Elektriğin fiyatlandırılmasında denge niçin bozuldu

Yılbaşında uygulamaya giren zamların yanı sıra kademeli tarife nedeniyle elektrik faturaları vatandaşın cebini yaktı. Yeni yılda asgari ücrete, memur ve emekli maaşlarına gelen artışlar zamlar karşısında etkisiz kaldı. Elektrik fiyatlarındaki astronomik artışların nedeni ne? Yüksek fiyatlı elektrik faturaları daha ne kadar sürecek? Güntay Şimşek, Habertürk'teki yazısında bu soruların yanıtlarını veriyor. İşte Şimşek'in o yazısı: 

Elektrik faturaları yeni yılda can yakmaya başladı ancak yakmaya da devam edecek. Çünkü elektrik üretiminde de ciddi anlamda dengeler bozuldu. Yerli kaynakların payında önemli düşüş olması, Elektrik Üretim AŞ’nin (EÜAŞ) dengeleme pozisyonunu bozdu. Ayrıca 2021’de yapılması gereken elektrik zamlarının da yeni yılda, yeni fiyat artışlarıyla birlikte uygulanması faturalarda astronomik farklılıklara sebep oldu.

Enerji piyasasına yıllarını vermiş, kamuda önemli görevler yapmış bir kaynağım, elektrikte yerli kaynaklardan temin edilen makul tedarik dengesinin bozulduğuna dikkat çekti. Yerli kaynaklardan üretilecek emre amade baz güç yatırımlarındaki eksiklik ve yakın zamanda devreye girecek baz güç santralinin olmamasının yüksek fiyatlı elektrik tarifesinin devam edeceği anlamına geliyor.

Geçen yıl EÜAŞ yüzde 25-30, serbest piyasa da yüzde 70-75 oranında piyasa ihtiyacını karşılarken, 2022’de bu tablo bozulmuş. Barajlardan elektrik üretiminin azalması, yerli kömürden üretilen elektriğin EÜAŞ yerine serbest piyasaya verilme yaklaşımı kamunun düşük maliyetli elektrik tedarikini de zorlaştırmış. Bu durumda elektrik piyasasında K1 müşterisi olarak tanımlanan ve son günlerde kademeli tarife bandına giren bu kesime maalesef düşük rakamlı fatura gönderilmesi zor görünüyor. Bu dönemde kademenin üstü de altı da elektrik faturalarından mustarip olacak.

Enerji sektöründe 150 kilovatsaat altı elektrik kullanıcıları K1 tipi aboneler olarak tanımlanıyor. Bu tür aboneler tedarikçi seçme hakkına sahip değil. Bir de bu rakamın üstünde harcama yapmasına rağmen tedarikçi seçme hakkını kullanmayanlara K1 aboneler deniyor. Bunların elektrik ihtiyaçları “Görevli Tedarik Şirketi” kapsamında sağlanıyor. TETAŞ anlaşmaları ile karşılanıyor.

Ancak K1 abonelerinin elektriğini yüzde 80 oranında EÜAŞ sağlıyor. EÜAŞ, elindeki kaynaklarla ve yerli kaynaklardan üretim yapan özellikle kömür santrallerinden makul rakamlarla temin ettiği elektrikle ülkenin kayıp/kaçak, aydınlatma için gerekli olan elektriği karşılıyor. Geriye kalan yüzde 50’ye yakın bir oranla da K1 tüketiciye destek oluyordu. Yerli kömürle çalışan santrallerin piyasa şartlarında elektriklerini pazarlama arzuları buradaki dengeyi de bozmaya başlamış.

Türkiye’nin elektrikte yaşadığı sorunun en büyük nedenlerinden birisi yerli kaynaklarla üretim yapan baz güç elektrik santrallerinin yetersizliği. Özellikle su rezervlerinin azalması veya su kaynaklarının doğru kullanılmaması ise elektrikte ibreleri ithal kömüre ve doğalgaza çeviriyor. Böylece elektrik fiyatları yükseliyor.

Türkiye’nin yıllık ortalama yüzde 5 oranında elektrik tüketim artışı var. Ancak bu artışını kesintisiz güç kaynaklarından karşılanmasında yatırım sıkıntısı söz konusu. Güneş, rüzgâr, su ve termik gibi yenilebilir enerji kaynaklarının baz güç enerji yatırımlarıyla desteklenmesi ve her yıl en az 3 bin megavatlık elektrik santralinin devreye alınması gerekiyor.

Şu an Türkiye’nin kurulu gücü 100 bin megavat seviyelerinde, ama elektriğimizin yaklaşık yüzde 55’i son aylarda ithal kömür ve doğalgaz kaynaklı olarak üretildi. Kesintili güç kaynakları baz güçlerle dengelenmedikten sonra kurulu güç tek başına bir anlam ifade etmiyor.

EPDK'dan elektrik fiyatlarıyla ilgili yeni karar!

Elektrik tarifesinde yeni düzenleme Resmi Gazete'de

Elektrikte kademeli tarife başladı

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.