Manukyan’dan altın-dolar bombası yeni kriz uyarısı

4 / 10

---

BİR NOKTADAN SONRA FAİZLER YUKARI MI KIVRILMAYA BAŞLAYACAK

Kriz çok geniş tanım. Bazen deflasyon olursa ne olur ki diye okuyorum.  Neden yüzde 2’lik bir enflasyon veya merkez bankaları neden bir enflasyon istiyor. Komplo teorilerini bir kenara bırakıyorum. Enflasyon sizin ekonominizin tam kapasitede çalışıp çalışmadığını insanların zenginleşip iş bulup bulamadığını gösteren bir şeydir. Belli oranda bir enflasyon olduğu zaman FED diyecek ki istihdam piyasası dengesine gelmiş. Artık fazla iş arayan yok, bu yüzden ücretlere zam yapılıyor. Bir noktada üretim artık talebi karşılayamaz hale geliyor. O yüzden yüzde 2 oranında bir enflasyon  ekonominin ne kadar  sağlıklı çalıştığını gösteren genel bir indikatör denebilir.

Biz dünyada bu indikatörün çok zayıf olduğunu görüyoruz.  Bu yüzden tüketicinin alım gücü çok arttı falan diye değil sizin ya da benim işimiz olduğu için alım gücümüz arttı ama diğer tarafta işsiz bir kesim de artıyor demektir. Birincisi bu problem var, bu kriz zaten dünyada var. Çin tarafında düşen üretici fiyatlarını görüyorsunuz, bu da dünyaya ihraç edilen bir deflasyon. Dünyanın ciddi bir deflasyon sorunu var. Bazı bölgelerde daha yüksek, Amerika gibi daha kapalı ekonomilerde daha düşük.

 İkincisi düşük faiz çok sürdürülebilir bir şey değil.  Muhtemelen bir noktadan sonra faizler yukarıya doğru kıvrılmaya başlayacak çünkü ya şu anda olduğu gibi rezerv biriktiren ülkeler ellerindeki bonoyu satmak zorundalar. Bunu özel sektöre dolar talebi veya başka konulardan dolayı oradan gelecek olan satışlar tahvil faizlerini yükseltecek. Nitekim “Kara Pazartesi - Çin çöküyor” gibi dendiği zaman Amerikan tahvilleri çok değer kazanmadı. 1.90, 1.80’lere kadar gitti hemen ertesi gün baktığımızda yüzde 2’lerin üstündeydi. Birincisi faizler bu açıdan yükselecek.  İkincisi eğer bu defilatif baskı artarsa buna karşı artık yapılabilecek olan parasal bir şey yok. Merkez bankalarının yapabileceği bir şey yok. Bu yüzden devletlerin yapması gereken bazı unsurlar olacak. Harcama olacak, vergi iadeleri yapmak olacak, abartarak söylüyorum eksi vergi almak olacak. “Al sana para, ne olur yeter ki harca ekonomi kötü gidiyor” diyecek. Böyle bir noktada yine bunun karşılığı devlet tahvillerine olan  güvenin gitmesidir. Oradan satış gelecek.

Bir diğer ihtimal -ki bu çok yüksek - Euro Bölgesi’ndeki sorun hiçbir şekilde çözülmüş değil; Almanya hala orada problemli bir büyüme modeli uyguluyor. İspanya’ya, Portekiz’e , İtalya’ya baktığımızda, evet bir bankacılık krizi yaşanmıyor, Yunanistan’daki gibi bankalarını kapatmıyorlar ama, net bir büyüme de yok. İşsizlikte azalma yok, mutsuzluğu değiştirecek ekonomik bir şey yok. Kriz yok dersek burada yanlış anlaşılmış olur. Kriz var ama finansal bir kriz yok. Bu ülkelerde, Avrupa Birliği’nde ben yeniden çok da uzak olmayan bir dönemde euro kaynaklı bir problem çıkmasını bekliyorum.  O problem çıktığında da ilk saldırılacak yer kur olacak çünkü…