Tacikistan Ankara Büyükelçisi Ashrafjon Gulov, Tacikistan'ın bağımsızlığını ilan ettiği 1991'de tanıyan ilk ülkenin Türkiye olduğunu belirterek, iki ülke arasındaki ilişkilerin 30'uncu yılında üst seviyeye ulaştığına dikkat çekti. Dünya'da yer alan Maruf Buzcugil ve Hüseyin Gökçe imzalı röportajda açıklamalarına yer verilen Gulov, Türkiye ile birlikte ortak altın, pamuk işleme ve sanayi üretimi yapmak istediklerini bildirdi.
Gulov, "İki ülke arasındaki ilişkilerin 30'uncu yılında siyasi ilişkilerin geldiği nokta hakkında neler söyleyebilirsiniz" şeklindeki soruyu özetle şöyle yanıtladı:
"Türkiye Cumhuriyeti, 16 Aralık 1991'de Tacikistan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biri olmuş ve 29 Ocak 1992'de Tacikistan ile diplomatik ilişkiler kurmuştur.
Tacikistan ve Türkiye, uluslararası ve bölgesel siyasetin birçok önemli meselesinde ortak bir konuma sahiptir. Uluslararası arenada birbirlerinin girişimlerini ve yapıcı tutumlarını desteklerler.
Bu yıl, Tacikistan ile Türkiye arasında diplomatik ilişkilerin kuruluşunun 30. yıl dönümüdür. Bu yıllar içinde iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler sayesinde çeşitli alanların gelişmesiyle olumlu sonuçlar elde edilmiştir. Ekonomi, ticaret, yatırım, siyaset ve güvenlik alanlarında işbirliği önemli önceliklerden biridir.
30 yıl içinde iki ülke arasında 70'in üzerinde anlaşma, mutabakat zaptı ve diğer işbirliği belgeleri imzalandı. Şu anda, diğer ikili belgelerin yaklaşık 30 taslağı değerlendirme aşamasındadır."
75 MİLYON DOLARLIK ANLAŞMA
"Ekonomik ilişkilerin seyrine yönelik bir değerlendirme yapar mısınız" şeklindeki soruya da Gulov şu yanıtı verdi:
"İki ülke arasındaki ekonomik işbirliğinde Tacikistan-Türkiye Hükümetlerarası Ekonomik İşbirliği Komisyonu, önemli bir rol oynamaktadır ve bugüne kadar Komisyonun Duşanbe ve Ankara'da on bir toplantısı yapılmıştır.
Özellikle, Ekim 2021'de Duşanbe'de Tacikistan-Türkiye Hükümetlerarası Komisyonun bir toplantısı yapıldı, bu sırada Tacik-Türk Sanayi ve Ekonomik Forumu ve 150'den fazla Tacik-Türk özel sektörünün katılımıyla girişimciler ve yatırımcıların B2B görüşmeler yapıldı. Bu toplantı çerçevesinde yaklaşık 75 milyon dolarlık işbirliği anlaşmalar imzalandı.
117 MADDELİK İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ
11. Komisyon sonucunda her iki tarafa da yol gösterici olacak 117 maddelik bir işbirliği protokolü imzalandı.
Korona virüs enfeksiyonunun (KOVID-19) yayılmasının etkisiyle 2020'de iki ülke arasındaki ticaret 2019'a kıyasla azaldı, ancak 2021'de Tacikistan ile Türkiye arasındaki ekonomik işbirliği seviyesi olumlu bir eğilim gösterdi.
Tacik istatistik verilerine göre, 2021 yılında Tacikistan Cumhuriyeti'nin Türkiye Cumhuriyeti ile dış ticaret cirosu 390,5 milyon dolar (ülkenin ticaret cirosunun %6,5'i) ve 2020 yılının aynı döneminde 292,3 milyon dolar (veya ülkenin ticaret cirosunun %7,2'si) olduğunu gösteriyor.
2021 yılında Türkiye Cumhuriyeti'ne yapılan mal ihracatı 232,2 milyon dolar ve ithalat 158.3 milyon dolar olmuştur. Ayrıca 2020 yılında ihracat 201,7 milyon dolara ve ithalat 119,9 milyon dolara ulaştı.
İki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının ardından ikili ticaret cirosu 1999'da 1 milyon dolardan, 2021'de 657.4 milyon dolara yükselerek ticari işbirliğinin istikrarlı gelişme eğiliminin bir teyidi oldu. Böylece 1999-2021 yılları arasında Tacikistan ile Türkiye arasındaki ticaret cirosu 7,83 milyar dolar olmuştur. Bu Tacikistan'ın dış ticaret cirosunun yüzde 10'u ve bundan 5,95 milyar dolar (veya %76'sı) Türkiye Cumhuriyeti'ne yapılan mal ve ürünlerin ihracatıdır. Aynı zamanda, bu dönemde Tacikistan Cumhuriyeti'nin ihracat yapısında %25 ve ithalat yapısında %5 ile Türkiye Cumhuriyeti ticaretin ana ticaret ortaklarından biri olarak kabul edilmekte bu sıralamada birinci ve dördüncü sırada yer almaktadır."
BİRÇOK KONUDA İŞ BİRLİĞİ
Tacikistan ve Türkiye son yıllarda ticaret ve ekonomi, yatırım, bankacılık, tarım, enerji, sanayi, inşaat ve mimarlık, ulaştırma, sivil havacılık, iletişim, turizm, çevre koruma, sağlık, eğitim ve bilim, kültür, çalışma ve sosyal koruma, spor ve gençlik politikası alanlarında işbirliğini güçlendirme konusunda geniş mesafe kat edildiğini belirten Büyükelçi, ayrıca Tacik ve Türk özel projelerini teşvik etmek amacıyla Tacikistan Cumhuriyeti topraklarındaki öncelikli yatırımların karşılıklı yarara dayalı olduğunu söyledi.
Türkiye'ye çok önemli bir teklifi de getiren Gulov, başta altın üretimi olmak üzere birçok emtianın üretimi konusunda ortak hareket edilebileceğini ifade etti. Gulov'un ortak emtia üretimi ile ilgili teklifi şöyle:
"Türkiye ile ortak altın üretmek istiyoruz"
Günümüzde, Tacikistan topraklarında yaklaşık 90 müşterek veya sadece Türk sermayeli şirketleri farklı sektörlerde faaliyet göstermektedir. Bu işbirliğinin büyük örneği 'Coca-Cola İçecek A.Ş', AKIA ve başka şirketler olup aynı zamanda diğer şirketler ile ortak fabrikalar kurmak amacıyla görüşmeler devam etmektedir. Buna ilaveten Tacikistan kardeş ülke Türkiye ile müşterek fabrikalar tesis ederek, altın, mineraller, pamuk işleme, alüminyum ve diğer alanlarda üretim yapmayı hedeflemiş durumdadır.
Tacikistan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı sırasında, Türk şirketleri ülkede 500 milyon dolarlık çeşitli projelerin ihalelerinde katılmışlardır. Diğer taraftan, iki ülke arasında ekonomik, sosyal ve kültürel bağların güçlendirilmesi amacıyla TİKA Duşanbe Koordinatörlüğü çalışmalarını başarıyla yürütmektedir. TİKA aracılığıyla Tacikistan'da onlarca proje yaklaşık 50 milyon dolar destekle hayata geçirilmiştir.