Ukrayna savaşı dolar hegemonyasını zayıflattı

BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD’nin ve diğer Batılı ülkelerin Rusya’nın rezervlerini doldurma kararı uluslararası para sisteminin geleceği hakkında yoğun bir tartışma başlattı. Tartışmaların güçlü olmasının sebebi ise benzeri yöndeki kararların bundan 75 yıl öncesinde Soğuk Savaş döneminde alınmış olması.

California Üniversitesi İktisat ve Siyaset Bilimi Profesörü Barry Eichengreen Financial Times’daki yazısında “dolar hegemonyası” olarak sürekli adlandırılan durumun eskisi gibi olmadığına dikkat çekiyor. Eichengreen doların küresel döviz rezervinin yüzde 70’ini oluşturduğu 20 yıl öncesiyle karşılaştırıldığında 2021’in üçüncü çeyreği itibariyle bu rakamın yüzde 59’una gerilediğine dikkat çekiyor.

Finans profesörüne göre söz konusu trend farklı rezerv varlıklarını etkileyen döviz değişimlerinden veya faiz oranları değişimlerinden kaynaklanan bir durum değil. Eichengreen bu eğilimin birkaç merkez bankasının dolara olan nefretinden kaynaklanmadığına da belirtiyor. Finans profesörüne göre dolardaki güç kaybının sebebi çok sayıda merkez bankasının ABD para biriminden uzaklaşma çabasının bir sonucu.

Dolar dışı çeşitlendirme çabaları Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) uzun süredir özel çekim hakkı (SDR) tanıdığı euro, sterlin ve yen üzerinden de gerçekleşmiyor. Zira finans profesörünün derlediği verilere göre bu para birimlerinin kolektif rezerv payı son yirmi yıldır önemli ölçüde değişmemiş.

artan dolar dışı küresel rezervlerin sadece dörtte birlik kısmı 2016’da SDR’ye eklenen Çin’in para birimi yuanı kapsıyor. Geri kalan dörtte üçlük kısımsa Kanada, Avustralya, İsveç, Güney Kore ve Singapur gibi daha küçük çaplı ekonomilerin para birimlerine ait.

Dolar dışı para birimleri neden yükselişte?

Eichengreen para birimlerindeki bu değişimin ilk sebebini piyasaların daha likit hale gelmesiyle açıkladı. Tarihsel olarak bakıldığında, sadece bir avuç ülkenin dünyanın geri kalanına açık, derin ve likit pazarlara sahip olduğu görülüyor. Döviz ticareti yapanlarsa sadece bir avuç para birimi için alıcı taraf bulabiliyor. Pratikte, bu esas olarak bu para birimleri sadece dolar değil, aynı zamanda euro, sterlin ve yendi.

Ancak, elektronik ticaret platformlarının yükselişiyle, otomatik piyasa oluşturma ve likidite yönetimi için yeni teknolojilerin ortaya çıkmasıyla, diğer para birimlerinde işlem yapmanın maliyetleri düştü. Finans profesörü bu gelişmelerle birlikte ticarette yerel para birimlerinin kullanımının daha makul hale geldiğini belirtiyor.

Eichengreen’e göre dolar tercihinin azalmasının ikinci sebebi kürese merkez bankalarının getiri kovalamada daha aktif hale geldi. Merkez bankaları da diğer bankalar gibi rezerv portföylerini büyüterek daha fazla alana yayılmayı hedefliyor.

Finans profesörüne göre ikinci sebebe benzer bir diğer sebep de merkez bankalarının düşük getirili tahvillere alternatif verim arayışında olmaları. Zira geleneksel olmayan rezerv para birimleri büyük rakiplerine göre daha cazip volatiliteyle getiri imkanları sağlıyor.

Eichengreen halihazırda dünyanın çok kutuplu dünyanın parasal sistemine doğru ilerlediğimizi belirtiyor. Finans profesörüne göre rezerv para birimleri birçoklarının öngördüğü gibi dolar, euro ve yuan tarafından yönetilen üçlü bir sistem olmayacak.

Ukrayna savaşı dengeleri nasıl değiştirecek?

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından Batı’nın Rusya’ya uyguladığı parasal yaptırımlar Rusya’yı alternatif ticaret yöntemlerine yönlendirdi. Çin harici tüm karşılıklı rezerv para birimi sağlayıcıları Rusya’nın rezervlerini dondurdu. Rusya’nın SDR olarak kabul edilmeyen rezerv para birimi ise güvenli liman sağlamadı.

Ancak Eichengreen, rezerv dondurma kararının artık eskisi kadar güçlü bir etki oluşturmadığını da belirtiyor. Zira ABD’nin Rusya rezervlerini dondurmasına karşın diğer devletler ABD’yle birlikte hareket etmeyebiliyor. Bu sebeple gelecekte hedef olarak gösterilen ülkelerin ilave rezervlerle merkez bankası portföylerini geliştirerek kendilerine sigorta sağlaması avantajlı bir tercih olabilir.

Yuan tercihi

Rezervleri Çin Yuanı yönde hareket ettirmeyi düşünen herkes, Çin'in ikincil yaptırımlara maruz kalabileceği olasılığını göz önünde bulundurmak zorunda kalacaktır. Dahası, Eichengreen’e göre Putin'in eylemleri, otoriter güçlülerin kaprisli davranabileceğini ve liderleri dizginleyebilecek çok az yerli gücün olduğunu bir kez daha gösterdi. Bu sebeple Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in Çin Merkez Bankası'nın operasyonlarına müdahale etme eğiliminin az olması, gelecekte de bu tutumunu sürdüreceğinin garantisini vermiyor. Eichengreen tarih boyunca önde gelen her rezerv-para ihraççısının, yürütme gücünü sınırlaması, cumhuriyetçi veya demokratik bir yönetim benimsemesi tesadüf değildir.

Finans profesörü Rusya'nın merkez bankası yöneticilerinin, kendilerine erişim izni vermeye devam ettiği sürece Çin Merkez Bankası’na yönelmekten başka seçeneği olmadığını söyledi. Ancak Eichengreen’e göre, ABD'nin doları silah haline getirme kararının diğer merkez bankaları için ironik bir sonucu, yuanın uluslararası alanda güçlenişinin yavaşlaması olabilir.

Yabancı borsalara kote olan Rus şirketlerinin piyasalardan çıkmaları isteniyor

Altında müzakere etkisi

Rusya yaptırımları altına mı yarayacak?

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.