Enflasyon düşerken fiyatlar neden düşmüyor?

BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD enflasyonu pandemi döneminin en yüksek seviyelerinden geri çekilmeye başladı. Ekonomi literatüründe enflasyondaki düşüş deflasyon ve dezenflasyon olmak üzere iki benzer terimle anlatılır. CNBC’nin haberine göre ABD ekonomisinin son durumuysa dezenflasyona karşılık geliyor

Dezenflasyon nedir?

Dezenflasyonun yaşandığı bir ekonomide fiyatlar yükselmeye devam eder. Ancak söz konusu fiyat artışları eskisine göre daha yavaş bir hızla ilerler. Enflasyon oranı hâlâ pozitiftir ancak bu oran daha düşük seviyelere geriler.

ABD’de tüketici mal ve hizmetleri sepetindeki ortalama fiyatları izleyen ve önemli bir enflasyon göstergesi olan tüketici fiyat endeksi (TÜFE) Kasım 2023 rakamları itibariyle bir önceki yıla göre %3,1 arttı. Haziran 2022 pandemi zirvesinde %9,1 olan bu orandaki söz konusu değişim önemli bir düşüşü işaret ediyor.

Wells Fargo Economics'in Kıdemli Ekonomisti Sarah House, "Şu anda görmek istediğimiz şey dezenflasyondur" diyor. House’a göre dezenflasyon ulaşılabilecek " daha ideal bir sonuç" niteliği taşıyor.

Deflasyon nedir?

Deflasyon ortalama fiyatların düşüşe geçmesi anlamına gelir. Enflasyon oranı negatife döner.

ABD TÜFE verilerindeki bazı tüketici kategorilerinde deflasyona örnek olabilecek gelişmeler de yaşandı. Ülkede ikinci el araçlar ve benzin fiyatları geçen yıla göre sırasıyla %4 ve %9 düştü.

Ancak ekonomistler geniş çaplı ve sürekli bir deflasyonun genellikle kötü bir sonuç olacağını belirtiyor. Bunun birinci sebebi eğer tüketiciler almak istedikleri malın gelecekte daha ucuz olacağını düşünürse mal ve hizmet satın almayı erteleyebilir. Azalan tüketici talebi ekonomik büyümeyi kısıtlayabilir. Fiyatlar daha da fazla zayıflayabilir ve bu kendi kendini besleyen bir fiyat düşüşü sarmalına yol açabilir.

Ekonomistler deflasyonun kredi alan bireyler için de sorunlara yol açabileceğini söylüyor. Örneğin bir araba veya ev almak için kredi alan birisi borç ödemesi yaparken ödemeler aynı kalabilir ancak alınan malın değeri düşebilir. Kredi sahibinin bu süreçte gelirleri azalırsa borcun ödenmesi için de daha az parası olacaktır.

Deflasyon genellikle kötü haber 

Capital Economics Baş Ekonomist Yardımcısı Andrew Hunter’un belirttiği üzere ABD Büyük Buhran’dan bu yana çok az deflasyonist dönem yaşadı. Hunter, “Bu genellikle pratikten çok ders kitaplarında konuşmaya yatkın olacağınız bir konu” diyor.

Tarihsel olarak ekonomide aşırı zayıflık görüldüğü dönemlerde geniş deflasyonların meydana geldiği görülüyor. Örneğin ABD’nin yıllık enflasyonu Mart 2009’dan Ekim 2009’a kadar olan Küresel Finans Krizi sırasında negatif seviyedeydi. Mayıs 2020’de Kovid-19 pandemisinin ilk günlerinde de bu noktaya oldukça yaklaşılmıştı.

Hunter, petrol fiyatlarının keskin bir şekilde düştüğü dönemde de ABD'nin deflasyon gördüğünü söyledi. Zira enerji fiyatları toplam enflasyon endeksini de aşağı çekiyor.

Örnek vermek gerekirse bu durum 2015’te birkaç ay boyunca yaşandı. Artan petrol arzı nedeniyle petrol fiyatları 2014 ortasından 2016 başına kadar %70 düştü. Dünya Bankası verilerine göre petrol fiyatlarındaki bu çöküş II. Dünya Savaşı’ndan bu yana en büyük üç düşüşten biriydi.

Hunter düşen enerji fiyatlarıyla bağlantılı olarak görülen deflasyon vakalarının düşen fiyatlar nedeniyle tüketiciler için pozitif bir gelişme olabileceğini söyledi.

Acı gerçek: Fiyatlar ucuzlamayacak

Tüketicilerin daha düşük fiyatlar görmesi ise pek mümkün değil. ABD Merkez Bankası’nın (FED) yıllık enflasyon hedefi uzun vadede %2. ‘İyi huylu’ enflasyon olarak gösterilen bu oran tüketicileri ve işletmeleri neredeyse hiç rahatsız etmez. Wells Fargo’dan House enflasyon bu seviyelerdeyken genellikle maliyetlere, fiyatlandırmalara veya gelir ve giderlere nasıl ayak uydurulduğu konusuna fazla kafa yorulmadığını belirtiyor.

Ekonomiste göre ABD ekonomisi de bu hedefe geri dönüş yolunda. Zira pandemi döneminde enflasyonun yükselmesine neden olan arz ve talep faktörleri büyük ölçüde çözüldü.

Bununla birlikte, FED’in hedefi, tüketiciler için belki de acı bir gerçeğin altını çiziyor: Tüketici fiyat etiketlerinin birçok mal ve hizmet için çok fazla düşmesi pek olası değil. Zira unutmamak gerekir ki dezenflasyon doğrudan bir fiyat düşüşünü değil daha düşük oranlarda fiyat artışlarını ifade ediyor.

House, “Tüketiciler bir kez yükselen fiyatların nadiren düştüğü gerçeğini idrak ediyorlar” diyor.

ABD’de pandemi dönemindeki gelirler ve ücretler de enflasyona göre arttı. Bu da ortalama bir Amerikalının satın alma gücünün yükselen fiyatlara rağmen reel bazda arttığı anlamına geliyor. Kasım 2019’dan Kasım 2023’e kadar olan süreçte TÜFE yaklaşık %19 arttı. Ancak aynı dönemde ortalama saatlik kazançlar %20 yükselirken harcanabilir kişisel gelir de %25 yükseldi.

Güçlü halka arzlar geri mi dönüyor?

Deutsche Bank: Borsa boğaları faiz indirimi beklentilerinde abartıya kaçmamalı

Ünlü borsa yazarından 10 iddialı 2024 tahmini

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.