Belgin Maviş [email protected]

Faiz,… Bağımsızlık,… Enflasyon ve TCMB Kanunu..!

2015 başından bu yana iç gündemde faiz indirimi beklentisi ve bu konuda yaşanan süreç son birkaç gün içinde Merkez Bankası ile  C.Başkanı arasında tansiyonun yükselmesine ve piyasalarda doların agresif hareketlerine neden oldu. Başçı faiz indiriminden yana adım atılması ihtimalinin sözlü bile olsa nasıl doları tetikleyebileceğini faiz indirilmeli söylemlerine cevap olarak uygulamalı şekilde gösterdi. Faiz indirimini sürekli isteyen C.Başkanından gelen en son mesaj ise; “MB bağımsız olunca böyle oluyor” oldu. Bu mesaj piyasalarda seçim sonrasında MB’nın bağımsızlığının sorgulanabileceği ve merkez bankası kanununun değişebileceği algısı yarattı .Bu sürece nasıl gelindi ve neler oldu bir hatırlayalım..

Erdoğan Ne Dedi?

* 7 Nisan 2014:

Tayyip Erdoğan Azerbaycan ziyareti sonrasında, “Nasıl daha önce olağanüstü toplanıp faizleri artırdıysa şimdi de olağanüstü toplanıp faizi düşürmesi gerekir” dedi.

Merkez Ne Yaptı?

* 22 Mayıs 2014:

 Para Politikası Kurulu yüzde 10 olan faizleri 9.5’a indirdi.

Erdoğan Ne Dedi?

* 25 Mayıs 2014:

 Erdoğan, yarım puan indirim yapan Merkez Bankası’nı, “Sen dalga mı geçiyorsun? Yükseltirken beş puan birden yükseltiyorsun, şimdi yarım puan indiriyorsun. Kendine çeki düzen vermesi lazım” diye eleştirdi.

* 27 Mayıs 2014:

Erdoğan, “Artık yetti” dedikten sonra, “Ha vakti dolar, dolduğu zaman da tabii biz gereğini yaparız, ayrı mesele, bu işi çözmek zorundayız” dedi.

Merkez Ne Yaptı?

* 24 Haziran 2014:

Para Politikası Kurulu faizleri 9.5’dan 8.75’e düşürdü.

Erdoğan Ne Dedi

* 29 Haziran 2014:

Erdoğan, MÜSİAD’ın iftarında, “Merkez Bankası’nın faiz politikalarını bir başbakan olarak kabul etmiyorum. Sadece bağımsız olduğu için müdahale yetkimiz yok ama kabul etmiyorum. Faiz oranlarının bu denli yüksek olduğu bir ülkede girişimci kalkıp da rahat rahat yatırım yapamaz” dedi.

Merkez Ne Yaptı

* 17 Temmuz 2014:

 Para Politikası Kurulu faizi yüzde 8.75’den 8.25’e indirdi.

Erdoğan Ne Dedi

* 16 Ocak 2015:

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Ey Merkez Bankası neyi bekliyorsun?” diye çıkıştı.

Merkez Ne Yaptı

* 20 Ocak 2015:

 Merkez Bankası, yüzde 8.25 olan faizlerde 0.50 puan  indirim yaptı.

C.Başkanı Danışmanı Y.Bulut

22 Ocak 2015

Eğer bu ülkede halk yüzde 52 ile Cumhurbaşkanı seçmişse ve anayasaya göre de Cumhurbaşkanı bu ülkenin başıysa, bu ülkenin bir kurumu bağımsızlık arkasına sığınarak halkın kaynaklarının 5 bin gerçek ve tüzel kişinin cebine transfer olmasına seyirci kalamaz. 'Ben bunu yapamıyorum, korkuyorum' o zaman kalkarsın, korkmayan biri oturur."

Erdem Başçı Davos Açıklamaları

23-Ocak 2015

Enflasyon ile ilgili umutlu konuşurken faizle ilgili görüşlerini enflasyon raporundan sonra açıklayacağını belirtiyor..

Erdem Başçı Enflasyon Raporu Açıklaması

27-Ocak-2015

Başçı, Enflasyon Raporu sunumunda da, 3 Şubat'ta açıklanacak olan enflasyonda daha yüksek bir düşüşün olması halinde, acil Para Politikası Kurulu toplantısı yaparak 4 Şubat günü faiz indirimi yapılabileceğini ilan etti.

***İşte bu açıklamanın hemen ardından dolardaki yukarı yönlü hareketler başladı .Ve kur 2,35 den 2,45 zorladı..

30 Ocak 2015

Merkezden Sözlü Müdahale Geldi..!

Dolarda başlayan tırmanış dün 2.45 lira seviyelerine kadar yaklaşınca Merkez Bankası ‘sözlü’ müdahale etmek zorunda kaldı. Merkez Bankası’nın doların 2.4480 ile zirveyi gördüğü saat 16.15’ten sadece 10 dakika sonra yaptığı “Para Politikası duruşuna ilişkin basın duyurusu” başlıklı açıklamada şöyle denildi: “Yakın dönemde gözlediğimiz piyasa hareketleri Merkez Bankası’nın öngördüğü faiz indirim sürecinin temkin düzeyiyle uyumlu değildir. Merkez Bankası bütün politika araçlarını enflasyonda bu ay belirginleşecek düşüşün kalıcı olmasını sağlamak amacıyla kullanmaya devam edecektir.”

30 Ocak 2015

Erdoğan Ne Dedi..!

TCMB açıklamasından tam yarım saat sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kırşehir’den açıklaması geldi:

 “Merkez Bankası’nın faiz oranlarına olan itirazımı her fırsatta dile getiriyorum...

 Faiz oranları enflasyon öngörüsünün neredeyse iki katı, böyle bir çarpıklık olabilir mi? İnşallah bunların hepsi düzelecek.

Bu mesele de inşallah makul bir çizgiye, milletin hayrına bir yere gelip oturacak.”

 Cumhurbaşkanı’nın açıklaması Merkez Bankası’nın kısmi rahatlamasını ortadan kaldırmaya yetti ve dolar yeniden 2.43 lira seviyelerinde işlem görmeye başladı.

Tüm bunlar sadece üç günde doların yüzde 4 değer kazanmasına neden oldu.

Saat 18’den sonra uluslararası piyasalarda düşük hacimli işlemlerde dolar kuru 2.4490 liraya kadar yükselişini sürdürdü.

03 –Şubat- 2015

Enflasyon Verisinin Açıklanması ve Piyasalarda Yaşanan Sert Hareketler..

Başçının Umudu

Başkanı Erdem Başçı, yılın ilk enflasyon raporunu sunmak için düzenlediği basın toplantısında, enflasyonun 2015 yılı sonunda, orta noktası yüzde 5.5 olmak üzere, yüzde 4.1 ile yüzde 6.9 aralığında, 2016 yılı sonunda, orta noktası yüzde 5.0 olmak üzere, yüzde 3.2 ile yüzde 6.8 aralığında ve orta vadede ise yüzde 5.0 düzeyinde gerçekleşeceğinin öngörüldüğünü söyledi. Başçı bu sene enflasyonun son 45 yılın en düşük enflasyonu olabileceğini de ifade etti.

3 Şubat 2015 Enflasyon Verisi Sonrası..!

Erdem Başçı’nın faizi erken indirmek için işaret ettiği yüzde 1’lik düşüşü yüzde 0.07 ile ıskaladı.

Merkez Bankası’nın ‘olası’ bir faiz indirimine enflasyon darbesi geldi.

Dün açıklanan verilere göre tüketici fiyatları enflasyonu ocakta gıda, alkollü içecek ve tütün öncülüğünde yüzde 1.1 arttı.

Aylık enflasyonda artış beklentisi yüzde 0.7 seviyesindeydi. Yıllık enflasyon ise ocakta yüzde 8.17’den yüzde 7.24’e geriledi. Yıllık enflasyonda düşüş 93 baz puan oldu.

Faiz İndirimi Beklentisi Başka Bahara Kaldı

Ocak 2015 Enflasyon aylık yüzde 1,10 yıllık yüzde 7,24 olarak gerçekleşti ve Başçı’nın hesabı 0,07 ile şaştı…

Başçı enflasyon rakamlarının ardından ara toplantı düzenlemeyeceklerini ve olası bir faiz indirimi kararı için 24 Şubat’taki olağan PPK toplantısını bekleyeceklerini belirtti.

Ve bu açıklamalar sonrasında Dolar 2,44 seviyelerinden 2,39 seviyesine kadar geriledi.

Ancak Devletin zirvesinden gelen faiz indirilmemesine dair açıklamalar piyasalarda yankı bulmaya devam etti.. Ve bu siyasi tansiyonda yükselme risk algısını tetikliyor.

Peki Merkez Bankası Yönetiminde Değişime Gidilebilir mi? Başkanı Görevden Alınabilir mi?!!

1-Merkez Bankası Başkanı nasıl göreve atanır?

Başkan 5 yıllığına Bakanlar Kurulu kararı ve Cumhurbaşkanı'nın onayı ile atanır.

2-Kimler Başkan olabilir?

Yüksek öğrenim görmüş, iktisat, maliye ve bankacılık alanlarında bilgi ve tecrübe olması şartı aranıyor?

3-Merkez Bankası Başkanı Görevden görevden alınabilir mi?

Mümkün ama çok zor. Merkez Bankası Kanunu'nun 27'inci maddesinde belirtildiği gibi ticari faaliyette bulunması durumda Başkan görevden alınabilir. Kanun'na göre Başkan'ın görevden alınabilmesi için şu şartların oluşması gerekiyor:

                "Başkanlık (Guvernörlük) görevi, özel bir kanuna dayanmadıkça Banka dışında teşrii, resmi veya özel herhangi bir görev ile birleşemez.

                Bundan başka Başkan (Guvernör), ticaretle uğraşamayacağı gibi, bankalar ve şirketlerde de hissedar olamaz.

                Hayır dernekleri ile amacı hayır, sosyal ve eğitim işlerine yönelmiş vakıflardaki görevler ve kar amacı gütmeyen kooperatif ortaklığı bu hüküm dışındadır.

                 Bakanlar ve müsteşarlar seviyesindeki bakanlıklar arası komite toplantılarında Başkanın görev alması, birinci fıkra hükmüne aykırı sayılmaz".

4-Para Politikası Kurulu (PPK) üyeleri ve Başkan yardımcıları nasıl atanır?

Başkan yardımcıları Başkan'ın önerisi üzerine 5 yıl süre ile atanır. PPK üyeleri ise Başkan, başkan yardımcıları, Banka Meclisi'nden bir üye ve Başkan'ın önerisi ile atanacak bir üyeden oluşur. PPK şu anda 7 üyeden oluşuyor.

5-Para Politikası Kurulu (PPK) üyeleri ve Başkan yardımcıları görevden alınabilir mi?

Hem Başkan Yardımcıları hem de PPK üyelerinin görevden alınması, Başkan ile aynı şartlara bağlanmış durumda. Kanunu'nun 19'uncu maddesine göre Başkan Yardımcıları ve PPK üyeleri sadece aşağıdaki şartlar oluşursa görevden alınabilir:

"Üyelerin görevleri, özel bir kanuna dayanmadıkça, Banka dışında teşrii, resmi veya özel herhangi bir görev ile birleşemez. Bundan başka bu üyeler, ticaretle uğraşamayacakları gibi, bankalar ve şirketlerde de hissedar olamazlar. Hayır dernekleri ve amaçları hayır, 5 sosyal ve eğitim işlerine matuf- vakıflardaki görevler ve kar amacı gütmeyen kooperatif ortaklığı bu hüküm dışındadır."

6-Merkez Bankası'nda son görevden almalar nasıl gerçekleşti?

Banka Meclisi kararı ile 5 kişi görevlerinden alındı. Banka Meclisi, Başkan ile birlikte 7 üyeden oluşuyor.

7-Başçı'ya rağmen bu karar alınabilir mi?

Evet. Her üyenin oy hakkı olduğundan çoğunluk kararı ile personel görevden alınabilir. Ancak Başkan isterse Kanunu'nun 26'ıncı maddesine dayanarak karara itiraz edip sonraki toplantılarda konuyu yeniden gündeme getirebilir.

 Banka Meclisi ile Başkan arasındaki anlaşmazlık devam ederse Başbakan tartışmaya hakemlik edebilir.

Sonuç: BAŞKAN ANCAK YASA İLE DEĞİŞİR

Bu arada Ekonomi Bakanı Zeybekçi’nin “hakem değişir” sözleri ancak yasa değişikliğinde söz konusu olabiliyor. Merkez Bankası’nın yasasına göre Başkan görevden alınamıyor ancak bunun için yasa değişmesi gerekiyor.

Ve dileyelim ki siyasi tansiyon yükselmeden ekonomik dengeler bozulmadan ve en önemlisi kurumlar yıpratılmadan bu süreç olumlu bir noktaya bağlanabilsin.
Kaynak: Borsa Gündem ve WSJ Türkiye

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.