Arif Ünver [email protected]

New York’taki Çin Mahallesi…

Öncelikle, son haftalarda, vatan için canlarını  feda etmiş olan ŞEHİTLERİMİZE, ALLAH’tan rahmet, tüm Ülkemize ve ŞEHİTLER’imizin yakınlarına baş sağlığı dilerim…

Bir önceki köşe yazımızda ele almaya çalıştığımız Çin realitesine bakmaya devam edelim… Edelim ki; dış alemde cereyan eden hadiselerin olumlu taraflarından dersler çıkararak ülkemize uyarlamaya çalışalım…

Çin ekonomisinde sermaye piyasalarının etkilerini ana hatları ile geçen yazımızda ele almış, üretim faktörlerinin en önemli sac ayaklarından olan sermaye problemini nasıl aştıklarını izah etmeye çalışmıştık…

Çin sermaye sorununu aşmak ile her şeyi halledemeyeceğinin farkında olmalı ki, geçen yazımızda yazdığımız gibi sermaye piyasalarından 17 yılda sağladığı 650 milyar dolarlık kaynağın yaklaşık 260 milyar dolarını uluslararası piyasalardaki halka arzlardan sağladı…Tam da bu noktada konuyu biraz açmamız lazım…Uluslararası alemden sağladığı 260 milyar USD’lik kaynak, Çin’e sadece para değil aynı zamanda beşeri sermayede sağladı. Aslında Çin uluslararası alemden kaynak sağlarken, kurumsal gömleği de ithal etmiş oldu… Şöyle ki uluslararası alemden kaynak sağlayabilmek için sağlanması gereken standartlar Çin’in salt sermaye sorununu değil, kurumsallaşma ve dünya ticaret aleminde yer almasının da önünü açtı… Peki, tüm bunlar nasıl oldu? Çin’in Dünya Ticaret Örgütü’ne üye olması aslında işin başlangıcı olarak önümüze çıkıyor. Bu arada ülkemizde 1995 yılında ilgili örgüte kurucu üye olmuştur. İlgili yıllarda Goldman Sachs ve JP Morgan, tabiri caizse Çin’i sahiplenmiş ve Çin bugünkü Çin olmuştur…

Dünyada rekabet edip, dünya markaları, devler yaratmak istiyorsanız, söz sahibi olmak istiyorsanız, iç denizlerde değil açık denizlere açılmanız lazım… Bu yolculukta sermaye piyasası en önemli araç olarak önümüze çıkıyor… Bu vesile ile hem sermaye hem kurumsal gömlek hadiselerini çözebiliyorsunuz… Aksi takdirde kendimiz çalıp kendimiz oynamaya devam eder, etken yerine edilgen rolleri oynamaya namzet oluruz…

Sihirli değnek Çin’e değmişti… Bu değneğin sahibi  Goldman  Sachs ve JP Morgan’dı…Çin uluslararası alemden 260 milyar USD’lik kaynağı bu sihirli değneği elinde bulunduranlara borçluydu…Çünkü onlar bu işlere aracı oldular…Ve Çin uluslararası alemden kaynağı sağlarken şirketlerini de ABD ve Londra borsalarında halka açmış oldu…Dolayısıyla Çin borsası ile ilgili analiz yaparken salt Çin borsalarına bakmak sizi yanıltabilir, Çin’li devlerin önemli bir kısmı da NYSE ve Londra’da işlem görmektedir…Çin borsası düştüğünde, Londra ve NYSE’ de ki Çin firmalarına da bakın derim…Bir şey kaybetmezsiniz…

Bu noktada en önemli soru şu olsa gerek; JP Morgan ve Goldman Sachs, Çin’in kara kaşı kara gözü için mi, yoksa Çin’in çekik gözü için mi bu işe aracı olarak Çin’e sihirli dokunuşu yaptı? Elbette olayın bir görünen bir de düşününce görülebilcek yönü var bence… Elbette Çin’i sevk ve idare edenler bu işe yol vermeseydi bu durumlar realize olamazdı…

Taraflardan GS ve JP Morgan açısından olaya bakarsak, Çin 1-1,5 milyar nüfusa sahip bir ülke, bu ülkenin ekonomisi nüfusunu tatmin edemeyecek şekilde geride kalırsa dünya için çeşitli tehditler oluşabilir birincisi bu olsa gerek. Diğeri ise 90’lı yılların başında görece olarak Çin halkının ekonomik seviyelerinin düşük olması bir fırsat sağlıyordu; ucuz iş gücü… Aslında ABD merkezli dünya sermayesi bir taşla iki kuş vurmayı hedefledi; birincisi büyük nüfusa sahip olan Çin’i dünyaya sosyo ekonomik açıdan tehdit olmaktan çıkaracak, ikinci olarak da büyük fırsatlar sunan ucuz iş gücünü kullanacaktı… Ve bu iki ana hedefe ulaşıldı…Fakat an itibarı ile bu iki amaca ulaşıldı ancak yeni bir sorun ortaya çıktı; dünya milyarderlerini bünyesinde barındıranlar sıralamasında Çin ilk üçe yerleşti, Çin de iş gücü   geçmişe nazaran ucuz olmaktan çıkmaya başladı. Çin halkı geçmişe göre zenginleşti…

Şimdi taraflardan Çin açısından olaya bakalım, bir tarafta Çin’in yönetsel ideolojisi, diğer taraftan günümüz dünya ekonomisi arenasında yer almak için izlenilen yeni dünyaya uygun ekonomi politikaları…Baktığımız zaman çelişkili bir durum…

İşte son dönemde dünya ekonomi gündeminin baş aktörü Çin hadisesinin kısa özeti…

Sonuç; sermaye piyasası sen nelere kadirsin, Çin’e bile köklü ideolojilerini çiğnetip, ikileme düşürüyorsun, diğer taraftan GS ve JP’nin sihirli dokunuşunun temelinde yatan bir taşla birkaç kuş stratejisi… Ve tüm bu vakanın mekanizmasının orijini “sermaye piyasası”…

Çin hisse senedi piyasalarına dair analiz yorum yaparken dikkate alınması gereken birkaç noktayıda paylaşmak isterim. Çin hisseleri dediğimiz zaman ülke içi borsalara kote firmalar ile dünyanın önde gelen borsalarına kote Çin firmalarının performanslarını beraber incelemek gerçekçi olacaktır ki; Çin’e dair analizlerimiz gerçekçi olsun… Çin’in kendi borsalarında işlem gören firmalarının hisse senetleri bizdeki gibi değiller, bir kaç sınıfa ayrılmış durumdalar. Adları her ne kadar hisse senedi olsa da ortaklık ve mülkiyet hakları tartışmalıdır… Bu konuyu da uygun bir zaman ele alan bir yazı yazmaya çalışırım…

En nihayetinde sermaye piyasası çok önemli araçtır… Çin ekonomisinin bu noktalara gelmesinde çok büyük önemi ve payı vardır…

Bendeniz Çin’i inceledikten sonra şunu gördüm, herhangi bir ülkeninin farklı ideolojileri olabilir lakin dünyada söz sahibi olmak, ekonomik kalkınmasını sürdürebilir kılmak istiyorsanız, dünya sermayesinin kurallarını göz ardı edemezsiniz. En azından işinizi görene kadar… Aksi takdirde kendi kabuğunuzun içinden çıkmaya çalışarak ama sonunda patinaj yaparak aynı çemberin içerisinde dolaşıp durma ihtimalini artırırsınız…

Çin hadisesi çok önemli bir örnektir, üzerine düzinelerce kitap yazılır… Biz kısa yazılarla ele almaya çalıştık, çalışacağız. Perdeyi hafiften aralamaya çalışacağız. Gündem fırsat verdiği sürece Çin üzerine fikir ve çalışmalarımıda zaman zaman paylaşmaya gayret edeceğim…

Bu vesile ile herkesin Kurban Bayramı’nı kutlar, ülkemize huzur ve güzellikler getirmesini temenni ederim…

En derin saygılarımla

@arfunvr

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.