Yeni Dünya Ticaret Kanunu
Kitabın sonunda söyleyeceğimi başında söyleyeyim. İş dünyası, toplumu zenginleştirme ve refahına katkı sunma ‘lisansını’ kaybetme tehlikesi ile karşı karşıyadır. Yanlış anlaşılmasın bu durum sadece Türk iş dünyası için değil, global manada da geçerlidir. Ama bizim için çok daha kritiktir. Neden mi?
Etik değerlere bağlı kalmayan bir kurumun bu duruma düşmesinden daha doğal ne olabilir?
Siz uzunca bir zamandır TÜSİAD, MÜSİAD veya üyelerinin yaptığı herhangi bir çalışmasının, ‘Meslek Lisesi, Memleket Meselesi’ gibi bir iki istisna hariç, bırakın topluma mal olmasını üyeleri nezdinde bile ses getirdiğini hiç gördünüz mü, duydunuz mu?
DEİK’in amentüsü bir gecede değiştirildiğinde, yalandan genel kurul yapıp yönetimi değiştirilen sözde sermaye şirketlerinden öte bir etki bıraktı mı halkın üstünde?
Bütün iş camiası bilmelidir ki, ta başlangıcından beri iş dünyasının temeli güven ve iyi niyet üstüne kurulmuştur. Latince’den türetilen ‘kredi’ kavramı, güvenmek veya inanmak anlamına gelir. ‘Bana güven’ diyerek bir insanı kendinize güvendiremezsiniz. Zira güven, kazanılması gereken bir ayrıcalıktır ve boş laflarla kısa vadeli davranışlarla elde edilemez. Tesadüf bile emek isterken, milyarlarca dolar ciro yapan bir şirketin sahipleri halı satan anutçular gibi ‘vur kaç’ hareket edemez.
Sadece müşterileri ile değil toplumla, sanatçılarla ve doğayla olan ilişkisinde, kısa dönemli davranamaz. İçinde bulunduğunuz toplumu zenginleştirmeden, onun bir parçası olmadan çalışanlarınıza insana yakışır maaş vermeden hangi mal ve hizmeti satabilirsiniz? Kim size inanır, kim takar? Daha da önemlisi toplumsal odak olarak saygı gösterir?
Henry Ford kendi arabasını kendi işçisine satamasaydı bugünkü Ford olabilir miydi?
Eski çağların kralları tanrı iradesine eş değerde saygı görüyordu. Benzer düzeyde itibar arayan bugünün iş dünyası, geçmiş asırlarda olduğu gibi toplumun ihtiyaçlarını giderirken onlarla münasebetini uzun perspektifli ve ortak sorumluk anlayışıyla ele aldığı zaman ancak bu yerini eskisi gibi geri kazanabilir. Bu gerçeğe rağmen, bugün aksi yönde davrandığı için bu yerini kaybetmek üzeredir. Kısa vadeli görüşlerle, sadece hissedarların kârını düşünen şirketler çok iyi bilmelidir ki, hem devlet hem de toplum yani sadece hissedarlar değil paydaşlar da onların ortağıdır. ‘Buna diğer canlılar da dahildir.’
Ayrıca unutulmamalıdır ki, ortaya çıkan dışsallıklar artık şirketlerin sorumluluğundadır.
Eternit firmasının sahibi ve Dünya İş Konseyi ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneğinin kurucusu İsviçreli milyarder iş adamı Stephan Ernest Schmidheiny, Eternit şirketinin üretimi durdurulduğunda kanser yaptığı bilinmeyen İtalya’daki asbest davasında, sırf ihmal iddiası ile 20 sene hapis cezasına çarptırılmış; parlamentonun son anda geçirdiği kişiye özel bir yasa ile zor kurtulmuştur.
Bugün çoğu şeyin zararı bilinmektedir. Bunları bile bile yapanlar yarın dev servetlerine rağmen olağanüstü gelişen uluslararası duyarlılık yüzünden hapislere girebilirler.
Son olarak iş dünyası, toplumun bir parçası olarak kâr ve zarar yanında; etik ve ahlaki değerlerin bir parçası olduğunu topluma ispat etmelidir.
Dünyada sürdürülebilirlik literatürünün yazınına katkıda bulunan küresel şirketler, bu ihtiyacı ve gidişatı gördükleri için her gün taş üstüne taş eklemeye devam etmektedir.
Bize dönersek, bu literatür zenginliğinden uzak kalırsak, ‘esas’ sermayesi olan itibarını bir daha geri getiremeyecek marjinal bir grup olarak topluma yön verme, onu sürükleme gücüne bir daha asla sahip olamayacaktır, iş dünyamız. Bunun çözümü, garip dizilerin içinde reklamlarla boy göstermek ya da toplumun ihtiyaçlarına cevap vermeyen ilginç PR programları ve faaliyetleri içinde bulunmak değildir.
Copernik gibi güneşin dünya etrafında değil, dünyanın güneş etrafında döndüğünü söyleyen manifestoyu, iş terminolojisine çevirdiğimizde artık işlerin kısa dönemli kâr etrafında dönmediğini söyleyen işadamlarına ihtiyaç vardır.
BU, TEORİ DEĞİL, ARTIK KANUNDUR.
@sustainableturk
Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.