Döviz kurlarında atak devam ederken, döviz mevduatının çözülmesi ve yastık altını ekonomiye kazandırmak amacıyla sürpriz bir hamle geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, dövizin muhtemel getirisine Türk lirası varlıklarda kalarak ulaşılabilmesini sağlayacak yeni bir aracın devreye alınacağını açıkladı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada “Tasarruflarını değerlendirirken kurdaki yükselişten kaynaklanan kaygılarını gidermek isteyen vatandaşlarımıza yeni bir finansal alternatif sunuyoruz. Bundan sonra hiçbir vatandaşımızın 'kur daha yüksek olacak' diye mevduatını Türk lirasından dövize geçirmesine ihtiyaç kalmayacak. Bu yeni araç şöyle işleyecektir; insanlarımızın bankadaki TL varlığını, mevduat kazancı kur artışından yüksekse bu getiriyi elde edecek. Kur getirisi mevduat kazancının üstünde ise aradaki fark doğrudan vatandaşımıza ödenecek. Bu kazanç stopaj vergisinden muaf tutulacak” diye açıkladı.
"Kurdaki köpüğün bir kısmını alır"
Kurdaki artışın devletin vatandaşa ödenmesini analistler ‘örtülü faiz artışı’ olarak yorumladı.
Bilgi veren analistler sistemin işleyişine ilişkin ayrıntılar henüz açıklanmamış olsa da mevduat faizi kurdaki aylık yükselişin altında kaldığında TL mevduat sahiplerine aradaki farkın ödenecek olmasının devletin TL faizini artırması anlamına geldiğini belirtti.
Dövize olan talebin önünün kesilmesinin hedeflendiğini kaydeden analistler bu adımın kurdaki köpüğün bir kısmını alacağına da dikkat çekti.
Ancak bu yükün bütçeye kalmasının bazı faturalarının olacağını belirten analistler parasal genişleme ihtiyacı doğacağının bunun da enflasyonist bir baskı getireceğine de işaret ettiler.
Bu adımlarla daha fazla dolarizasyon ve enflasyonist risklerle karşı karşıya kalınacağına dikkat çeken uzmanlar alınan kararların kısa vadede etkisinin olacağını ve dövize aşırı talebi geçici olarak önünü kesebileceğini kaydetti.
Mahfi Eğilmez: Dolaylı faiz artırımı yapılıyor
Twitter hesabından yeni uygulamayla ilgili bir soruyu yanıtlayan ünlü ekonomist Mahfi Eğilmez, yapılan hamlenin dolaylı bir faiz artırımı niteliği taşıdığını belirtti.
Eğilmez, açıklamasında "Dolaylı faiz artırımı yapılıyor yani. Kur % 40 artmış, faiz % 14 ise aradaki 26 puan ödenecek. Ve bunun adı faiz olmayacak. Müthiş" ifadelerini kullandı.
"Maliyeti, Hazine üstlenecek"
Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Burcu Aydın Özüdoğru ise Dünya'ya yaptığı değerlendirmede “Cumhurbaşkanı tarafından açıklanan TL mevduatlara ödenecek olan faiz oranıyla döviz getirisi arasındaki fark, piyasa tarafından örtülü faiz artışı olarak değerlendirildi. Paranın değeri olarak görülen faizin artmasıyla da açıklama sonrası TL’de hızlı bir değer artışı oldu. Mevduata ödenecek bu dolaylı faiz artışının maliyetini Hazine üstlenecek olarak anlıyoruz. Hazine bu yükü vergi gelirleriyle mi karşılar, ilave borçlanmayla mı, yoksa Merkez Bankası tarafından para basarak mı? Her üç seçeneğin de maliyeti yüksek olur. Yine açıklamada ihracatçılara Merkez Bankası aracılığı ile ileri vadeli kur fiyatı verileceği ve kur farkının da ihracatçılara ödeneceği açıklandı. Bu açıklamadan Merkez Bankası’nın ihracatçılara piyasadaki forward fiyatlarının altında kur fiyatı vereceğini anlıyoruz. Bu da dolaylı olarak ihracatçılara verilen bir sübvansiyondur” diye konuştu.
1 ay ile 1-3 ay arası TL mevduatın payı yüksek
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu verilerine göre ekim itibariyle bireylerin TL mevduatının vadesiz ve 3 aya kadar olan kısmı toplam TL mevduatın yüzde 55,6'sına eşit. Toplam bireylerin TL mevduatında ise vadesiz ve 3 aya kadar vadeli mevduatın payı ise yüzde 93,1 seviyesinde. Yine gerçek kişilerin 1 aya kadar ve 1 ile 3 ay arası TL mevduatının toplam mevduattki payı yüzde 4 seviyesinde. Gerçek kişilerin toplam TL mevduatında 1 ay ve 1-3 aya kadar vadeli mevduatın payı da yüzde 7 seviyesinde bulunuyor.
Dolar ve euroda sert düşüş
Kabine toplantısı sona ermeden hemen önce yüzde 10'u aşan yükeliş kaydeden dolar ve euro, Erdoğan'ın açıkladığı yeni düzenlemeler sonrası sert düşüş gösterdi. Açıklamalar öncesinde 18,3674 ile zirvesinden işlem gören dolar ve euroda yüzde 20'den fazla düşüş gerçekleşti.