Bedelsiz beklerken dikkat!

Borsanın bazı muammaları vardır. Sihrini kimsenin çözemediği, asla ve asla yıllardır anlam veremediği... Ben bu mesleğe başladığımdan beri de aynı terane döner durur. Bir hisse senedi bir anda kanatsız uçuşa geçer, sorarsınız bir bilenine "hayırdır" diye. "Bedelsiz beklentisi" yanıtını aldınız mı ambale olmaya hazır olmanız gereken bir soru işareti beliriverir kafanızda.
Bedelsiz beklentisi ne demek yahu? Şirketi bedelsiz mi verecekler ortaklarına? Onun için mi kapış kapış gidiyor hisse senedi? Yok artık, elbette değil...
Ne peki?
Şirketler yıllar boyunca bazı yedek sermayeleri ve dağıtmadıkları kârları özsermayelerinin altında fakat ödenmiş yani nakit sermayelerine ilave etmeden taşır dururlar. Orada yıllarca biriken kaynaklar öyle bir boyuta ulaşır ki şirketin sermayesi burada biriken varlıkların yanında devede kulak kalıverir.
Örneğin bir şirketin sermayesi yıllardır doğru düzgün artırılmadığı için 1-2 milyon liradır. Fakat yedek sermaye kalemlerinde biriken para 10 milyon liraları bulur hatta geçer. Bu yüzden 1-2 milyon lira sermayeli şirketin özsermayesi ulaşır 14-15 milyon liraya.
Ödenmiş sermayesi bir türlü artmadığı yani piyasadaki Hisse sayısı da artırılmadığı için derinlik dizboyunu geçmez bu hisse senetlerinde ve tek bir hisse senedinin fiyatı bile fezaya ulaşır. 300-500 liralardan işlem yapan hisse senedinden öyle yüzlerce binlerce adet almak için büyük paralar gerekir ki çoğu zaman da o kadar hisseyi toplasanız zaten şirketi ele geçirirsiniz.
Bugünlerde işte bu türden hisse senetleri bir uzay turuna çıktı. Hisse fiyatları 2-3 katına yükselmeye başladı. Durdurabilene de aşkolsun.
Peki nedir bu hisseleri roketleyen sebep? Aynı cevap yine: Bedelsiz beklentisi...
Fakat bu defakinin çünküsü de var. Yeni TTK, şirketleri sermaye yedeklerinin hissedarlarına dağıtılmasına ya da teknik tanımıyla ödenmiş sermayelerine ilave etmesine zorluyor. Bu da özellikle yıllardır yedek sermaye ve kâr biriktiren ve dağıtmayan şirketlerde yine bir bedelsiz fırtınası oluşmasına sebep oldu.
Hisse fiyatları yükselişe geçti.
Fakat sıkı durun biraz: Bu yükselişlerin reel hiçbir mantığı yok. Evet doğru duydunuz, bedelsiz hisse verecek olan bir şirketin bir hissedara aslında reel hiçbir faydası olamaz. Sonuçta şirketin ödenmiş sermayesi artar, hissedara yüzde 100 bedelsiz mi verecek, fiyatı da aynı oranda düşer. Yani bir hissedarın elinde daha önce 100 hisse varsa, hisse sayısı 200'e çıkar. Fiyatı 100 lira mıydı? O da 50 liraya düşer. Sonuç? Sıfıra sıfır elde var sıfır.
Ha, ne olur? Hisse sayısı artan şirketin borsadaki derinliği artar. Daha fazla adetteki hissesi işlem görmeye başlar. 100 lirası olmayan kişilerin alamadığı hisseler artık 50 lirası olanların da ilgi alanına girmeye başlar. Daha fazla hissedarın radar ekranına girer.
Fakat spekülasyon ve bazen de manipülasyon bu türden psikolojik fırsatların kaçınılmazıdır. Yıllardır bölünen bir hisse senedinin bölündükten sonra bölünmeden önceki fiyatına geri getirileceği yönünde bir beklenti yayılarak pazar oluşturur spekülatörler.
Bazen olur bu, bazense bu söylenti yayıldığı ve küçük yatırımcı buna kanarak hisseye yapıştığı anda elinde patlar hisse ve büyük bir zarar rallisi başlayıverir.
Bedelli sermaye artırımının bir mantığı vardır. Şirket mevcut ortaklarına başvurarak der ki; bana para verin. Bu çağrıya kulak vermeyen, elindeki hisse oranı azaldığı için nispi bir zarar eder. Katılan ise katılmayanların oranını da aldığı için kârlı çıkar. Şirket dışarıdan taptaze bir kaynak yaratarak ilave sermayeyle daha güçlü yoluna devam eder.
Halbuki bedelsizde böyle bir durum da yoktur. Bedelsiz hisse diye sermayeye eklenecek olan varlık zaten şirketin bünyesindedir normalde de, sadece yeri değişir ve ödenmiş sermayenin içinde görünür hale gelir.
İşte bugünlerde bir çılgınlık haline gelmiş olan bu türden hisse hareketlerine çok ama çok dikkat etmek gerekir. Bedelsiz diye heyecanlanırken hisse senedindeki ömrünüz bir anda bedelli askerlik ızdırabına dönebilir. Aman dikkat!
Barış Erkaya/HT

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.