Yüksek faizler kalıcı mı olacak?

BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD Merkez Bankası (FED) yetkilileri beklentilerin aksine politika faizlerini uzun bir süre düşürmeyeceklerinin sinyallerini vererek piyasaları şaşırttı. Wall Street Journal’ın haberine göre FED’in bu kararı göründüğünden çok daha önemli olabilir.

FED’in para politikası toplantısından çıkan projeksiyonlar ve FED yetkililerinin yorumları faiz oranlarının sadece uzun süre yüksek kalmayacağını, bu yüksek faiz ortamının sonsuza dek devam edebileceğini ima ediyor. Daha teknik bir ifadeyle aktarmak gerekirse enflasyon ve işsizlik oranlarının stabil kaldığı nötr faiz oranları zaman içerisinde yükselişe geçmiş olabilir.

Nötr faiz oranlarının yükselmesi mali planlarını onlarca yıldır faiz oranlarına göre ayarlayan yatırımcılar, işletmeler veya hane halkları için ciddi bir karar niteliğinde. Dolayısıyla söz konusu tablo uzun vadeli ABD Hazine tahvili getirilerinin son birkaç aydır neden yükseldiğini ve hisse senetleri piyasalarının neden zor durumda olduğunu açıklayabilir.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, faiz oranlarındaki nötr olarak adlandırılan seviye sonsuza dek aynı noktada kalmaz. Uzun vadede nötr faiz oranları ekonomide çok yavaş hareket eden kuvvetler sonucu oluşur. Bu kuvvetler arasında demografi, küresel sermaye talebi, hükümet borcu, yatırımcıların enflasyon değerlendirmesi ve büyüme riskleri gibi unsurlar bulunur.

Nötr faiz oranları direkt olarak gözlenemez. Yalnızca ekonominin faiz oranlarındaki değişime nasıl tepki verdiği üzerinden çıkarımı yapılır. Eğer mevcut politika faiz oranları ekonomideki talebi veya enflasyonu yavaşlatmıyorsa nötr seviyenin daha yüksek olması ve para politikasının daha sıkı tutulması gerekir.

FED Başkanı Jerome Powell çarşamba günkü açıklamasında ekonominin ve istihdam piyasasının %5,25 ila %5,5 aralığındaki faiz oranlarına rağmen dirençli kalmasının nötr faiz oranının yükselmesi olabileceğini belirtti ve ekledi, “Bunu bilmiyoruz.”

2007-2009 resesyonu ve finansal kriz öncesinde ekonomistler nötr faiz oranlarının %4 ila %4,5 aralığında olduğunu düşünüyordu. Enflasyonun %2’ye düşürülmesiyle reel nötr faiz oranı %2 ila %2,5 aralığına geriledi. Sonraki on yılda FED faiz oranlarını sıfıra yakın tuttu. Ancak ekonomik büyüme durgun kaldı ve enflasyon da %2’nin altındaydı. Nötr faiz hesaplamaları da düşmeye başladı. FED yetkililerinin uzun vadeli faiz oranlarına ilişkin medyan tahminlerinde nötr faiz oranları 2013’te %4’ten 2019’da %2,5’e veya reel olarak %0,5’e düştü.

Çarşamba günü itibariyle medyan tahminlerde nötr faiz oranları hâlâ %2,5’ti. Ancak 18 FED üyesinden 5’i %3 veya daha üzeri bir nötr faiz oranı tahmininde bulundu.

Yetkililer 2026 yılında ekonominin uzun vadedeki hedef olan %1,8’de büyüyeceğini, işsizliğin uzun vadede %4 seviyesinde dengeleneceğini ve enflasyonun %2 hedefine ulaşacağını öngördü. Bu koşulların normal şartlarda nötr faiz oranlarıyla tutarlı olması beklenir. Ancak FED yetkilileri politika faizlerinin aynı dönemde %2,9 olacağını öngörüyor. Bu da nötr faizlerin yükseldiğinin düşünüldüğünü gösteren bir diğer ipucu.

Nötr faiz oranlarının yükselmesi için birçok neden bulunuyor. Küresel finans krizinden sonra işletmeler, hane halkları ve bankalar borçlanmak yerine borç ödedi, büyüme ve enflasyon düşük tutulurken tasarruf talebi de azaldı. Krizin etkiledi geçtikçe faiz oranları üzerindeki aşağı yönlü baskı da düştü.

Bir diğer sebepse Amerikan hükümetinin mali politikalarıydı. Federal hükümetin kamu elinde tutulan borcu 2020 başında gayrisafi yurtiçi hasılanın %80’i kadarken şu anda %95’ine kadar ulaştı. Federal hükümet açıkları şu anda ABD GYSİH’ının %6’sını oluşturuyor. Pandemi öncesinde %5 olan bu oranın artmaya devam etmesi de bekleniyor. Amerikan hükümetinin çok fazla yatırımcı borcunu tutması tahvil sahiplerine çok da fazla ödeme yapacağı anlamına geliyor. FED finans krizi sonrasında ve yine pandemi sırasında uzun vadeli faiz oranlarını düşürmek için tahvil satın aldı. Şimdiyse bilançosunu küçülterek bu tahvil varlıklarından kurtuluyor.

Enflasyon tek başına reel nötr faiz oranlarını etkileyemez. Ancak pandemi öncesinde FED’in temel kaygısı enflasyonun %2’nin altında kalmaya devam etmesiydi. Zira bu seviye harcamaları teşvik etmeyi zorlaştıran ve deflasyona yol açabilecek bir durumdu. Bu sebeple 2008’den 2015’e kadar FED faiz oranlarını sıfıra yakın tuttu. Gelecekte ise enflasyonun %2’nin üzerinde kalması ve sıfıra dönme iştahından çok daha az olan yüksek oranlar nedeniyle hata yapılması konusunda daha fazla endişeye sebep olacak.

Yaşlanan dünya nüfusu gibi diğer faktörler de konutlara ve sermaye mallarına olan talebi azaltıyor ve nötr faiz oranlarını etkilemeyi sürdürüyor.

Tüm bu sebepler göz önüne alındığında WSJ haberine göre nötr faiz oranları muhtemelen 2019’dan bu yana yükseldi ancak 2008 öncesi seviyeye ulaşmadı. Vadeli işlem piyasaları da bundan sonraki on yıl için faiz oranlarını yaklaşık %3,75 seviyesinde sabitliyor.

Elbette tüm bunlar sadece tahminden ibaret. Enflasyonun gelecek yıl sakin bir şekilde düşmesi, ekonomik büyümenin aniden yavaşlaması veya tahvil faizlerinin düşmesi halinde nötr faiz oranı hesaplamaları da düşecektir. Ancak habere göre göstergeler şimdilik insanların yüksek faizlere alışması gerektiğini söylüyor.

Piyasalarda resesyon endişesi artıyor

FED kararı sonrası S&P 500’de satıcılı seyir

Fed’de iç tartışma: Nötr faiz oranı

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.