Orhan Pala [email protected]

Piyasa dolandırıcıları ve çantacılar

Eline aldığı çantayla halka arz seferberliğine katılan bazı isimler binlerce yatırımcının mağdur olmasına zemin hazırlıyor. Çantacıların tek hedefleri var, hem patrondan hem de manipülatörden yüksek komisyon almak. Bu isimlerin daha önce bir kamu otoritesinde çalışmış olmaları da ilginç bir ayrıntı. Çantacıların aracı kurumlarda, sağda solda adamları var. Halka açılmak isteyen şirketlerle hemen temasa geçip hünerlerini sergilemeye başlıyorlar. Patronlara öyle projeksiyonlar çiziyorlar ki, çok iyi niyetli olanların bile gözü dönüyor. Eski kimliklerini gösterip, “Hiç korkmayın her şey yasal” diye de güvence veriyorlar.
Belki de 1.5 lira etmez hisseye 3.5 lira değer biçiliyor. Patrona, “Önemli olan bu şirketi halka açmak değil İMKB’ye kote ettirmek” diyorlar. Yani hele bir borsaya gelsin, ondan sonra yüklü ortak satışı, ardından da bedelli sermaye artırımı…
PATRONLARIN AKLI NASIL ÇELİNİYOR?
‘1 yıl içerisinde kasanız parayla dolacak’ masallarıyla patronların aklı çeliniyor. Ömrü hayatı boyunca çalışıp didinmesine rağmen bu kadar parayı bir arada göremeyeceğini bilen patron ise şeytana (çantacıya) uyup her şeye “Tamam” diyor.
Çantacı, geçmişteki altyapı ve ilişkilerini kullanarak hazırlıkları yapıyor, bir taraftan da bu işi yapacak piyasa dolandırıcılarıyla iletişime geçiyor. Bazen öyle durumlar oluyor ki; piyasa dolandırıcısı denilebilecek kötü niyetli borsa spekülatörleri bile, kendisine iskontolu hisse veriliyor olmasına rağmen çantacıların halka açtığı şirketin hisselerini almıyor. Şirketin halka açılabilmesi için belirli oranda hisse satması gerekiyor, çantacı bu noktada aklını çeldiği patronu devreye sokuyor ve yüklü miktarda alım yapmasını sağlıyor. Şirket, patronun desteğiyle bir şekilde kafasını İMKB’den içeri sokuyor.
Çantacı asıl hünerlerini bundan sonra sergilemeye başlıyor. Piyasaları ve yatırımcı psikolojisini yakından bildiği için önce yüklü ortak satışı için zemin hazırlanıyor. “Yeni halka arzlar yapacağız, yabancı ortaklık görüşmeleri yapıyoruz” deniyor ya da küçük miktarda bedelsiz sermaye artırım kararı alınıyor. Nasıl olsa hisselerin büyük bir kısmı hala patronunun elinde... ‘Şirketimi dürüst bir şekilde, makul fiyatla halka açayım, elde ettiğim geliri şirketi büyütmeye ve yeni yatırımlara yönlendireyim” gibi bir niyeti olmayan patron, çantacının çizdiği projeksiyonların hülyasından uzun süre kurtulamıyor. Ve bir yıl içerisinde borsadan elde edeceği geliri hesap etmekle geçiriyor bütün zamanını. Hatta bugün yeni halka açılmış şirket patronlarına gidin, masalarında birer borsa ekranı var ve asli işlerini bırakıp piyasayı, hisseleri takip ediyorlar. Bu kadar ballı parayı, yaptıkları faaliyetle kazanamayacaklarına göre borsa onlara cazip geliyor. Yatırımcı kaybediyor, patron ve piyasa dolandırıcısı kazanıyor.
BÜYÜK VURGUN İÇİN “GEL, GEL”
Çantacı, her yaptığı işten yüklü miktarda komisyon aldığı için, şirket halka açıldıktan 6 ay belki de o kadar zaman bile geçmeden ortak satışı kararı aldırıyor patrona, bu arada piyasa dolandırıcıları devreye giriyor ve onlar da komisyon karşılığında bu hisseleri piyasaya süreceklerini garanti ediyorlar. Ama geçmişte patronlardan çok kazık yedikleri için işlerini garantiye alıyorlar piyasalar dolandırıcıları. Ya kendi çalıştıkları aracı kurum üzerinden malı pazarlıyorlar ya da komisyonu patrondan peşin istiyorlar. Zar zor halka açılan şirketin hisseleri bir anda hareketleniyor, hacim rekor oranda artıyor. Küçük yatırımcılara ‘gel, gel’ yapılıyor. Bizim yatırımcı aslında her tahtada nelerin olup bittiğinin farkında ama buna rağmen bu hisseleri alıyor. Yatımcı aldıkça hisseler düşüyor, hisseler düştükçe yatırımcı alıyor.
Gözünü hırs bürümüş patron, çantacı ve piyasa dolandırıcılarının gazına geliyor, sattıkça satıyor. Hisseler halka arz fiyatının 3’te, 4’te birine gelmiş ama patron satmaya devam ediyor. Çantacı ve piyasa dolandırıcısı, kupürüne para saymadığı hisseler satıldıkça komisyon alacağı için, patrona ‘elinde avucunda ne varsa satmasını’ öneriyor. Patron sattığı hisseleri çok çok aşağılardan yerine koyma fırsatı da olduğunu görünce korkusuz bir şekilde hisselerini satıyor. Nasıl olsa yasal, engelleyen de yok! Ardından bir de bedelli sermaye artırımı patlatıyor. Bu noktada da çantacı devrede, bedelli ile yeni piyasa sürülecek hisseler için komisyon oranları belirleniyor. Ve patronun varsa diğer şirketlerini de halka açması öneriliyor. Halka arzı kumar oynamaya dönüştüren patron ise bir oyuna daha ‘Hayır’ demiyor.
ÇÖZÜM YOK MU? VAR, HEM DE ÇOK BASİT
Aslında Türkiye, bu çantacılara yabancı değil. 80’li yıllarda ihracat seferberliği kapsamında hayali ihracatla tanımıştık biz onları. Bugün halka arz seferberliğinde yeniden ortaya çıktıklarını görüyoruz. Kamu otoritelerinin, ekonominin ve piyasaların gelişmesi için aldığı iyi niyetli kararları suiistimal eden insanlar, yarın da başka alanlarda karşımıza çıkacak. Ama birileri İstanbul Finans Merkezi kapsamında büyümesi planlanan Sermaye Piyasaları’nın altına fünyesi çekilmiş bomba yerleştiriyor. Sırf üç kuruş komisyon alacaklar diye! Peki bunun önüne geçilemez mi? Aslında çok basit; kötü niyetli birkaç borsa patronu cezalandırılırsa diğerleri de başlarına geleceklerden korkar ve çantacıların, “Büyük para kazanacaksınız” masallarına inanmaz. Ayrıca yeni halka açılmış bir şirkette patron neden hisse satar anlamak mümkün değil. Bunlara uzun bir süre hisse satma yasağı, bedelli sermaye artırımı yapma yasağı getirilemez mi?
İş giderek organize bir soyguna dönüşüyor. Acil tedbir alınmazsa üç-dört çantacı ve piyasa dolandırıcısı yüzünden namuslu, dürüst, gerçekten Sermaye Piyasaları’na inanmış insanların şirketleri, bırakın 2023’ü, 2071 yılında bile gelmez. Bu piyasa dolandırıcıları ve çantacılar son dönemde o kadar çok para kazandılar ki, çantacılar 6 ayda bir lüks semtlerde ev alıyor, piyasa dolandırıcıları da yeni vurgunlar için 6 ayda bir halka açık şirket alıyor. İşin rengi ve boyutu giderek değişiyor…
Bu arada, daha önceki yazımda kötü niyetli patronların tüm yatırımcıların hesaplarının tutulduğu Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) şifrelerini piyasa dolandırıcılarıyla paylaştığını yazmıştım. Geçen hafta bu işleri bilen bir arkadaşım uyardı. MKK şifreleri bir kartla veriliyormuş ve tek bir bilgisayardan giriş yapılabiliyormuş. Patronların şifreleri değil, çıkış aldıkları hesap kayıtlarını piyasa dolandırıcılarıyla paylaştığını söyledi. Bu teknik hatayı düzeltir özür dilerim.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.