Arif Ünver [email protected]

Para kaybederek öğrenmeyin

“Portföyümdeki hisse senedi, borsa yükselirken yükselmiyor ama borsa düşerken düşüyor.”
Tasarruflarını hisse senetlerinde değerlendiren profillerden en çok duyduğumuz cümle…
Acaba neden? Sorun sizin tercihlerinizde mi, yoksa ilgili hisse senedinde mi?
Bu sorulara beraberce cevap bulmaya çalışalım…
Öncelikle ifade edelim, borsalarda iki türlü potansiyel kazanç vardır;
1)    Sermaye kazancı, başka bir ifade ile olası fiyat artışları (prim)
2)    Dönemsel getiri, yatırımınızın karşılığında nakit akışı, hisse senedi için kar payı (temettü)
Diğer taraftan borsalarda asli olarak iki türlü katılımcı vardır;
1)    Sadece fiyat farklılıklarından (prim), sermaye kazancından getiri sağlamak isteyenler, nam-ı diğer; spekülatör veya spekülatörcükler… Ki bu sıfat paralarının büyüklüğüne göre değişir…
2)    Dönemsel getiriyi öncelik olarak hedefleyen kar payı (temettü) avcıları,  zaman zaman da fiyat hareketlerinden de kazanç sağlamayı amaçlayarak, her iki türlü potansiyel getirinin peşinden koşarlar… Ki gerçek yatırımcılarda bu profillerden oluşur…
Şimdi yukarıda genel ayrımları ortaya koyduktan sonra, elindeki hisse senetleri Borsa Endeksi ile uyumsuzluk yaşayan, yatırımcıların ifadesiyle, “Portföyümdeki hisse senedi, borsa yükselirken yükselmiyor ama borsa düşerken düşüyor” hadisesinin olası sebeplerine ve bu duruma düşmemek için nelere dikkat etmeliyiz?” sorusuna cevap arayalım…
Portföyünüzdeki hisse senedi;
-Borsa Endeksi’nin hesaplamasına dahil olan bir hisse mi? Örneğin BİST 100, BİST 50 veya BİST 30 endeksine dahil mi? 
Bu sorunun cevabını birçok platformdan sorgulayarak öğrenebilirsiniz…
-İlgili hisse senedinin Borsa Endeksi ile ahengi nasıl? Ahenkle dans ediyorlar mı? Başka bir ifade ile Borsa Endeksi bir adım atarken ilgili hisse senedi aynı yönde adım atıyor mu? Veya daha az mı adım atıyor? Veya Borsa Endeksi’nden daha hızlı adımlar ile mi hareket ediyor? 
Bu sorumuzun cevabını bulmak için ise elinizdeki hissenin BETA’sını ve Korelasyonunu  öğrenmek işinize yarayacaktır…
Pozitif korelasyon var ise zaten bir sorun yaşamazsınız… Trend nereye, siz oraya formasyonu…
Negatif korelasyon var ise, halk diliyle biri gider Mersin’e, sizinki gider tersine formasyonu vardır… Ve bunun olası sebepleri vardır… Yazımızın sonunda izah etmeye çalışacağım…
BETA ne işe yarar diyenler için kısaca açıklamak gerekirse, BETA; elinizdeki hisse senedinin performansını, piyasanın ortalama performansına göre ölçmeye yarayan bir göstergedir… Eğer ki BETA katsayısı 1 ise, piyasa bir adım giderse, sizin hissede benzer reaksiyonu gösterir anlamına gelir. BETA 1’den küçük ise, sizin hisse piyasa yükselirken piyasa performansından az yükselebilir, düşerken de piyasadan daha az düşebilir gibi bir anlam içerir… BETA 1’den yüksek ise piyasa bir adım giderse, sizin hisseler bir adımdan fazla gidebilir, düşüş yönünde piyasa hareketlerinde ise aynı şekilde adımı biraz fazla olabilir… Demek ki neymiş? Portföyünüzdeki hisselerin piyasa Korelasyonu ve BETA’sı, ‘Mersin’e mi, yoksa tersine mi?’ çalışması için önemliymiş… BETA, Korelasyon vs gibi yardımcı istatistiki göstergeler ve başkaca önemli analitik çalışmalar data vendorlar da mevcuttur, eğer çok zul olmazsa bakarsınız, işinize yarar belki…
Şimdi gelelim önceki satırlarımızda işaret ettiğimiz göstergelerin oluşmasına sebep olan, işin özüne…
Malumunuz, alımını satımını yaptığınız hisse senetlerinin, ilgili firmanın ortaklık payları olduğunu hepimiz biliyoruz. Dolayısıyla ilgili firmanın finansallarından bağımsız yaklaşımlar rasyonel olmayacaktır. 
Bu sebeple, ilgili firmanın son beş yıllık aktif toplamlarının artıp artmadığı; aktif artıyorsa dış kaynakla mı yoksa öz kaynakla mı finanse ediliyor? ; aktif artıyor, borç toplamı da artıyorsa, aktifin artışı dış kaynakla yapılıyor demektir ve bu durum gelir tablosunda kara artış olarak yansımış mı? ; başka bir ifade ile sağlanan dış kaynak karlılığın artışını sağlamış mı? ; borçla finanse edilen yatırım karlı mı? ; bunları kontrol etmelisiniz… Diğer taraftan karlılık artışı size temettü olarak yansımıyorsa, yatırıma mı yönlenmiş yoksa karlılık artarken yatırım olmadığı gibi kar payı dağıtımı da mı yok? Tüm bunlara baktıktan sonra sadece daldaki kuş olan F/K (fiyat/kazanç) ya değil eldeki kuş olan T/V’ye (temettü verimliliği) de bir bakınız… Aksi takdirde “aktifleri artmayan, para kazanan, kar payı vermeyen” veya “aktifleri borçla artan ama para kazanamayan” firmaların ortağı olup yatırımlarınızın karşılığını alamayıp üzülebilirsiniz… Tüm bunlar da olumlu veya olumsuz fiyatlara yansır… Bakınız kronik şekilde zarar yazan firmaları yazımıza konu bile etmedik, malum düzenli şekilde zarar eden firmaya ortak olmak ne kadar rasyonel?  Takdir sizin…
Hemen üst satırlarda resmetmeye çalıştığımız tablodan, rasyonel gerekçelere dayalı firmalara ortak olursanız, yüksek ihtimalle, “Sizinki Mersin’e Endeks Tersine” formasyonuna yakalanmazsınız…
Finansal tablolardan bağımsız fiyatlamalar, genellikle spekülatif veya manipülatif olabilir… Spekülasyon peşinde rasyonel gerekçelerden uzak olursanız, sürünün unsuru olursunuz… Spekülasyonsuz piyasa olmaz, ayarında spekülasyon faydalıdır ama herkes spekülasyona soyunamaz, soyunmamalı… Manipülatif eylemlerin peşinde olursanız da suç ortağı olursunuz…
Sonuç olarak, para kolay kazanılmıyor, paranızın kıymetini bilin, bilinçlenin… Ezbere iş yapmayın, hele ki sağdan soldan duyduğunuzla iş yapmayınız… Derler ya, “Bir insanın nasıl kazandığı, nasıl harcadığından belli olur” kolay kazanıyorsanız kaybetme lüksünüz olabilir, zor kazanıyorsanız, bilgiye önem verin, yatırım yapmadan önce öğrenin, para kaybederek öğrenmeyin, öğrendiğinizde paranız kalmayabilir…
Tüm bunlara dikkat etmeye gayret ederseniz, Endeks yukarı giderken sevinir, aşağı gelirken de çok üzülmezsiniz…
En nihayetinde takdir sizin… Ne ekersek onu biçeriz…
Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna bile az…
Kalın sağlıcakla, saygılarımla,
@arfunvr

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.