BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ
Kripto para piyasaları da diğer tüm piyasalar gibi geçen yılı çöküşle kapattı. Hisse senedi piyasalarındaki çöküşü genel ekonomik veriler belirlese de, kripto paralardaki yıkımda endüstrinin sağlam olmayan temellerinin de olumsuz katkısı oldu.
Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, kripto endüstrisinde yaşanan büyük zorluklar ve hayal kırıklıklarının nedeni üzerinden zaman geçtikçe daha da netleşiyor. Son bir yılda yaşanan büyük skandalların arkasında, kripto şirketlerinin bir banka gibi davranmasının büyük payı bulunuyor.
Domino taşı etkisi
Associated Press’ten Ken Sweet’in haberine göre, son birkaç yılda bir dizi şirket, bir bankanın kripto para birimi eşdeğeri olarak hareket etmeye çalıştı ve Bitcoin’lerini veya diğer dijital varlıklarını kendilerine yatıran müşterilere kazançlı getiriler vadetti.
Ancak 12 aydan kısa bir süre içinde, bu şirketlerin neredeyse tamamı olağanüstü derecede başarısız oldu. Geçen hafta Genesis, iflas koruması için başvuruda bulunan veya iflas eden şirketler listesinde yer alan Voyager Digital, Celsius ve BlockFi'a katılarak son beyaz sayfayı da lekelemiş oldu.
Sektörün bu alt kümesi, kripto para meraklılarının geleneksel bankacılığa ve devlet tarafından ihraç edilen para birimlerine bağlı kalmadan kendi paralel finans dünyalarını kurmaya çalışmasıyla büyüdü. Ancak güvenlik önlemleri ve hükümet desteği olmadan bu şirketler domino taşı birer birer çöktü. Mayıs ayında bir kripto şirketinin çökmesiyle başlayan süreç, bir kripto kredi firmasına ve ardından da diğerlerine sıçradı.
Ayrıca hükümet düzenleyicileri, ürünlerin menkul kıymetler düzenleyicileri tarafından düzenlenmesi gerektiğini söyleyerek kripto kredi şirketlerinin hizmetlerinin reklamını yapma yeteneklerini de kısıtlamaya başladı.
Çöküş, dikkatli bakıldığında 2008 finans krizini anımsatıyor, ancak ölçeğin çok daha küçük olduğunu kabul etmek gerekiyor. Bu kripto şirketlerinin çöküşünün daha geniş ekonomiyi etkileyeceğine dair endişelerin ise yersiz olduğu herkes tarafından kabul ediliyor.
Kripto şirketlerinin çöküşünün daha geniş ekonomiyi etkileyeceğine dair endişelerin ise yersiz olduğu herkes tarafından kabul ediliyor.
Geleneksel bankacılık yöntemleri işe yaramadı
Voyager, Genesis ve BlockFi gibi kripto kredi şirketleri, bankaların geleneksel finansta yaptıklarını yapmaya çalışıyorlardı: Kripto mevduatlarını alıyor, mevduat sahiplerine depoladıkları kriptolar için bir temettü veriyor ve sonra kar elde etmek için kredi veriyorlardı. Bu, bankacılık sektörünün yüzlerce yıldır devlet onaylı para birimleriyle yaptığı şeyin ta kendisiydi.
Kriptoda kredi vermenin en büyük dezavantajı, güvenlik önlemlerinin olmamasıdır. Kripto bankalarının başarısız olması durumunda mevduat sahiplerini korumak için hiçbir mevduat sigortası, geçici devlet tedbiri veya hatta özel olarak işletilen bir tüzel kişilik bile bulunmuyor. Bu, kripto para fiyatları yükselirken oldukça olumlu karşılanıyordu çünkü bankalar teminatları krediler karşılığında kabul ediyorlardı ve bu da kripto paraların değerini artıyordu.
Kripto para yatırım talebi o kadar yüksekti ki firmalar, mevduat sahiplerinin kripto varlıklarına yüzde 10 daha fazla getiri ödemeye bile razıydı.
Kripto para fiyatları düşmeye başlayınca…
Ancak daha sonra kripto fiyatları düşmeye başladı ve bu düşüş devam etti. Örneğin Bitcoin, Kasım 2021'de 65.000 doların üzerindeyken geçen Kasım ayında 17.000 doların altına düştü. Sonuç olarak, bu firmaların elinde bulundurduğu temel teminatların çoğu, verdikleri kredilerden daha az değerli hale geldi ve bu da birkaç ‘kripto bankasını’ iflasa sürükledi.
Çöken ilk iki kripto kredi firması Celsius ve Voyager Digital oldu. Şirketler, hem düşen kripto fiyatlarına hem de Haziran ayında tasfiye etmek ve iflas etmek zorunda kalan Three Arrows Capital gibi kripto hedge fonlarına verilen riskli kredilere maruz kalmıştı.
Başka bir kripto kredi sağlayıcısı olan BlockFi, kurtarma için o zamanki kripto devi FTX ve kurucusu Sam Bankman-Fried'e başvurdu. Bankman-Fried, BlockFi'ye finansal bir cankurtaran halatı verdi; bu, Bankman-Fried'ın kripto endüstrisi için bir kurtarıcı veya finansal destek olarak takdir görmesini sağlayan birkaç hamleden biri oldu.
Ancak kripto para borsası FTX'in bağlı olduğu koruma fonu Alameda Research'e yüksek riskli borç vermesi, BlockFi'nin mali can damarının kurumasına ve Kasım ayında da kendi iflasına neden oldu. Bu da BlockFi'ın iflasını kaçınılmaz hale getirdi. İç içe geçen kripto şirketlerinin bu gösterisinde Genesis, Alameda'ya milyarlarca dolarlık kredi verdi.
Batık kredileri yüklenmek durumunda kalan bu yüksek teknoloji firmalarının birçoğu çok eski bir olguyu da bu vesileyle deneyimlemiş oldu: Mevduat sahipleri paralarını geri istedi ve mevduat sahipleri hızla paralarını bu şirketlerden çekmeye başladı.
Kripto endüstrisi, mevduat sahiplerine veya yatırımcılara şu anda mevcut olmayan minimum koruma sağlayacak bir tür düzenleme fikrine yakın duruyor gibi görünüyor.
Sırada ne var?
Bu kripto kredi firmalarındaki on binlerce müşteri, varlıklarının geri alınıp alınamayacağını veya iflas mahkemesinin onlara yardım edip etmeyeceğini görmek için bekliyor. Bu sürecin ise aylar hatta yıllar alabileceği biliniyor. Genesis'te, 900 milyon dolardan fazla müşteri fonu şu anda iflasla karşı karşıya.
Kripto kredilerinin yakın zamanda bir geri dönüş gerçekleştirip gerçekleştirmeyeceği belli değil. FTX başarısız olduktan sonra, kripto borsası devi Binance, başı belada olan bir kripto firmasına kurtarma finansmanı sağlamak için kendi fonunu kuracağını duyurdu.
İşin olumlu tarafı ise, kripto endüstrisi, mevduat sahiplerine veya yatırımcılara şu anda mevcut olmayan minimum koruma sağlayacak bir tür düzenleme fikrine yakın duruyor gibi görünüyor. Ancak geçen yıl ABD Kongresi’nde bekleyen birkaç yasa tasarısının Temsilciler Meclisi'ndeki kontrolün Cumhuriyetçilere geçmesiyle birlikte bir süre daha bekleyeceği varsayılıyor.