E-bültenimize abone olarak
en son bilgilere ve haberlere ulaşabilirsiniz.
Türkiye, Şubat 2021’de ilk insansız su-üstü aracı (unmanned surface vehicle / USV) [1] ULAQ’ın tanıtımını yaptı. Ares ve Meteksan’ın ortak üretimi olan bu yeni deniz harp platformunun, 65 km/s maksimum hız ve 400 km operasyonel menzile sahip olduğu rapor edildi.
Türkiye’nin bu alandaki ilk platformu olan ULAQ, Türk Donanması için gerçek bir artı değer anlamına gelebilecek, gelecek vaat eden bir potansiyele sahip. ULAQ’ın prototipi ilk olarak Roketsan yapımı Cirit ve UMTAS füzeleriyle tanıtıldı. Açık kaynaklı veriler [2], platformun ayrıca elektronik harp, istihbarat ve mayınlara karşı tedbirleri gibi farklı konfigürasyonlar sunabileceğini gösteriyor.
Robotik deniz harp paradigması ve insansız su-üstü platformlar
İnsansız su-üstü araçları, akıllıca değerlendirildikleri takdirde, donanmalar için oyunun kurallarını değiştiren avantajlara dönüşebilirler.
Türk yapımı ULAQ prototipinin örneğinde de görüldüğü üzere, USV’lerin yüksek riskli alanlarda elverişli füze platformları oluşturması da ihtimal dahilinde. Elbette ki, platform büyüdükçe harp yükü ve ateş gücü de artacaktır. Füze harp yetenekleri, USV’lerin, daha büyük gemilere ve görev gruplarına eşlik ederken, hava savunma görevlerinde de kullanılmasını sağlayabilir.
Doktrine ilişkin yayımlanan çalışmalar, robotik sistemlerin envantere katılmasının donanmalara mevcut personel kaynağı ötesinde bir yetenek kazandırabileceğini göstermektedir. Örneğin eski ABD Savunma Bakanı Mark Esper, insansız su-üstü platformlarına yatırım yapmanın ABD Donanması için 355 parçalık filo kapasitesini aşmanın en iyi yolu olduğunu ifade etmişti. [3]
USV’ler, içlerinde personel bulunmasını gerektirmediği için, yüksek riskli operasyonel görevler için uygunluk arz ediyor. İnsan faktörü minimize edildiği için dayanıklılık parametreleri de robotik standartlarda. Ayrıca, insanlı gemilere kıyasla birçok USV tipi daha ucuz birim maliyetlere sahip.
USV’ler, elektronik harp ve istihbarattan, füze kabiliyetine kadar geniş bir görev yelpazesinde kullanılabilen çok yönlü sistemler. Son olarak, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının dünyadaki birçok donanma üzerindeki etkileri göz önüne alındığında, “dronizasyon” hemen her kuvvet için daha öngörülebilir bir biyo-güvenlik avantajı sunuyor. Zira robotlar patojenlerden etkilenmiyor, ateşleri çıkmıyor ve hastalanmıyorlar.
İnsansız su-üstü araçları [4] hakkında giderek büyümekte olan literatürde, söz konusu yeni sistemlere enteresan rollerin biçildiği görülebilir. Birincisi, robotik platformların geleneksel filolara eşlik eden insan-makine işbirliği temelli harekât tasarısı (CONOPS) dahilinde görev yapması muhtemel.
Türk yapımı ULAQ prototipinin örneğinde de görüldüğü üzere, USV’lerin yüksek riskli alanlarda elverişli füze platformları oluşturması da ihtimal dahilinde. Elbette ki, platform büyüdükçe harp yükü ve ateş gücü de artacaktır. Füze harp yetenekleri, USV’lerin, daha büyük gemilere ve görev gruplarına eşlik ederken, hava savunma görevlerinde de kullanılmasını sağlayabilir.
USV’ler, gelecekteki harekât tasarılarının parçası olarak amfibi operasyonlarda da görev alabilirler. Söz konusu çerçevede, lojistik görevler, yani çıkarma bölgesine personel ve ekipman taşınmasını icra edebilecekleri gibi; silahlı USV’ler amfibi birlikleri ateşle destekleyebilirler.
Son olarak, 2013 tarihli bir RAND Corporation raporunun [5] USV’lerle ilgili önerdiği gibi, söz konusu araçlar, tıpkı taarruzi (kamikaze) drone’lar gibi kullanılarak, bir tür, su-üstünde seyreden “robotik torpido” olarak da kullanılabilirler. Ayrıca, daha büyük insanlı deniz araçlarını korumak için gemisavar füze tehditlerine karşı koyacak şekilde de yapılandırılabilirler.
USV’ler, içlerinde personel bulunmasını gerektirmediği için, yüksek riskli operasyonel görevler için uygunluk arz ediyor. İnsan faktörü minimize edildiği için dayanıklılık parametreleri de robotik standartlarda. Ayrıca, insanlı gemilere kıyasla birçok USV tipi daha ucuz birim maliyetlere sahip.
Robotik deniz harbi sularına yelken açmak
Ülkenin ilk USV’si olan ULAQ’ın, nihai operasyonel kapasitesine ulaşmadan önce önünde ilerlemesi gereken uzun bir yol bulunuyor.
Şu andan itibaren, Türkiye’nin insansız deniz harp sistemleri geliştirme programı, gerçek bir oyun değiştirici yetenek olarak kabul edilmeden önce iki kritik eşiği geçmek zorunda kalacaktır.
Birincisi, ULAQ ve benzeri sistemler, askeri zeitgeist’a yani zamanın ruhuna ayak uydurabilmek için bir noktada yarı-otonom ve otonom olarak çalışabilecek hale gelmeliler. Milli Savunma Sanayii ve Teknoloji Altyapısı (Defense Technological and Industrial Base/DTIB) sahip olduğu yeni kapasiteleri otonom hale getirmeye odaklanmalı. Bunu yapabilmek için, savunma eko-sistemi, bütüncül bir anlamda, yapay zekâ (AI) ve daha etkin karar alma algoritmalarına dair kapsamlı bir anlayış geliştirmeli.
Ayrıca, ilerleyen aşamalarda, Türk askeri planlamacıları, otonomiyle gelen özelliklerden faydalanarak, savunma sektörüyle yakın işbirliği içinde, robotik deniz harbi için swarming (sürü) konseptleri üzerinde de çalışmak zorunda kalacaklar.
İkincisi, Türkiye’nin, donanma modernizasyonu için daha karmaşık konseptler üretmesi gerekiyor, bunların başında da “cross-domain” olarak tabir edilen yetenekler geliyor. Yani, USV’lerin, insansız hava ve kara araçlarıyla birlikte harekat icra edebilecek kabiliyet kazanmaları kritik. Türk Deniz Kuvvetleri’nin, halihazırda, bir SİHA & İHA envanteri bulunduğunu hatırlatalım.
Türk Donanması insansız hava aracı (İHA) olarak halihazırda Bayraktar TB-2 ve ANKA’yı kullanıyor. “Pantsir-avcısı” olarak bilinen Bayraktar TB-2, Kuzey Afrika’dan Kafkasya’ya birçok cephede binlerce saatlik muharip uçuşuyla Türkiye’nin drone harbi envanterinin en önemli unsuru olarak adlandırılmayı hak ediyor. Donanmanın ANKA varyantları da ayrıca dikkat çekiyor. [6] Türk Deniz Kuvvetleri ANKA kapasitesi, güçlü bir istihbarat ve durumsal farkındalık kabiliyeti sağlayan gelişmiş sistemlerle; yani, SAR/ISAR radarları ve elektro-optik/kızılötesi sensörlerle donatılmıştır. ANKA’nın Otomatik Tanımlama Sistemi (Automatic Identification System-AIS), sistemin yüzlerce mil içindeki herhangi bir su-üstü platformunu tespit etmesini sağlıyor.
Türk Silahlı Kuvvetleri, yakında daha büyük bir sistem olan Aksungur’u teslim almaya başlayacak. ANKA ailesinin de yapımcısı olan TUSAŞ tarafından imal edilen Aksungur, harp yükü konfigürasyonları dahilinde taşıdığı yeteneklerle (sonobuoy, manyetik anomali detektörü) iddialı bir denizaltı harbi sistemi olmaya aday.
İdeal bir ortamda, yukarıda bahsedilen İHA’lar, ULAQ ve diğer müstakbel USV’lerle ağ bağlantılı bir şekilde çalışacaktır ya da çalışmalıdır.
Nihayet şunu ifade edelim ki, USV pazarının istikrarlı bir şekilde büyüme ihtimali de dikkate alınmalı. Dolayısıyla, ULAQ aynı zamanda kârlı bir ihracat unsuruna dönüşebilir.
Sonuç olarak, Türkiye robotik savaş ufkunu genişletmiş ve insansız sistemler gündemini denizcilik alanına da intikal ettirmiş bulunuyor. İcap ettiği şekilde yönetilebilirse, ULAQ, Türk Donanması için yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. (AA için makaleyi hazırlayan: Dr. Can Kasapoğlu - EDAMGüvenlik ve Savunma Araştırmaları Programı direktörü)
Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.
YETERLİ SERMAYE OLMAYINCA YÜKSEK KAPASİTELİ SERİ ÜRETİM OLMUYOR DAHA FAZLA ÜRETİM İÇİN BASINDA REKLAM/BİLGİLENDİRME YAPILARAK DOST ÜLKELERDEN TALEP BEKLENİYOR
borsagundem.com’da yer alan bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Burada yer alan bilgiler, güvenilir olduğuna inanılan halka açık kaynaklardan elde edilmiş olup bu kaynaklardaki bilgilerin hata ve eksikliğinden ve ticari amaçlı işlemlerde kullanılmasından doğabilecek zararlardan www.borsagundem.com ve yöneticileri hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. Burada yer alan görüş ve düşüncelerin www.borsagundem.com ve yönetimi için hiçbir bağlayıcılığı yoktur.
BİST isim ve logosu “koruma marka belgesi” altında korunmakta olup izinsiz kullanılamaz, iktibas edilemez, değiştirilemez. BİST ismi altında açıklanan tüm bilgilerin telif hakları tamamen BİST’e ait olup, tekrar yayınlanamaz.
borsagundem.com verilerin sekansı, doğruluğu ve tamliği konusunda herhangi bir garanti vermez. Veri yayınında oluşabilecek aksaklıkar, verinin ulaşmaması, gecikmesi, eksik ulaşması, yanlış olması veri yayın sistemindeki performansın düşmesi veya kesintili olması gibi hallerden oluşan herhangi bir zarardan borsagundem.com sorumlu degildir. BİST, verinin sekansı, doğruluğu ve tamlığı konusunda herhangi bir garanti vermez. Veri yayınında oluşabilecek aksaklıklar, verinin ulaşmaması, gecikmesi, eksik ulaşması, yanlış olması, veri yayın sistemindeki performansın düşmesi veya kesintili olması gibi hallerde Alıcı, Alt Alıcı ve/veya kullanıcılarda oluşabilecek herhangi bir zarardan BİST sorumlu değildir.
Finansal veriler aracılığıyla sağlanmaktadır. BİST hisse verileri 15 dakika gecikmelidir. Son güncelleme saati (03:34)