Orhan Pala [email protected]

Aman dikkat! Bir de tahvilzede şoku yaşanmasın

Türkiye’de tahvil denilince akla ilk olarak Hazine kağıtları geliyor ki bunlar da garantili, sorunsuz, sabit getirili enstrümanlar olarak biliniyor. Genellikle de defansif yatırımı tercih eden tasarruf sahipleri bu kağıtları tercih ediyor.
Ancak Hazine tahvillerine son yıllarda özel sektör tahvilleri eklenince tablo değişti. Özel sektör şirketleri mevduattan ve Hazine tahvilinden birkaç puan fazla faiz verdiği için ilk etapta cazip gibi görünüyor.
Diğer taraftan şirketler için de tahvil ihracı banka kredisine oranla çok cazip. Bu yüzden birçok şirket son dönemde tahvil ihracı için sıraya girmiş durumda. Aslında böyle de olmalı çünkü, reel sektör için çok çok önemli bir piyasa, desteklenmeli ve büyütülmeli. Ancak yaşanacak yeni bir sorun bu piyasanın geleceğini tamamen riske atabilir.
Son 5 yılda özel sektörün ihraç ettiği tahvil miktarı 3 milyardan 40 milyara ulaştı. Rakamlar hızla büyürken İSO 500’de yer alan bir şirketin tahvil ihracı yaptıktan birkaç ay sonra iflas ertelemeye başvurması bir anda alarm zillerinin çalmasına neden oldu. İflas erteleme başvurusu yapan şirketin tahvillerine talep gelmediği için çok fazla yatırımcıya ulaşamadı ama bir kamu bankası yaklaşık 35 milyon lirayı görev zararı yazacak gibi görünüyor.
İşin diğer ayağında ise portföy yönetim şirketleri var ki asıl risk burada...
Mantar gibi çoğalan, kar edemedikleri için de kapanan ya da satılan portföy yönetim şirketleri, özel sektör tahvillerini yatırımcılara pazarlamak için adeta yarışıyorlar.
Bu kağıtları pazarlarken de,  ‘yüksek faiz’ silahını kullandıklarından yatırımcılara cazip geliyor. Birçok kişi ise tahvil denilince Hazine kağıdı aldığını sandığı için cazip faizi kaçırmamak adına önerilen tüm kağıtları alıyor. Alırken de yüksek faizli tahvillerin özel sektöre ait olduğunu ve bazı şirket kağıtlarının yüksek risk taşıdığını bilmiyor.  Türkiye’nin dev finans kurumları, en büyük sanayi şirketleri bu enstrümanı en iyi şekilde kullanıyor ama içlerinde bankadan bile kredi alamayan şirketler de var.
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), riski minimize etmek için bazı şirketlere ‘underwriting’ zorunluluğu getirdi. SPK, riskli şirketlere “Bir banka senin tahvilinin altına imza atarsa o zaman satabilirsin” diyor. Tabii bu oldukça koruyucu bir tedbir ama yeterli mi, bence değil...
Çünkü riskli tahvil ihraçlarında açıktan yüzde 1.5 komisyon alan portföy yönetim şirketleri her türlü kağıdı satabilmek için birbirleriyle yarışıyor. Bazı portföy yönetim şirketlerinin sattıkları miktarın yüzde 1.5 kadar açıktan komisyon aldıkları bir süredir kulislerde konuşuluyor. Portföy yönetim şirketleri tahvil ihraç eden şirketin patronundan daha fazla komisyon alabilmek için her türlü pazarlama taktiğini kullanıyorlar. Hangi kağıdı aldığını bilmeyen tasarruf sahipleri ise yüksek faizin cazibesine kapılıyor.  Bir de tahvilzedeler yaratılmaması için ilk önce yatırımcıların çok dikkatli olması gerekiyor. Şimdilik çok fazla insanın canı yanmasa da bir örnek yaşandı! Siz siz olun paranızı portföy yönetim şirketine teslim ederken dikkat edin.   
Giderek artan tahvil ihraçlarında yeni sıkıntılar yaşanmaması için  ‘underwriting’ zorunluluğunun yanı sıra borsada olduğu gibi risk derecesine göre A-B-C-D grupları oluşturulabilir. Borsada oldukça başarılı olan ve manipülatörlerin elini kolunu bağlayan bu uygulama tahvil için de uygulanabilir. Yüksek faizli tahvili tercih eden yatırımcı da taşıdığı riski bilir. Hatta borsada olduğu gibi yüksek risk grubundaki tahvil alımları için yatırımcıyla yeni bir sözleşme yapılması, önceden uyarılması kuralı getirilebilir. İşte o zaman yatırımcılar aldıkları kağıtların Hazine tahvili gibi garantili olmadığını öğrenir.
Fon arz eden ve talep edenleri yeni bir platformda buluşturan bu yöntem Türk sanayicisi için can suyu anlamına geliyor.
Geleceğimiz riske atılmamalı…

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.