İşte Türkiye’nin en sakin şehirleri

9 / 11

Yenipazar / Aydın

Aydın il merkezinin 41 kilometre güneydoğusunda bulunan Yenipazar, Büyük Menderes Havzası’nın ortasında yer alır. Kentin bir kısmı Madran Baba Dağları’nın ormanlarla kaplı yamaçlarında, bir kısmı da ovalık düz alanda. Yenipazar’ın başlangıçta çevresi için bir pazar yeri konumunda olmasından dolayı bu ismi aldığı söylenir. 

Yenipazar’ın ilk yerleşim yerinin, beş kilometre mesafedeki Donduran köyü yakınlarındaki, tarihi İÖ 2000’li yıllara dayanan Orthosia olduğu düşünülüyor. Strabon buradan Karia yerleşmesi olarak söz eder. İÖ 7. yüzyılda Kimmerlerin saldırısına uğrayan kent, Lydia kralının Kimmerleri yenmesinden dolayı Lydialıların eline geçmiş, İÖ 6. yüzyılda ise İonia Birliği’ne katılmış ve birçok Anadolu kenti gibi Perslerin egemenliğine girmişti.

Yenipazar ilçesinin bir idari birim olarak kuruluşu 1700’lü yılların sonuna rastlar. Bu zamana kadar az sayıda nüfusu olan küçük bir yerleşme birimi olarak varlığını sürdürür. Evliya Çelebi 17. yüzyıldaki seyahatinde Donduran köyünden şöyle bahseder:

“…Doğu tarafındaki vadi içinde Menderes Nehri’ni atlarla geçip, güney taraf­taki Donduran Dağı dibinde yer alan Donduran kazasına geldik. Üzüm pekmezi, Antep pekmezi gibi donduğu için “Donduran” derler; kutular ile pekmezi çok ün­lüdür. Aydın Sancağı toprağında hastır ve yüz elli akçe kazadır.”

Yenipazar’a ilk gelenler Donduran köyü ve çevresine 1455’li yıllarda yerleşir. Buradan 17. yüzyıl sonunda çıkan bir salgından kaçıp kurtulanların Cihanoğulları adında bir aşiret beyinin etrafında, Yenipazar’ın bugünkü yerine yerleştiği ve Yenipazar’ın ilk halkını oluşturduğu söylenir.

Çıplak bir tepenin altında gömülü olan Orthosia antik kenti, Yenipazar’ın en önemli kültür varlığı. Kent geniş bir alana yayılıyor. Kalıntıların büyük bir kısmı toprak altında. Yapılan kazılarda çıkarılan mozaiklerin bir kısmı Aydın Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor. Orthosia’dan günümüze bir ortaçağ kalesi gelebilmiş. Nekropol üzerinde ise iyi korunmuş durumda lahitlere ve oda mezarlarına rastlanıyor. Yenipazar’ın doğal güzellikleri denince akla ilk Dip Gölü Tabiat Parkı gelir. Nehrin yatak değiştirmesi ile oluşan bu gölde, kuş ve balık türleri koruma altında.