Sermaye Piyasası Kanunu Tasarısı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda
kabul edildi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edilen Sermaye Piyasası
Kanunu Tasarısı'na göre, tasarıya göre, 18 Aralık 1999 tarihinden
önce, kurulca tüm yetki belgeleri iptal edilen aracı kurumların
yatırımcılarının sermaye piyasası faaliyetlerinden doğan alacaklarının
ödenmesini teminen Özel Fon kurulacak. Özel Fon'un idare ve temsili,
Yatırımcıları Tazmin Merkezi (YTM) tarafından yürütülecek.
Söz konusu aracı kurum alacaklılarına Özel Fon'dan, fonun
imkanları da dikkate alınarak, ödeme yapılabilmesi için, 18 Aralık
1999 tarihinden önce veya sonra haklarında iflas davası açılması ve
iflas tasfiyesinde alacakların borç ödemeden aciz belgesine bağlanmış
olması zorunluluğu getiriliyor. Düzenlemenin yürürlüğe girmesinden
itibaren 2 yıl içinde iflas masasına alacağını yazdırmak için
başvuruda bulunmayan alacaklılara Özel Fon'dan ödeme yapılmayacak.
İflas tasfiyesi sırasında iflas idaresi tarafından yapılacak
hesaplamada yetki belgesi iptal tarihindeki nakit ve menkul kıymet
alacak tutar, aracı kurumların yetki belgelerinin iptal edildiği
tarihte geçerli TCMB döviz alış kuru üzerinden Amerikan dolarına
çevrilecek. Bu aracı kurumların iflasının açılmasından sonra iflas
tasfiyesi sırasında yapılan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihte
geçerli TCMB döviz alış kuru üzerinden Amerikan dolarına çevrilerek,
dolar bazında asıl alacaktan mahsup edilecek. Bu suretle bulunan
bakiye, borç ödemeden aciz belgesine bağlandığı tarihte geçerli TCMB
döviz alış kuru üzerinden Türk lirasına çevrilerek hak sahiplerine
ödenecek.
31 Aralık 2012 tarihine kadar bir alacak sahibine yapılacak ödeme
tutarı, 18 bin 729 Türk lirasını aşamayacak. Bu tutar, 1 Ocak 2013
tarihinden sonra her yıl ilan edilen yeniden değerleme katsayısı
oranında artırılacak. Ancak Amerikan doları bazında asıl alacaktan
mahsup edilen ara ödemeler tutarı, yetki belgesinin iptal tarihi
itibariyle TCMB döviz alış kuru üzerinden Türk lirasına çevrilecek ve
azami ödeme tutarından indirilerek, hak sahiplerine yapılacak azami
tutar belirlenecek.
Özel Fon'un mal varlığının yönetimi ve nemalandırılmasına ilişkin
esaslar YTM tarafından hazırlanacak ve kurul tarafından onaylanacak
bir yönetmelikle belirlenecek. Özel Fon, yapılacak ödemeler dışında
bir amaçla kullanılamayacak. Özel Fon'un, yapılacak ödemeleri
karşılamaya yetmemesi halinde, Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek
ek kaynak, Hazine tarafından karşılanacak.
Hak sahiplerine ödeme, iflas idarelerince gerçekleştirilecek.
Müflis aracı kurumdan alacaklı görünen ortaklar, yönetim kurulu ve
denetleme kurulu üyeleri, personeli ile bunların eşlerine ve üçüncü
derece dahil kan ve sihri hısımlarına ödeme yapılmayacak.
Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını veya yatırımcıların
kararlarını etkilemek amacıyla yalan bilgi veren, söylenti çıkaran,
haber verenler 2-5 yıl hapis cezası ile cezalandırılacak. Ancak, kişi
pişmanlık göstererek, 500 bin TL'den az olmamak üzere, elde ettiği
menfaatin 2 katı miktarı Hazine'ye soruşturma başlamadan önce öderse
hakkında cezaya hükmolunmayacak.
Tasarıya göre, bir işlemin suç teşkil ettiğine dair herhangi bir
bilgi veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halinde, yatırım
kuruluşları ile sermaye piyasası kurumları bu durumu bildirmekle
yükümlü olacak. Kurula bildirimde bulunanlar, bu hüküm çerçevesinde
yapılan bildirimler ve bildirimde bulunulanlar hakkında, mahkeme
dışında, üçüncü kişiler ile kurum ve kuruluşlara bilgi veremeyecek.
Tasarıyla, idari para cezalarının uygulanmasına ilişkin olarak
uygulamada karşılaşılan sorunların aşılmasını sağlayacak yasal altyapı
oluşturuluyor.
Buna göre, yapılan düzenlemelere, belirlenen standart ve formlara,
SPK'ca alınan kararlara aykırı hareket eden kişilere SPK tarafından 20
bin TL'den 250 bin TL'ye kadar idari para cezası verilecek. Bu hükme
aykırı hareket eden kişinin, tüzel kişiliğin faaliyeti çerçevesinde
görev üstlenmesi halinde, ayrıca tüzel kişi hakkında da para cezası
uygulanacak.
Halka açık ortaklıklar ve kolektif yatırım kuruluşları ile
bunların iştirak ve bağlı ortaklıklarının, karlarını, mal varlıklarını
korumak veya artırmak için yapmaları beklenen faaliyetleri yapmayarak,
ilişkili oldukları gerçek veya tüzel kişilerin karlarının ya da mal
varlıklarının artmasının sağlaması halinde, ilgili tüzel kişi hakkında
20-250 bin TL idari para cezası uygulanacak.
Tasarıyla, ''Piyasa Bozucu Eylemler'' kavramı ilk defa mevzuatta
yasal bir çerçeveye kavuşuyor. Makul bir ekonomik veya finansal
gerekçeyle açıklanamayan, borsa ve teşkilatlanmış diğer piyasaların
güven, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını bozacak nitelikteki
eylem ve işlemler piyasa bozucu nitelikte eylem sayılacak. Piyasa
bozucu eylemleri gerçekleştiren kişilere 20 bin TL'den 500 bin TL'ye
kadar para cezası verilecek.
Tahsil edilen para cezalarının yüzde 50'si genel bütçeye gelir
kaydedilecek, yüzde 50'si gelir kaydedilmek üzere Yatırımcıları Tazmin
Merkezi'ne (YTM) aktarılacak.
Tasarıyla, içsel bilgilere kamuya duyurulmadan önce sahip olan
kişilerin, bilgiye diğer yatırımcılardan daha önce sahip olma ve
bulundukları konumun verdiği avantajla haksız menfaat elde etmelerinin
önlenmesi ve caydırıcılığın temini amacıyla, ''bilgi suistimali
fiili'' cezai müeyyideye bağlanıyor.
Buna göre, sermaye piyasası araçları ya da ihraççılar hakkında,
sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya
yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek nitelikte henüz kamuya
duyurulmamış bilgilere dayalı olarak ilgili sermaye piyasası araçları
için alım ya da satım emri veren veya verdiği emri değiştiren ve bu
suretle kendisine veya bir başkasına menfaat temin eden kişiler, 2
yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak.
Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz
ve taleplerine ilişkin yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak
amacıyla alım veya satım yapanlar, emir verenler, emir iptal edenler,
emir değiştirenler veya hesap hareketleri gerçekleştirenler 2 yıldan 5
yıla kadar hapis cezasına çarptırılacak.
Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya
yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya
yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan,
rapor hazırlayan ya da bunları yayanlar 2 yıldan 5 yıla kadar hapis
cezası ile cezalandırılacak. Ancak, kişi pişmanlık göstererek, 500 bin
TL'den az olmamak üzere, elde ettiği veya elde edilmesine sebep olduğu
menfaatin 2 katı miktarı Hazine'ye, soruşturma başlamadan önce öderse
hakkında cezaya hükmolunmayacak.
Sermaye piyasasında izinsiz olarak faaliyette bulunanlar 2 yıldan
5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak.
Tasarıyla, TCK'da güveni kötüye kullanma suçu olarak müeyyide
altına alınan fiiller, sermaye piyasasının özelliklerine uygun ve daha
geniş kapsamlı bir biçimde tanımlanarak cezai müeyyideye bağlanıyor.
Güveni kötüye kullanma suçunu işleyen kişinin, etkin pişmanlık
göstererek mevcut ödemenin yanı sıra bunun 2 katı parayı Hazine'ye,
soruşturma başlamadan önce ödemesi halinde ceza verilmeyecek.
SPK'ca istenen bilgi, belge ve kayıtları vermeyen kişi 1-3 yıl
hapis cezası ile cezalandırılacak. SPK veya görevlendirilen kişilerin
görevlerini yapmalarını engelleyen kişi 6 aydan 2 yıla kadar hapis
cezasına mahkum edilecek.
Bu kanunla ve ilgili mevzuatla verilen görevleri yapmak ve
yetkileri kullanmak üzere kamu tüzel kişiliğine haiz, idari ve mali
özerkliğe sahip Sermaye Piyasası Kurulu kurulacak. Kurulun merkezi
İstanbul'da olacak. Kurul, kendisine verilen görev ve yetkileri
bağımsız olarak yerine getirecek ve kullanacak. Hiçbir organ, makam,
merci veya kişi emir ve talimat veremeyecek.
Kurulun para, evrak ve her türlü malları devlet malı hükmünde
olacak, haczedilemeyecek ve rehin edilemeyecek.
Kurul üyeleri, yükseköğrenim sonrası mali piyasalar, ekonomi,
maliye, işletme, sermaye piyasaları, bankacılık veya finans alanında
veya bu alanlarla ilgili hukuk dallarında en az 10 yıl deneyim sahibi
kişiler arasından Bakanlar Kurulu'nca atanacak. Bakanlar Kurulu,
üyelerden birini başkan olarak görevlendirecek.
Kurul başkan ve üyeleri, görevlerini tam bir dikkat, dürüstlük ve
tarafsızlık ile yürüteceklerine, kanun hükümlerine aykırı hareket
etmeyeceklerine ve ettirmeyeceklerine dair Yargıtay Birinci Başkanlık
Kurulu huzurunda yemin edecek.
Kurul başkan ve üyelerinin görev süresi 5 yıl olacak. Süreleri
biten başkan ve üyeler bir defalığına tekrar atanabilecek. Kurul
başkan ve üyelerinin görev süreleri dolmadan herhangi bir nedenle
görevlerine son verilemeyecek.
Kurul başkan ve üyeleri göreve başladıkları tarihten itibaren,
piyasa araçlarını, 30 gün içinde satmak suretiyle elden çıkarmak
zorunda olacak.
Kurul başkan ve üyeleri, görevden ayrılmalarını izleyen 2 yıl
içinde yatırım kuruluşlarında görev alamayacak.
Kurul karar organı, yurtiçinde gerekli gördüğü yerlerde ve sermaye
piyasalan açısından yoğun ilişki içinde bulunulan ülkelerde Bakanlar
Kurulu kararıyla temsilcilik açabilecek.
Yıllık faaliyet raporu, raporun ait olduğu dönemi izleyen yılın
haziran ayı sonuna kadar kurulun internet sitesinde yayınlanacak ve
ilgili bakana gönderilecek. Kurul, faaliyetleri ile ilgili olarak
bütçe görüşmeleri sırasında TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'na bilgi
verecek.
Tasarıda, karar organının görev ve yetkileri, kurul karar
organının çalışma esasları, başkan ve başkan yardımcılarının görevleri
ayrıntılı olarak düzenleniyor.
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ve İstanbul Altın
Borsası'nın yerine ''Borsa İstanbul Anonim Şirketi'' kurulacak.
Tasarıya göre, Borsa İstanbul Anonim Şirketi unvanıyla bir anonim
şirket kurulacak.
Borsa İstanbul, sermaye miktarı, payları, payların devir esasları,
paylara tanınacak imtiyazlar, tasfiye, devir, birleşme, fesih, halk
arz sınırlamaları, organları, komiteleri, hesapları ve karlarının
dağıtımı ile teşkilatına ilişkin esasların yer aldığı sözleşme,
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından hazırlanacak ve ilgili
bakanın onayına sunulacak. Şirket, bakan onayının ardından kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç 6 ay içinde doğrudan tescil
ve ilan edilecek.
İMKB ve İstanbul Altın Borsası'nın tüzel kişilikleri, Borsa
İstanbul A.Ş'nin esas sözleşmesinin tesciliyle son bulacak.
Şirketin esas sözleşmesinin tescil edilmesiyle İMKB ve İstanbul
Altın Borsası'nın bütün varlık ve borçları, alacakları, hakları ve
yükümlülükleri, her türlü kayıtları Borsa İstanbul'a devrolunacak.
Mülkiyeti İMKB'ye ait taşınmaz mal ve arsalar, TOKİ tarafından her
türlü kar amaçlı proje ve uygulama yapılmak koşuluyla, Milli Eğitim
Bakanlığı ile TOKİ arasında yapılacak protokol hükümlerine uygun
eğitim ve öğretim kurumlarına ilişkin harcamaların finansmanında
kullanılmak üzere TOKİ'ye bedelsiz olarak devredilecek. İMKB'nin
gayrimenkulleri ve üzerindeki yapılar, tasarının kanunlaşmasından
itibaren en geç 1 ay içinde tapuda Hazine adına tescil edildikten
sonra Borsa İstanbul adına bedelsiz tahsis edilecek. Devir sonrasında
TOKİ, Hazine ve SPK'ya devredilen gayrimenkul dışındaki varlıklar ile
yükümlülükler arasındaki fark, Borsa İstanbul'un kuruluş sermayesini
oluşturacak.
Borsa İstanbul'un yüzde 49 hissesi Hazine, yüzde 51 hissesi kendi
adına kaydedilecek.
Şirketin sermayesinin yüzde 4'ü İMKB'nin mevcut üyelerine, binde
3'ü İstanbul Altın Borsası üyelerine eşit ve bedelsiz olarak, yüzde
1'i ise Türk Sermayesi Birliği'ne bedelsiz devredilecek.
Borsa İstanbul'un esas sözleşmesinin tescil edildiği tarihten
itibaren 1 ay içinde Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası A.Ş'nin (VOB)
mevcut ortaklarının talepleri halinde bu şirkette sahip oldukları
paylar karşılığında pay oranının 0,05 ile çarpılması yoluyla bulunacak
oranda Borsa İstanbul payları verilecek.
Borsa İstanbul'a ait payların bir kısmı, gerektiğinde stratejik
ortaklıklar kurulması karşılığında ilgili taraflara veya teknoloji,
teknik bilgi ve yetkinlik aktarılması karşılığında diğer borsalara ve
piyasa ya da sistem işleticilerine devredilebilecek. Borsa İstanbul'un
elinde kalan pay, bedelsiz olarak Hazine'ye intikal edecek.
Borsa İstanbul'un kamuya ait paylarının kanun çerçevesinde halka
arzı veya satışı Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı bakanın önerisi üzerine
Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek esaslar çerçevesinde
gerçekleştirilecek.
Borsa İstanbul yönetim kurulu başkanı ve üyeleri seçilinceye kadar
İMKB'nin mevcut başkanı Borsa İstanbul'un yönetim kurulu başkanı
olarak, İMKB'nin yönetim kurulu üyeleri de Borsa İstanbul'un yönetim
kurulu üyeleri olarak görev yapacak.
İstanbul Altın Borsası başkanı ve yönetim kurulu üyelerinin
görevleri ise Borsa İstanbul'un sözleşmesinin tescil edildiği tarih
itibariyle son bulacak.
Borsa İstanbul ve iştiraklerinin her türlü hesap ve işleminin
denetimi, şirketteki kamu payı yüzde 50'nin altına düşünceye kadar
Hazine Müsteşarlığı'nın seçeceği bağımsız denetim kuruluşunca
yapılacak.
Borsa İstanbul ile bağlı ortaklıkları ve iştirakleri, kamu
iktisadi teşebbüsleri dahil sermayesinin yarısından fazlası kamuya ait
olan veya özel kanunla kurulan kamu kurum, kuruluş ve ortaklarına
uygulanan mevzuat, uygulama ve kısıtlamalara tabi olmayacak.
İMKB'nin TOKİ'ye taşınmaz devri dışındaki hükümler, Borsa
İstanbul'daki kamu payı yüzde 50'nin altına düşünce yürürlükten
kalkacak.
Komisyonda, AK Parti ve CHP'nin ortak önergesiyle, tasarıya Borsa
İstanbul A.Ş kurulmasına ilişkin madde ihdas edildi.
Önergeye karşı çıkan MHP Antalya Milletvekili Mehmet Günal,
''Düzenlemeyle İMKB'yi doğrudan özelleştirmiş oluyorsunuz'' dedi.
Komisyonda hükümet adına konuşan Başbakan Yardımcısı Ali Babacan,
Borsa İstanbul'un dinamik bir kurum olacağını ancak ''altın hisse''
formülüyle stratejik olarak son sözün devlette olacağını belirtti.
Babacan, olası bir özelleştirmenin de SPK'nın iznine tabi olacağını
ifade etti.
İMKB Başkanı İbrahim Turhan da sermaye piyasasında parçalı yapıya
son vermek istediklerini dile getirerek, Batı ülkelerinin borsalarının
birbiriyle birleştiğine dikkati çekti. Turhan, ''Parçalı yapıya izin
verirsek, Türk sermaye piyasasını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya
kalırız'' diye konuştu.
MHP'li Günal, düzenlemeyle Borsa İstanbul'un kar amaçlı bir
kuruluş haline getirildiğini de savunarak, bunun mümkün olamayacağını
söyledi.
Başbakan Yardımcısı Babacan ise Borsa İstanbul'un anonim şirket
statüsünde olacağı için amaçlarından birinin de kar olacağını ifade
etti.
İMKB Başkanı Turhan ise dünyada kar amacı gütmeyen 6 borsa
kaldığını söyledi.
MHP'li üyeler, İMKB'nin TOKİ'ye arazi devredecek olmasını da
eleştirirken, MHP Manisa Milletvekili Erkan Akçay, ''Madem bu
arazilere okul yapılacak, TOKİ'ye değil Milli Eğitim Bakanlığı'na
devredilsin'' dedi.
Babacan, bu önerinin dikkate alınacağını kaydetti.
Foreks Haber Merkezi (
[email protected] )
http://www.foreks.com
http://twitter.com/#!/ForeksTurkey