge” denilen strateji ile önce uzun ve kısa aynı anda açmak ve daha sonra yöne göre uzun ya da kısadan birini artırmak ve diğer tarafı ise kapatmak şeklindeydi. Müşteri bu şekilde 1:100 kaldıraç oranını 1:200’e çıkarıyordu. Müşterinin en çok sıkıntı çektiği günler Pazar açılışları olurdu. Pazar açılışları genelde piyasa hacimsizdir ve fiyatlar açıktır. Kaldıraç limit üstü giderken fiyat açılırsa MT4 sistemi pozisyonu direkt sıfırlar.

Müşteri AUDJPY’de sürekli küçük küçük karlar elde edip FED / veri açıklama günlerinde bu paraları doğrudan batırırdı. Batırdıktan sonra da bize tonla şikâyet ederdi.

Yine aynı müşteri gecenin bir vakti USDTRY alıp satmaya ve yine AUDJPY’deki gibi aşırı kaldıraca yönelerek 100 bin dolarını 12 saatten kısa sürede sabah 250bin dolara çıkarmıştı. Günlerden 25 Aralık 2013 ve o gün neler olduğunu hepimiz biliyoruz. Dolarda açık pozisyon ve aşırı kaldıraç sonrası 2 saatte para 2 bin dolara düştü. Sonrasında ise uzun süren sıkıntılı bir süreç yaşadık: Şikayetler, mahkemeler, işlemi ben yapmadım benim bilgim dışında açıldı iddiaları. Müşteri parasının tamamını kaybetti, foreksçi olarak bizi suçladı biz uğraştık ve sonuçta haklı çıktık. Burada müşteri aşırı hırslı olmasının bedelini çok ağır ödedi. Müşteriler çok kısa sürede doğru yönde pozisyon alacakları varsayımı ile aşırı kaldıraç aldıklarında sonuç değişmez, parayı batırırlar. İki üç defa kazansalar dahi sonunda yine batırırlar. Müşterinin emirleri doğrudan yurtdışı aracıya iletilirdi. O zamanki düzenlemede aslına bakılırsa bu kurum için büyük riskti çünkü müşteri hesabı eksiye geçtiğinde aracı kurum kapatmak ile yükümlü idi ve yurtdışı aracı kurumu tanır parayı çatır çatır alırdı. Bu durumda müşteri 1milyon USD eksiye geçse kurum paşa paşa ödemek zorundaydı.

2015 yılı başında biliyorsunuz SNB, İsviçre Merkez Bankası CHF koridorunu kaldırdı. CHF ile ilgili pariteler saniyeler içerisinde %30-40 oranında değerlendi. Bu esnada Avrupa’da birçok aracı kurum battı. Bizde ise büyük banka aracı kurumlarından bir tanesi 20 milyon TL zarar yazdı. Zarar etmesinin sebebi ise müşterisinin EURCHF paritesinde uzun pozisyon alması, karar sonrası pozisyonun otomatik kapatılması ve hesabın 8 milyon USD kadar eksiye geçmesi ve aracı kurumun bunu üstlenmek zorunda kalmasıydı.  

Forekste dert olacaksa çoğu zaman Asya seansında olur. Gecenin bir vakti Asya seansında DeustcheBank JPY paritelerinde yanlış fiyat vermeye başlamış biz tabi farkında değiliz. Sistem önce bir satış giriyor, 1-2 saniye sonra satış fiyatından 25 tik daha iyi fiyata alış giriyor. Bunu 1 lot ile yaparsanız dakikada yaklaşık 250 USD kazanılabiliyordunuz. Bu durum aracı kurum açısından risk. Şöyle ki eğer müşteri hazine ise yani pozisyonlara siz tarafsanız gelen kotasyon ile sabaha kadar kasayı boşaltabilir. Sabah işe geldiğimizde tabi olayda bir gariplik olduğunu fark ettik, bazı müşteriler aşırı kar etmişlerdi. Fiyatlamadaki hata da hala daha devam ediyordu. Hazine müşterilerinden biri özellikle çok kar etmişti kendisini aradım ve işlemleri bilerek mi yaptığını yoksa hatayı görüp faydalandığını mı sordum. Müşteri biraz konuştuktan sonra hatayı görüp pozisyon aldığını söyledi. Konuşmanın devamında bu parayı yeni doğan çocuğunun hediyesi kabul etmesini, hesabı kapatıp parayı çekmesini tavsiye ettim. Müşteri beni dinlemedi ve 2-3 ay sonra kazandığı paranın tamamını batırdı.

Aynı gün emrini yurtdışına gönderdiğimiz bir başka müşteri de benzer kar etmişti, o da daha sonra karları geri verdi, anaparasını kaybetti. DeutscheBank ile de gün içerisinde uzlaşıp belirli bir rakamı ödedik ve işleme devam ettik.

Bir diğer çok yetenekli müşterimiz 10 bin USD ile işlem yapıyordu. Müşteri İngiltere /İskoçya referandumunda parasını önce 200 bin dolara aynı gecenin sabahında ise 100 bin dolara taşıdı. Uzun süre işlem yaptıktan ve başarılı olduktan sonra müşteri bakiyeyi artırdı ve artırdığı bakiyenin tamamını kaybetti.

Başka bir hikayede ise bir müşteri 10 bin dolarını gümüş kontratında 500 bin dolara çıkardıktan sonra hedef olarak ikiye katlamak isteyip başlangıç bakiyesine dönmüştü.

17/25 Aralık olaylarından sonra biliyorsunuz mart ayında seçim oldu. Aralık ayındaki olaylara bakarak foreks yatırımcısı iktidar partisinin oy kaybedeceği varsayımı ve bunun sonucunda da TL’nin değer kaybedeceği düşüncesi ile TL’ye karşı dolar aldı. Seçimin olacağı hafta sonu neredeyse müşterilerin tamamı en küçüğünden en büyüğüne kadar USDTRY paritesinde uzun pozisyon almıştı. Demo hesapta işlem yapanlar dahi USDTRY ve EURTRY uzun pozisyonları taşıyorlardı. Foreks yatırımcısının zarar etme olasılığı her zaman dile getiriliyor, %80-85. Bu açıdan bakınca o dönem foreksçilerin yanılmasının kesinliği üzerine iktidar partisinin oylarını kaybetmeyeceğini iddia etmiştim ve bu da gerçekleşti. Pazartesi müşteriler paralarının tamamını kaybettiler.

Parasını kaybeden müşterilerden biri de bizi şikâyet etti. Şikâyet konusu kaldıraç etkisinin kendisine anlatılmamış olmasıydı. Kayıtlar dinlendiğinde müşterinin pozisyonu bilerek ve isteyerek açtığı ortaya çıktı. Biz müşteri temsilcisi olarak müşteriye 1:1 kaldıraç ile işlem yapmasını tavsiye ettiğimiz halde müşteri 1:100 tercih etmişti.

Bir başka müşterimiz altın paritesinde acayip işlemler yapıyordu ve hazinede idi. Kendisinden 25 bin USD kazanmıştık. Daha sonra kendisini arayıp neden bu şekilde işlem yaptığını sordum. Konuşmamız sonrasında bu işlerden hiç anlamadığını tespit ettim ve müşteriye hesabını kapatmasını kaybettiği 25 bin USD tutarını ağır bedelli bir ders olarak kabul etmesini tavsiye ettim. Müşteri gerçekten hesabını kapattı. 2-3 ay geçtikten sonra hesaba tekrar para yatırmaya karar verdi. Bu sefer rakam 50 bin USD olacaktı ve müşteri kararlıydı eski zararı çıkarıp pozisyonları kapatacaktı. Müşterinin kaybedeceği kesin olmasına rağmen müşteriyi hazine grubundan çıkardım ve yurtdışı aracıya iletir hale getirdim. Parasını kazanmak istememiştim, biraz şövalye ruhu ile hareket ettim. Müşteri tahmin edileceği üzere parayı kısa sürede kaybetti. Daha sonra yaptığımız konuşmada hanımı ve çocuklarının kendisine kumarbaz dediklerini ve eve almadıklarını söyledi. Çok üzgündü ama yapacak bir şey de en azından o dönemde bizim elimizden gelmiyordu. Müşteri ben foreksi bıraktıktan 1 sene sonra yanlışlıkla beni aradığında tekrar işleme başladığını söylediğinde huylu huyundan vazgeçmez diye düşünmeden edemedim.

Bir başka müşterimiz büyük meblağlar ile işlem yaparak sistemi alt edeceğini düşünüyordu. Altın fiyatını tahmin edebileceği gibi bir düşüncesi vardı. Ne zaman altında uzun açsa altın 3-4 saatte 50-100 dolar düşer ve paralar buharlaşırdı. Bu şekilde milyon dolarlar kaybedildi.

Hedge açtığını iddia eden müşteriler de nedense hedge işlemlerinden sürekli zarar ederler ve hesaplar kapanırdı.

Bir başka akşam ise yine Pazar tabii ki sistemde acayip bir gelişme olmuştu. Müşteri MT4 sisteminden emir giriyor, emir ret ediliyor ama yurtdışı aracıda pozisyon açılıyordu. Yurtdışı aracıda müşterinin olmayan pozisyon da doğal olarak kurumun pozisyonudur.   İlave olarak Murphy kuralıdır istemediğiniz bir pozisyon üstünüze kaldığında fiyat mutlaka tersine hareket eder. Sabaha kadar önce sistemi durdurup pozisyonları en az zararla kapamak zorunda kaldıktan 2-3 gün sonra fiyatlar o pozisyon lehine gelişince tabi insan sinir oluyor.

Yaptığımız rutin işlerden biri de akşama kadar müşterileri telefon ile aramak ve foreks yapmaya ikna etmek idi. Telefon numaralarını da demo sisteminden alırdık. Demo sistemine müşteri gelsin ve bilgi bıraksın diye yarışmalar düzenler, ödüller verirdik. Ödülü duyan müşteri işlem yapar bilgisini bırakır daha sonra da müşteri olurdu.

Biz fiyatlar üzerindeki farkı istediğimiz gibi ayarlamaya, sistemi istediğimiz zaman durdurmaya, hatta yapılan işlemleri iptal etmeye bile yetkiliydik. MT4 tüm bunlara müsaade eder. Tabii ki oyunun adil olması gerektiği düşüncesi ile oyun alanını asla kirletmedik.

1 yılı aşkın bir süre sonunda kayıtları incelediğimde kazanan tek bir müşteri bile yoktu. Öyle ya da böyle tüm müşteriler zaman içerisinde paralarını forekste kaybettiler.

MT4 sistemlerinin yönetimi de ayrı bir hikayedir. Bu sistemlere olabilecek en düşük maliyet ile çalışacak ürünler alınır. İnternet bağlantıları çoğu kurumun düşük hızlardadır ve bant genişliği problemi had safhadadır. İnternet sistemleri yedekli değildir / yedekli olsa dahi yedek sistemin devreye girmesi zaman alır. Sistem ana sunucu /yedek sunucu /izleyici temelli çalışır. Bu bileşenlerden birinde problem olsa sistem de problem olur ve çalışma aksar.

Bu şekilde yüzlerce hikâye daha anlatabilirim. Sonuç olarak müşteriler hırslarının ve kolay para kazanma güdülerinin kurbanı oluyorlar. Aracılar ise bu durumu bildikleri halde müşteriyi foreks davet ediyorlar. Finansal okuryazarlık diye bir sürü kampanya yapıldığı halde yine de ısrarla para kazanmak uğruna yılların birikimleri bir çırpıda zarar olarak elden çıkıyor. Finansal okuryazarlığın ilk prensibi olan “servetini koru” kuralı da hep göz ardı ediliyor.

Foreks hesap açma limiti ve 1:10 kaldıraç aslına bakılırsa müşterilerin para kaybetme süreçlerini sadece yavaşlatacaktır, buradan para kazanmak her sene milli piyangodan büyük ikramiyeyi aynı kişinin kazanması ile aynı olasılıktadır.

Foreks işlemi yapacaklar dikkatli olmalı para kazanma ihtimallerinin kaybetme ihtimallerinden daha düşük olduğunu bilmeliler. Bilinçli olunursa kazanma ihtimali var. Bodoslama işleme girmek ise her zaman aynı sonuç.

Aracılar da dünkü yazıda ele aldığım gibi yurtdışı imkanlarını tekrar masaya yatırmalı ve bu konuya yoğunlaşmalı. Foreks stratejik bir sektör olabilir.

*

Borsa Gündem sitemizde Bay Analiz yazmaya başladı. İlk 2 yazısını büyük bir keyifle okudum. Bay Analiz aramıza hoş geldin. Yazılarınızı büyük bir merakla bekliyor olacağım.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.