Petrol fiyatlarındaki yükseliş ‘yumuşak iniş’ ihtimalini zora sokuyor

BORSAGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD ekonomisine dair iyimserlik giderek artıyor. Ancak yükselen petrol fiyatları, uzmanlara göre bu iyimserliği tehlikeye atıyor.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, ABD Merkez Bankası (Fed), ekonomiyi nadiren görülen 'yumuşak iniş’e yönlendirmeye çalışırken tanıdık bir düşmanla karşı karşıya: ‘Artan petrol fiyatları’

Resesyon habercisi mi?

Bloomberg’den Rich Miller’ın analizine göre, artan enerji maliyetleri, enflasyonu yükselttiği ve tüketicilerin satın alma gücünü elinden aldığı için, 1970'lerin ortasında, 1980'lerin başında ve 1990'larda ABD'nin resesyona girmesinde rol oynadı.

Suudi Arabistan ve Rusya'nın arz kesintilerinin etkisiyle petrol fiyatları Haziran ayından bu yana neredeyse yüzde 30 arttı ve gösterge ABD ham petrolü varil başına 91 doların üzerine çıktı. Fiyatlar hâlâ 2022 yılındaki yüksek seviyelerinin oldukça altında olsa da, Fed'in ekonomik gerilemeyi tetiklemeden enflasyonu yüzde 2 hedefine döndürmeye çalışması nedeniyle söz konusu son artış ABD ekonomisi için önemli bir risk oluşturuyor.

Moody's Analytics baş ekonomisti Mark Zandi, “Petrol fiyatlarındaki artış bu noktada endişelerimin en üst sırasında yer alıyor. Belirli bir süre boyunca 100 doların üzerinde seyrederse gerçekten çok hasta olacağız” diyor.

Son 18 ayda faiz oranlarını yüzde 5 puandan fazla artıran Fed Başkanı Jerome Powell ve meslektaşlarının bugün yapacakları açıklamada faiz oranlarını sabit tutmaları bekleniyor. Ancak, artan petrol fiyatları gibi arz şokları Fed'i ikilemde bırakıyor çünkü bu şoklar eş zamanlı olarak enflasyonu artırırken ekonomik büyümeyi de frenliyor ve politika yapıcıları zaman zaman buna karşılık olarak krediyi sıkılaştırma ve gevşetme noktasında kararsız bırakıyor.

İyi haber mi?

Fed, uzun bir süre beklemeye geçmeden önce bu yıl gösterge faiz oranını bir kez daha yükseltmesi gerekip gerekmediğini tartışırken, soru şimdi özellikle daha da dikkat çekici hale geliyor. Geleneksel olarak Fed, yüksek petrol fiyatlarının enflasyon üzerindeki etkisini hafife alma ve bu etkiyi geçici olarak görme eğilimindeydi. Yetkililerin para stratejisini belirlerken değişken gıda ve enerji maliyetlerini hariç tutan çekirdek enflasyona odaklanmasının bir nedeni de buydu.

Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0,6 oranında artarak bir yıldan uzun sürenin en hızlı aylık artışını kaydetti. Daha yüksek benzin maliyetleri bu artışın yarısından fazlasını oluşturdu. Çekirdek enflasyon ise aksine yüzde 0,3 oranında arttı.

Morgan Stanley ABD'li baş ekonomisti Ellen Zentner ve ekibi, paylaştıkları notta, “Fed bu şoku atlatacak” derken büyümenin merkez bankasının beklediğinden daha güçlü olduğu bir dönemde gerçekleşmesi nedeniyle harcamalardaki yavaşlamanın memnuniyet verici bir gelişme olarak bile görülebileceğini söylüyor.

Yüksek alarm

Politika yapıcılar, fiyatlarda daha geniş tabanlı bir artışa yol açabileceğinden korktukları için, özellikle benzin kaynaklı enflasyon beklentilerindeki artışa karşı yüksek alarmda olacaklar. Şu ana kadar bu gerçekleşmedi. Michigan Üniversitesi'nin 15 Eylül'de yayınlanan aylık hane halkı araştırmasının ön sonuçlarına göre, ABD tüketicilerinin enflasyon beklentileri Eylül başında, iki yıldan fazla bir sürenin en düşük seviyelerine geriledi.

Mastercard Economics Institute’ün ABD'li baş ekonomisti Michelle Meyer'e göre tüketicilerin satın alma işlemlerinde daha taktiksel hale geldiklerine, satın almadan önce indirim ve promosyonları beklediklerine dair işaretler bile bulunuyor. Meyer, “Bu, pandemiden önce daha çok norm olan enflasyonu düşürme psikolojisiyle bir nevi tutarlı” diyor.

Fed enflasyon konusunda temkinli

Yine de bazı Fed gözlemcileri enflasyon üzerindeki etkinin sonuçta bu kadar iyi olacağından şüphe ediyor.

Stifel Financial baş ekonomisti Lindsey Piegza, “Enerji maliyetleri, Fed'in şu anda karşı karşıya olduğu en büyük joker kartlardan biri. Bu, manşet enflasyonda önemli bir tersine dönüşe neden olabilir ve Fed'i daha agresif bir eyleme geçmeye zorlayabilir. Yatırımcıların bu noktaya odaklandığını düşünüyorum” şeklinde konuşuyor.

Bu arada, petrol fiyatlarındaki artış, ekonomik büyüme üzerinde ortaya çıkan olumsuz rüzgarların sayısını da giderek artırıyor ve faiz ödemeleri harcamaların daha büyük bir kısmını tükettiği için tüketici bilançoları zorlanma belirtileri gösteriyor.

San Francisco Fed'deki araştırmacılara göre, pandemi sırasında biriken fazla tasarruflu hane halkı büyük olasılıkla bu çeyrekte tükenecek ve kredi kartı borçları hâlâ pandemi öncesi seviyelerin çok altında olmasına rağmen artıyor. Ekim ayında öğrenci kredisi ödemelerinin yeniden başlaması da muhtemelen harcamaları sınırlayacak gibi gözüküyor.

Pek çok şey petrolün ne kadar yükseleceğine bağlı olacağa benziyor. Bank of America’nın emtia araştırma başkanı Francisco Blanch, yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan'ın, varil başına 100 doların üzerine çıktıktan sonra talebi derinden keseceği endişesiyle fiyatları daha da yukarı çekme konusunda temkinli davranacağını söylüyor.

Petrol stokları tükenebilir, fiyatlar daha da artabilir

Ancak piyasaya ince ayar yapmak kolay olmayabilir. Uluslararası Enerji Ajansı'nın 13 Eylül tarihli raporunda, Suudi Arabistan ve Rusya 2024'ün başlarında arz kısıtlamalarını gevşetseler bile, petrol stoklarının ciddi şekilde tükeneceği ve fiyatların şoklara karşı savunmasız kalacağı belirtiliyor.

ABD Stratejik Petrol Rezervi (The US Strategic Petroleum Reserve) de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından büyük satışlarla azaldı. Bu da Washington'un ani fiyat artışlarına karşı koymak için artık daha az arza sahip olduğu anlamına geliyor. Bu durum hükümet yetkililerini ve yatırımcıları petrol fiyatlarındaki artışın yakında kendi kendine kısa devre yapacağını ummalarına neden oluyor.

Hazine Bakanı Janet Yellen da, CNBC’ye verdiği bir röportajda “Benim beklentim istikrara kavuşacakları, biz sadece buna dikkat edeceğiz” diyor.

Petrol fiyatları Fed öncesi düşüşte

Goldman Sachs'tan petrol tahmini

Citi: Petrol rallisi sürdürülebilir değil

Petrol 10 ayın en yüksek seviyesine yakın işlem gördü

Petrolde 'arz açığı' endişesi

Hedge fonlar petrolde yükseliş öngörüyor

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.