Sürdürülebilir Türkiye’nin barometresi
Sürdürülebilirlik endeksinin, dünya ekonomi sahnesinde önem kazandığı bir atmosferdeyiz.
23-24 Eylül tarihlerinde 130 konuşmacı ile 60 oturuma ev sahipliği yapan ‘Sürdürülebilir İş Buluşması 2014’ konferansının ikinci gününde, Sürdürülebilirlik Akademisi tarafından bu yıl ilk kez verilen Sürdürülebilir İş Lideri Ödülü’nü alan Borsa İstanbul YK Başkanı ve Genel Müdürü İbrahim Turhan,
“… İstanbul Borsa olarak, şirketlerin halka açılmasını sağlarken diğer taraftan da çevreye duyarlılığı teşvik için sürdürülebilirlik endeksi oluşturduk. Bu endekste yer alan şirketler yurtdışından sağladıkları destek veya halka açık olmaları noktasında talepler endeks ile doğru orantılı arttı” dedi.
Ne var ki, Borsa İstanbul bünyesinde, ‘Sürdürülebilirlik Endeksi’nin sadece adı var. Gerçektende, BİST’in internet sayfasında;
‘BIST 30 Endeksi kapsamındaki şirketlerin,
sürdürülebilirliğe konu bilgilerinin bir kısmını henüz yayınlayamadıklarından değerlemenin doğru sonuç vermeyebileceği,
metodolojinin şirketler tarafından tam olarak anlaşılamadığı …
Buna göre;
Şirketlere sürdürülebilirliğe ilişkin verilerini kamuya açık hale getirmeleri için 30/06/2014 tarihine kadar süre verildiği ve Eylül ayı sonunda endeksin hesaplanmaya başlanmasının hedeflendiği’ açıklaması yer almaktadır.
Fakat, an itibariyle BİST Sürdürülebilirlik Endeksi faaliyete geçmemiştir. Peki, BİST Başkan’ı hangi endekste yer alan, hangi şirketlerden veya bu şirketlere sağlanan katkı ve taleplerden bahsediyor, dersiniz?
Dow Jones Sustainability Indices (DJSI)
Finans dünyasının Kabe’sine dönersek, Dow Jones Sürdürülebilirlik Endeksi, ilk küresel benchmark olarak faaliyete geçeli 15 yıl oldu. Neredeyse dünyanın en büyük 3000 şirketinin, ekonomik performansı yanında çevresel ve sosyal faaliyetlerini de sınıflandıran global bir yapıdan bahsediyoruz. Şirketlerin dolayısıyla ekonomilerin uzun vadeli trendleri hakkında fikir veren bu endekse benzeri bir modelin kurulması için, BİST İstanbul tarafından 2013 yılında ilk adımlar atılmış ve geçtiğimiz ay sonu faaliyete geçmesi planlanmıştı.
Yine bu köşede yayımlanan, 15 Eylül tarihli yazımın 9 gün sonrasında, yukarıdaki ödül verilince haklı olarak tarafıma şu eksende sorular gelmeye başladı. ‘Faaliyete bile geçirelememiş endeksleme sürecine niçin ödül verildi?’
Kafalar karışmış görünüyor.
Halbuki sebebi çok açık.
Çünkü endekse alınacak şirket yok.
Daha ilginci, 10 yıl öncesinde Global Reporting Initiative (GRI) ilkeleri kapsamında ‘sürdürülebilirlik Raporu’ paylaşan halka açık şirketimiz hiç yoktu. 2009 yılından itibaren UNGC-BMKİS Küresel İlkeler Sözleşmesini imzalayarak raporlama taahhüdünde bulununca, sayı artmaya başladı. 2010 yılına gelindiğinde 15, 2012 yılında ise 30 adet şirketimiz rapor yayımlamaya başladı. 2013 yılındaki faaliyetlerini raporlamış şirket sayısı benim tespitime göre 86’dır.
Ancak az evvel değindiğim üzere Londra merkezli bağımsız denetim şirketi olan (Ethical Investment Research Services Limited) EIRIS ile anlaşarak, Sürdürülebilirlik Endeksi’ni hayata geçirmek isteyen Borsa İstanbul, EIRIS tarafından belirlenen kriterlere uygun şirket bulamadığı için, BİST Sürdürülebilirlik endeksi adıyla takip edeceğimiz, uluslararası bir ölçütten mahrum durumdayız.
Peki, iş yapma modellerini ve stratejilerini sürdürülebilirlik ilkelerine adamış Aygaz, Çimsa, Bilim İlaç, Garanti, Eczacıbaşı, TAV, Turkcell, Koç, Sabancı gibi şirket ve holdinglerimiz tarafından ortaya konan cesur fikirler, yapılan büyük yatırımlar ve bunların raporları hatta uluslararası denetim firmalarının ‘assurance’ onayları nerede kaldı? Dünyanın en itibarlı rapor ödülünü alan Akbank kimseye rol model olamadı mı? Sürdürülebilirlik raporları, anılan lider şirketlerimiz bünyesinde standart hale gelmeden ‘entegre raporlama’ya ne zaman ve hangi birikimlerle geçilecek?
Sürdürülebilirlik raporu yayımlayan şirketlerimizin, GRI 4 standartlarını ne boyutta hayata geçirebildiği üzerine analizlerimizi yavaş yavaş yayınlayacağız. Ancak bu noktada bir hüküm cümlesi kurmamız gerekiyor. Bir önceki yazımda sözünü ettiğim, sürdürülebilir kapitalizmin hızla değişen felsefesine, sermaye piyasaları vasıtasıyla uyum sağlayamayan devletlerin, dünya ile rekabet etmesi mümkün olmayacaktır. Buna kimsenin kuşkusu olmasın. Eğer varsa, işimiz çok daha zor.
RobecoSAM
Demir leblebi misali ağır soruları bir kenara bırakarak, DJSI veya dünyanın 2.800 şirketini, yine dünyanın en geniş sürdürülebilirlik veri tabanı üzerinden takip eden RobecoSAM çok mu şanslı, bu soruyu cevaplayalım.
D&S Dow Jones ile birlikte DJSI yapısını kuran RobecoSAM firmasının 2013 yılı faaliyet raporuna bakarsak, geçen yıl indeksten çıkarılan firmalar arasında tanıdık isimler görebiliriz. Örnek olarak, Johnson&Johnson, HSBC Holdings, Caterpillar, Lloyds Banking, Bayer, Lafarge, Procter&Gamble, Goldman Sachs, Morgan Stanley ve daha pek çok şirket listeden çıkarıldığı gibi çok sayıda meşhur firma da dahil edilmiş.
Başka bir ifadeyle, yüzbinlerce personel çalıştıran sanayi şirketleri veya trilyonlarca dolarlık bütçeye sahip yatırım şirketlerinin bile kendisine yer bulamadığı daha açık ifade edersek, layık görülmediği böylesi bir üst lige yükselmenin kolay olmadığı ortadadır.
Sonuç
Sürdürülebilirlik endeksi derken; çok özel kriterlere haiz ve çok özel bir sınıflandırmadan söz ediyoruz. Böylesi bir endeksin tesis edilmesini sağlayacak nitelikte şirketlerin varlığı, ülkelerin ekonomik gücüne yani bağımsızlığına işaret eder.
Sürdürülebilirlik endeksi, bilinen endekslerden farklı olarak sadece hisse senedi piyasası veya sektörel performans hakkında fikir vermenin ötesinde bir önem taşır. Sürdürülebilirlik endeksleri, şirketlerden ziyade ülkelerin ekonomik geleceğinin barometresidir.
Şimdi, bir borsa başkanı için sürdürülebilirlik endeksinin açılış gonguna vurmaktan daha büyük ödül olmayacağını fark ettiniz mi!
@DursunAliYaz
Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.