Belgin Maviş [email protected]

Trump'ın suçu ne?

Koltuğa oturduğu ilk günden bu yana hakkında açılan soruşturmalar ile boğuşan Trump şimdi son dönemeçte. Peki bu kez onu neler bekliyor? Dahası o bu noktaya nasıl geldi? Ya sonrası yazımda.

Ağustos 2019’da bir CIA çalışanı Trump-Zelensky(Ukrayna Cumhurbaşkanı) görüşmesi ile ilgili bilgileri elde ederek ihbar sürecini başlattı. İhbarda, Trump’ın , 2020 seçimlerinde rakibi ve eski başkan yardımcısı olan Joe Biden’ın oğlu Hunter Biden’ın Ukrayna’daki işleriyle ilgili avantaj sağlayacak bilgiler edinmek için Ukrayna cumhurbaşkanına baskı yaptığı ve bunun Beyaz Saray tarafından örtbas edilmeye çalışıldığı suçlamaları bulunuyor.

Trump, 2020 seçimlerinde kendine siyasi üstünlük yaratmak amacıyla yabancı bir güç yardımı kullanarak Amerikan seçimlerine hile karıştırma, yozlaşma, Anayasa’yı ihlal ve görevini kişisel çıkarı için kötüye kullanma suçlarıyla suçlanıyor.

 Trump, Zelensky ile görüşmesinde kötü bir şey olmadığını ifade ederek kayıtlarının yayımlanmasına izin verdiğini açıklamıştı. Ancak Nancy Pelosi (ABD Temsilciler Meclisi Başkanı) kayıtların içeriğini görmeyi beklemeden görevden azil süreci başlatacaklarını söyledi.

Pelosi, Temsilciler Meclisi'ndeki altı komitenin görevden azil süreci doğrultusunda çalışacaklarını açıkladı.

Trump'a yöneltilen suçlamalar

 400 milyon dolar değerindeki askeri yardımı baskı aracı olarak kullanmak Ukrayna'nın yeni seçilen devlet başkanının, Trump'ın 2020 Başkanlık seçimlerindeki muhtemel rakibi Demokrat Joe Biden hakkında soruşturma başlatmasını sağlamaya çalışmak.

Diplomasi
* Nisan 2019: Siyasi tecrübesi olmayan televizyon yıldızı Vladimir Zelensky, Ukrayna Devlet Başkanı seçildi.

* 23 Mayıs: Beyaz Saray'da, Trump ve yardımcıları arasında Ukrayna konulu bir görüşme gerçekleştirdi.

* ABD'nin Avrupa Birliği Büyükelçisi Gordon Sondland, Enerji Bakanı Rick Perry ve ABD'nin Ukrayna Özel Temsilcisi Kurt Volker bu toplantıda yer alır.

* Üçlü, Ukrayna'daki yemin töreninden henüz dönmüştür ve Başkan Trump'tan, Zelensky'e desteğini gösteren bir telefon açmasını istemektedir.

* Ancak ifadelere göre, Donald Trump, Ukrayna'nın yolsuzlukla mücadele noktasındaki kararlılığına şüphe ile yaklaşmaktadır ve bu üçlüye kişisel avukatı Rudy Giuliani ile görüşmeleri talimatını verir.

* 10 Temmuz: ABD'nin Avrupa Birliği Büyükelçisi Gordon Sondland, Zelensky'nin iki yardımcısı ile Beyaz Saray'da gerçekleştirdiği toplantıda, "soruşturmaların" devam etmesi gerektiğini söyler. ABD'nin Ukrayna Büyükelçisi Fiona Hill, ifadesinde, bu görüşmeyi o dönem Ulusal Güvenlik Danışmanı olan John Bolton'a anlattığında, Bolton'un kendisine, "bu uyuşturucu ticaretinin" parçası olmak istemediğini, Beyaz Saray avukatları ile temasa geçmesi gerektiğini söylediğini aktarır.

* 18 Temmuz: Kongre tarafından onaylanan Ukrayna'ya askeri yardım durduruldu. Bu durdurmanın nedenleri, hemen ardından sorgulanmaya başlandı.

* 25 Temmuz: Trump ve Zelensky, azil soruşturmasının merkezine oturan telefon konuşmasını gerçekleştirdi. Beyaz Saray tarafından açıklanan görüşme tutanaklarına göre, Trump, bu görüşmede Zelensky'den, rakibi Biden ve oğluna "bir göz atmasını" istedi. 2020 Başkanlık seçimlerine aday olan Biden'ın oğlu Hunter, Ukraynalı bir enerji şirketinin yönetim kurulunda yer alıyordu.

* Eylül: Kongre'nin soru işaretlerini gündeme getirmesi sonrası Ukrayna'ya askeri yardım kaldığı yerden başladı.

İhbar ve sonrası

* 12 Ağustos: ABD Merkezi Haber Alma Teşkilatı CIA'den bir çalışan, Trump-Zelensky görüşme tutanakları ile ilgili bilgi elde etti ve gizli ihbar sürecini başlattı.

* 5 Eylül: Washington Post haberi yayımladı.

* 24 Eylül: Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi azil soruşturmasını başlattı.

* 25 Eylül: Beyaz Saray Temmuz ayında gerçekleşen görüşmenin tutanaklarını yayımladı.

* 26 Eylül: Gizli ihbarı yapan CIA görevlisinin şikayet dilekçesi yayımlandı. Dilekçede Trump'ın, 2020'de yapılacak başkanlık seçimlerinde kullanılmak üzere, "koltuğunun gücünü kullanarak, yabancı bir ülkeyi devreye sokmaya çalıştığı" iddia edildi.

Soruşturma

* 17 Ekim: Beyaz Saray Genel Sekreteri Mick Mulvaney, Ukrayna'ya yapılacak askeri yardımın, Demokratları da kapsayan soruşturmanın başlatılması için Kiev'e baskı uygulamak amacıyla kullanıldığını itiraf etti. Sonra bu itirafından geri adım attı.

* 22 Ekim: Eski ABD Kiev Büyükelçisi Bill Taylor, Kongre soruşturmasında, askeri yardım ile Biden soruşturması arasında bağlantı olduğunu söyledi.

* 31 Ekim:Azil sürecinin kamuoyuna açık oturumlarda gerçekleşmesi Kongre'de kabul edildi.

* 4 Kasım:ABD'nin eski Ukrayna Büyükelçisi Marie Yovanovitch, soruşturmada verdiği ifadede Trump tarafından tehdit edilmiş hissettiğini söyledi.

* 5 Kasım: ABD'nin Avrupa Birliği Büyükelçisi Gordon Sondland, ilk ifadesini yeniledi ve ABD yardımının soruşturma açılmasına bağlı olduğunu artık hatırladığını söyledi.

Cadı avı

ABD Temsilciler Meclisi'nde çoğunluğu elinde tutan Demokratlar, Başkan Donald Trump'ın Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy'den eski Başkan Yardımcısı ve Demokrat başkan aday adayı Joe Biden hakkında yolsuzluk soruşturması açmayı istediği iddiaları nedeniyle kanuna aykırı davrandığı gerekçesiyle azil sürecini resmen başlattı.

Temsilciler Meclisi'nde Demokrat çoğunluk lideri Nancy Pelosi, dün yaptığı açıklamada, Başkan Trump'ın "hesap vermek zorunda olduğunu" söyledi.

Trump ise iddiaları reddetti ve Demokratları "cadı avına" çıkmakla suçladı.

Azil sürecinin geçmişi

2016 seçimlerinde Rusya’nın Amerikan başkanlık seçimlerine müdahalesi ve Trump’ın başkanlık görevinde olduğu dönemde Rusya’nın müdahalesi soruşturmasını engellemeye çalıştığı iddiaları Mueller (zamanın FBI Başkanı) soruşturmasının konusu olmuştu.

Soruşturma sonucundaki raporda Trump’ın Rusya’yla ortak kumpas kurması hakkında iddialar konusunda yeterli delil olmadığı açıklandı.

Rapor, Trump’ın  soruşturmayı engelleyerek adaleti engelleme suçu işleyip işlemediği konusunda ise suç olarak nitelendirilebilecek birçok örnek ortaya koydu ancak nihai bir yargıda bulunmadı.

2018 ara seçimlerinde Kongre'nin alt kanadı Temsilciler Meclisi'nde çoğunluğu ele geçiren Demokratların birden fazla komisyon soruşturmalarıyla konuyu irdelemeye çalışmalarına rağmen kamuoyunda azil yönünde büyük bir destek oluşmadı.

Azil sürecini başlatmanın ülkeyi gereksiz meşgul edeceği, seçimlerde Demokratlar aleyhine sonuç vereceği ve Trump’ın tabanının daha da güçleneceği düşünceler nedeniyle azil süreci başlatılmamıştı.

ABD'de başkanların azil süreci

ABD Anayasası, Kongre'ye başkanın üç kategoriden en az birince suç işlemesine kanaat getirilmesi halinde görevden alma yetkisi veriyor.

Bu suçlar;

· ABD'nin düşmanı olan bir ülkeye yardım etmek olarak tanımlanan "ihanet",

· Siyasi fayda karşılığında para ya da hediye kabul etmeyi içeren "rüşvet" ve

· "Ağır ve vahim suç" işlemek ya da "başka kötü davranışta" bulunmak olarak sıralanıyor.

· ABD'li anayasa hukuku uzmanları, son kategoriye ne tarz eylemlerin girdiğinin net olmadığını belirtiyor.

Uzmanlara göre, genellikle bu kategorideki eylemlerde, kamuoyunun genelini doğrudan etkileyen ağır bir suçun işlenmesi ya da başkana duyulan güvenin ciddi şekilde kırılması kriterleri aranıyor.

Bugüne kadar, üç başkan hakkında Kongre'de görevden azil süreci başlatıldı. Bunlar; Andrew Johnson, Richard Nixon ve Bill Clinton.Ancak tarihte bu süreç sonunda Kongre tarafından azledilen ve görevden alınan bir başkan yok.

Önce Temsilciler Meclisi, sonra Senato

Sürecin başlatılması için ABD Kongresi'nin iki kanadından biri olan Temsilciler Meclisi'nde herhangi bir üye başkan hakkında azil süreci başlatmak için girişimde bulunabiliyor.

Bu başvuru daha sonra Temsilciler Meclisi Adalet Komitesi'nin önüne gidiyor. Burada azil sürecinin devam edip etmeyeceği kararı oy çokluğuyla alınıyor.

Adalet Komitesi'nin onay vermesi halinde bir de Temsilciler Meclisi'nde oylama yapılıyor.

Salt çoğunluğun kabul etmesi durumunda da azil süreci Senato'da devam ediyor.

Başkanın azledilme talebine ilişkin kanıtlar ortaya konuyor, tanıklar dinleniyor. Başkan da ayrıca kendi savunmasını yapıyor.

Senatörler de jüri görevi üstlenerek, nihai kararı veriyor. Bir başkanın azledilmesi için Senato'da üçte iki çoğunluk gerekiyor.

2020 seçimlerinde olabilecekler

2020 seçimleri yaklaşırken Cumhuriyetçi Parti içerisinde Trump’a desteğin yüksek olduğu biliniyordu.

Bununla birlikte ekonomik güçlenmenin özellikle piyasalarda somut etkileri Trump’ın göreve gelirken verdiği sözleri başarıyla gerçekleştirdiği düşüncesini oluşturuyordu.

Ancak göçmenlere karşı tutumu ve sert mizacı toplumda ayrışmaya ve Demokratların daha da uzaklaşmasına neden oluyordu.

Böyle bir ortamda Demokratların uzak tutumları azil süreci için yeterli bir neden olarak görülerek Trump’ı sahiplenme etkisini artırabilir.

Bir diğer taraftan ise süreç iyi yönetilemezse Trump’ın tabanındaki desteği kaybetme olasılığı ve ABD’de büyük çoğunlukta bulunan kararsız seçmen sayısı Trump’ın tarzından uzaklaşmak isteyecek gibi duruyor. Ki 2016 yılında Trump’ın başarısının bir kısmını toplumdaki Hillary Clinton antipatisine borçlu olduğu unutulmamalı

Joe Biden’ın olaysız bir geçmişe sahip olması iyi bir alternatif olmasını sağlayabilir.

Trump’ın 2016 vaatlerinde performansı

Yıldır, Bezdir, Kabul ettir..!

Sonuç

ABD Temsilciler Meclisi’nde Demokrat Partili milletvekilleri, Trump’ın azline yönelik gerekçelerin hazırlanması için 7 Aralık Cumartesi günü Temsilciler Meclisi Adalet Komitesi’nde bir araya geldi.

Toplantının ardından milletvekilleri gelecek 2 hafta içinde mecliste oylanmak üzere önerilebilecek 'azil maddeleri'nin anayasal temellere dayandırılarak inşa edilebileceği gerekçeleri gösteren bir rapor hazırladı.

Temsilciler meclisi 435 üye ile 234 Demokrat, 201 Cumhuriyetçi olarak dağılıyor.

Senato ise 100 üyeden oluşuyor ve 53 Cumhuriyetçi, 45 Demokrat ve 2 bağımsız üye dağılımına sahip bir biçimde bulunuyor.

Senato'da çoğunluğu elinde bulunduran Cumhuriyetçilerin azil maddelerini kabul etmesi beklenmiyor. Ki azil onayı için oyların 3’te 2 si olumlu olmak zorunda ve bu da 67 kişiye tekabül ediyor.

Bu gelişmeler, dünya piyasaları tarafından yüksek ilgiyle takip edilecek olmakla beraber, ülkemizde de yankılarını yakından takip edecek olacağız.

Editör: Artun Pınar

Kaynaklar

· bbc.com

· euronews.com

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.