Sanayinin öncü göstergesi bakır

Endüstriyel metal olarak önem arz eden bakır, emtia borsalarında işlem gören metaller içerisinde ( bakır, aleminyum, nikel, çinko, kurşun, demir cevheri ) önemli bir konumu bulunmaktadır. Günümüzde üç ticari mal borsası, bakır ticareti için gereken olanakları sağlamaktadır: Londra Metal Borsası (LME), New York Ticaret Borsası (COMEX/NYMEX) ve Şangay Metal Borsası (SHME). Bakır, LME‘de 25 ton lot üzerinden ticari işlem görür ve ton başına Amerikan doları olarak fiyatlandırılır. COMEX‘de 25.000 pound üzerinden ve pound başına Amerikan senti olarak fiyatlandırılır. SHME‘de de 5 tonluk lotlar üzerinden işlem yapılır ve ton başına renminbi olarak fiyatlandırılır.

Global bakır sektörü…

Endüstriyel metaller grubunda en iyi iletkenler arasında yer alan bakır; inşaattan otomotive, iletişimden enerjiye kadar günümüzde çok yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Bakırın diğer iletken metallere göre daha güçlü ve dirençli olması elektrik ve enerji sektöründe vazgeçilmez bir yerde olmasını sağlarken, bakır ve bakır alaşımları cep telefonlarının, bilgisayarların ve network kablolarının vazgeçilmez ham maddelerini oluşturur. İnşaat sektöründe de çeşitli şekillerde bakır ve alaşımları kullanılmakta olup, özellikle plastik borulara karşı daha sağlam olması, ateşe dayanıklı olması ve erimemesi nedenleriyle bakır borular tercih edildiği bilinmektedir.

Dünya genelinde bakırın kullanım alanının her geçen gün genişlemesi ve tüketimin de artması üreticileri yeni kaynaklar aramaya itmiştir. Bakır kaynaklarının zenginliği bakımından Güney Amerika’da Şili başı çekerken Uluslararası Bakır Çalışma Grubu’nda yer alan istatistiklere göre keşfedilmemiş bakır yatakları açısından da Güney Amerika ilk sırada gelmektedir.

Grafik 1: Keşfedilmiş Bakır Kaynakları

Kaynak: International Copper Study Group  

Grafik 2: Keşfedilmemiş Bakır Kaynakları

Kaynak: International Copper Study Group

Maden üretimi açısından dünyada en fazla bakır üretimi Güney Amerika’da yapılmaktadır. Söz konusu bölgede Şili 2015 yılında 5,76 milyon ton üretim yaparak dünya bakır maden üretiminin yaklaşık üçte birini oluşturmuştur. Madeni üretim açısından bakıldığında; Şili, Çin ve Peru ilk üçte yer alırken, rafine bakır üretimi açısından ise sıralama Çin, Şili ve Japonya olarak değişmektedir.

2015 yılı itibariyle dünya genelinde 720 milyon ton bakır rezervi bulunmakta olup, Şili ilgili dönem itibariyle 210 milyon tonluk rezervi ile dünya bakır rezervinin %29’una sahiptir. Rezerv büyükleri açısından Şili’yi sırasıyla Avustralya, Peru ve Meksika izlemektedir. Bakır ticareti incelendiğinde de Şili karşımıza çıkmaktadır. 2016 yılında dünyada toplam 46,1 milyar dolar bakır ihraç edilirken, Şili ilgili dönemde 12,4 milyar dolar bakır ihraç ederek dünya genelinde toplam bakır ihracatının %27’sini gerçekleştirmiştir. Bakır ithalatında ise ilk sırada Çin yer almaktadır. 2016 yılında dünyada toplam 42,7 milyar Dolar bakır ithal edilirken, Çin ilgili dönemde 20,5 milyar dolar bakır ithal ederek dünya genelinde toplam bakır ithalatının %48’ini gerçekleştirmiştir.

Grafik 3: Dünya Bakır Madeni Üretimi (1964-2015) 

Kaynak: International Copper Study Group  

Grafik 4: Bölgelere Göre Bakır Madeni Üretimi, 2015

Kaynak: International Copper Study Group


Üretimde Şili, tüketimde Çin belirleyici ülke…

Toplam küresel bakır talebinin önemli bir kısmını oluşturan Çin’in ekonomik performansı bakır fiyatında belirleyici etmen konumundadır. Aşağıdaki grafikten görüldüğü üzere 2008 krizine kadar bakır fiyatı Çin’in büyümesine paralel olarak yükseliş trendini oluşturmuş ve 2008 yılı Nisan ayında 8675 $/ton seviyesine kadar yükseliş kaydetmiştir. Global krizin ardından sert düşüşün görüldüğü bakır fiyatı 2008 yılı Aralık ayında 3072 $/ton seviyesine kadar gerilemiştir. Dünya genelinde yaşan ekonomik gelişmelerden birincil derecede etkilenen bakır fiyatı, 2016 yılı Kasım ayından bu yana 6106 $/ton seviyesine kadar yükselmiştir. Söz konusu yükselişin temelinde ABD Başkanlık seçimlerini Donald Trump’ın kazanması yer almakta. Trump’ın seçim vaadleri arasında yer alan ABD ekonomisini canlandıracağı ve içeride üretimi destekleyeceği söylemleri paralelinde yapılması planlanan altyapı yatırımlarının bakıra olan talebi artıracağı beklentileri bakır fiyatının %8,7 oranında değer kazanmasında etkili olmuştur.


Bakır fiyatı Şubat ayında görmüş olduğu zirve seviyesi olan 6106 $/ton seviyesinin ardından Trump yönetimine ilişkin belirsizliklerin gündeme gelmesinin etkisiyle gerileme kaydetmiş ve günümüzde 5700 $/ton seviyesinde dengelenmiştir. Bundan sonraki süreçte bakır fiyatında belirleyici olacak olan unsur ABD’nin bakıra olan talebi olacaktır. Yapılan araştırmalar neticesinde 2017 yılı için Çin ve diğer ülkelerin taleplerinde fiyatın yukarı gitmesini sağlayacak bir artış beklenmemektedir.

Tablo 3: Bakır Üretim ve Tüketimi Projeksiyonu (2017)


Eda Önder Öztürk - Alan Yatırım

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.