Bir ülkenin para birimi karşılığında başka bir ülke parasının alımı ya da satımı olarak tanımlanan Foreks, yani döviz alım satım işlemleri ticari, yatırım, riskten korunma ya da spekülatif amaçlarla dövize duyulan ihtiyaçtan dolayı yıllardır uluslararası kambiyo piyasalarında gerçekleştiriliyor. Son yıllarda geleneksel kullanımından farklı bir şekilde yatırım amaçlı yapılan döviz işlemleri tüm dünyaya yayılmış durumda ve yatırımcılar tarafından büyük rağbet görüyor. Foreks olarak adlandırılan bu işlemlerde iki ülke parasının birbirine ya da petrol, altın gibi emtia ve kıymetli madenlerin bir ülke parasına göre değeri alım satıma konu oluyor.
YÜKSEK GETİRİ, BÜYÜK RİSK
Peki, bu piyasa neden bu kadar ilgi görüyor?
Foreks piyasalarını borsalardan ayıran ve cazip kılan nedenlerin başında çeşitli enstrümanların işlem gördüğü bir piyasa olması geliyor. Bu enstrümanların başında döviz çiftleri yani pariteler, altın ve gümüş gibi kıymetli madenler, petrol (ham petrol ve brent petrol) ve endeks kontratları bulunuyor. Başka bir neden ise bu piyasaların 5 gün 24 saat işlemesi. Belli saatlere bağlı kalmadan dünya üzerinde işlem gören tüm enstrümanların dünya ile eşzamanlı alınıp satılabilme olanağı sunması. Foreks piyasalarını cazip hale getiren ve borsalardan ayıran en önemli neden ise belli bir teminatla, teminatın 100 katına kadar pozisyon alınabilmesi. Kaldıraç oranı olarak adlandırılan bu oran, bazen 1'e 50, 1'e 100 ve hatta 1'e 400'lere kadar ulaşabilmekte. Ancak bu piyasa yüksek getiri vadetse de yapısı itibarıyla önemli piyasa ve kurum risklerini de beraberinde getirmekte.
DENETİME TABİ DEĞİLDİ
Ülkemiz yatırımcıları, 2011 yılında yapılan düzenlemeye kadar işlemlerini, yurt dışındaki kurumlardan gelişen teknoloji ile online platformlarla yapmaktaydı. Ancak bu kurumlar ülkemizde denetime tabi olmadığından yatırımcılar açısından güvenlik riskine dair soru işaretlerine de neden olmaktaydı. Sermaye Piyasası Kurulu 2011 tarihinde Seri V no 125 ile bu işlemleri regülasyona tabi tuttu ve Türkiye’de sadece yetkili kuruluşlar tarafından bu işlemlerin yapılmasını karara bağladı. Bu karar, yatırımcı açısından önemli bir güvenlik sorununu ortadan kaldırdı çünkü paraların saklanmasında Takasbank güvencesi, örnek olması itibarıyla da dünyada Türkiye’deki FX işlemlerine prestij kazandırdı.
"ARACI KURUM MÜŞTERİYE KARŞI OYNUYOR"
Ancak Türk yatırımcısının Foreks piyasalarında yeterli bilgiye sahip olmaması, aracı kurumların teknik alt yapılarındaki yetersizlik, aracı kurumlarda çalışan personelin bilgi düzeyi yatırımcıların mağduriyetlerine neden olmaya başladı. Daha vahimi, Türkiye’de aracı kurumların büyük bir kısmı olması gerektiği gibi bu işlemleri yaparken, bir kısmının da müşteriye karşı işlem yaptığı iddiaları. Yani buna göre aracı kurum müşteriye karşı oynuyor! Böyle bir durumda yatırımcının kazanmasının mümkün olmadığını belirten sektör temsilcileri, bazı aracı kurumların kendi özel yazılımları ve platformları üzerinden bu işlemlerin yapıldığının altını çiziyor. İddialara göre yatırımcı pozisyon açtığında aracı kurum bunu görüyor ve karşı pozisyon alıyor; ya da yatırımcı büyük paralar kazanmaya başladığında sistem kilitleniyor veya ekran kararması oluyor. Bu iddialar oldukça önemli.
12 MİLYARLIK İŞLEM HACMİ
22 aracı kurumun faaliyet gösterdiği Foreks piyasasında, günlük yaklaşık 12 milyar liralık işlem yapılıyor. Bazı aracı kurumların karı 20 milyon lirayı aşmış durumda. Kurumlar o kadar büyük paralar kazanıyor ki milyonlarca liralık sponsorluk anlaşmalarına gözleri kapalı imza atabiliyor. Belirttiğimiz gibi bu piyasada işlem yapanların neredeyse tamamı kaybediyor. Bu noktayı dikkate alan SPK’nın aracı kurumların sistem platformları başta olmak üzere sisteme giriş çıkışları bire bir denetlemesi bekleniyor.
Hem Foreks hem hisse senedi piyasası işlemi yapan aracı kurumların yatırımcıları bu piyasalara çekmek için hisse senedi piyasasında çok düşük işlem komisyonları aldığı biliniyor. Hisse senedine düşük komisyonla yatırımcıyı sisteme kazandıran aracı kurumların daha sonra çalışanları aracılığıyla bu yatırımcıları Foreks oyuncusuna dönüştürdüğü belirtiliyor. Daha fazla kazanma hırsıyla 1’e 100 kaldıraç oranıyla işlem yapan oyuncu bazen saniyeler içeresinde yatırdığı parayı kaybedebiliyor.
MAĞDURİYETLER ÇIĞ GİBİ
Türk yatırımcının ise yeni yeni tanımaya başladığı Foreks piyasalarında mağduriyetler çığ gibi büyüyor. Özellikle de piyasalarda volatilitenin arttığı şu dönemlerde daha fazla kazanmak hırsıyla hareket eden yatırımcılar büyük kayıplara uğruyor. Zaten bu piyasada kayıp/kazanç oranı ortalama yüzde 89. Yani her 100 kişiden 89’u zarar ediyor. Son dönemde özellikle de hisse senedi piyasasında büyük paralar kaybeden yatırımcıların zararı çıkarmak için bu piyasalara yöneldiği ve ellerindeki tüm birikimi kaybettiği belirtiliyor. Borsagundem.com kısa bir süre önce konuyu gündeme taşımış ve Kapalıçarşı’da neredeyse her gün bir kuyumcunun bu işlemlerden dolayı iflasın eşiğine geldiğini yazmıştı.
Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) ise çok sayıda şikayet başvurusu yapıldığı vurgulanıyor. SPK, sektörü kontrol altına almak için çok önemli düzenlemelere imza atmıştı. Bilindiği gibi nerede kurulduğu belli olmayan şirketler Türkiye’de internet üzerinden yatırımcıları tuzağa düşürüyordu. Yeni düzenleme ile Foreks şirketleri kayıt ve denetim altına alındı. Ancak henüz taşlar tam olarak yerine oturmadığı için bu tedbirlerin de yetersiz olduğu ortaya çıktı.
ÇARPICI SONUÇLARA ULAŞTIK
Borsagundem.com olarak ‘dev dosya’yı açarken yaptığımız araştırmada Türkiye’de Foreks piyasalarıyla ilgili çok çarpıcı sonuçlara ulaştık.
*Foreks piyasasında işlem yapan aracı kurumların yapısı? Lisanslı ve lisanssız kurumlar…
*İşlem yapan yatırımcı profilleri? Kimler işlem yapıyor? Ne amaçla işlem yapıyorlar?
*Aracı kurumların kazançları ne? Yüksek kazançlar nereden geliyor? Nasıl çalışıyorlar?
*Kurumlarda çalışan personelin eğitim durumu, tecrübe ve sahip oldukları lisanslar…
*Kurumların riskleri neler?
*Yüksek hacim cazip mi?
*Yatırımcının karşısına çıkan sistemler zorluklar neler? Nedenleri neler?
*İşlemler nasıl gerçekleştiriliyor? P/L kazancı nedir?
*Yatırımcıların kazanç oranları nedir?
*Foreks kurumları Call Center gibi çalışıyor..
*Kapalıçarşı’da foreks yüzünden batanlar…
SÜRECEK