Enflasyondaki artış alt grupların geneline yayıldı

Enflasyonun yüzde 50'yi aşmasının ardından Merkez Bankası, tüketici yıllık enflasyonundaki artışın alt gruplar geneline yayıldığını ve bu gelişmeye en belirgin katkının gıda ve temel mal gruplarından geldiğini bildirdi.

Jeopolitik riskler emtia fiyatlarını etkiliyor

Emtia fiyatlarında Ocak ayından itibaren gözlenen artış eğilimi son dönemde jeopolitik gelişmelerle hızlanmış ve bağlantılı kalemlerde etkileri hissedilmiştir. Gıda yıllık enflasyonundaki yükseliş alt gruplar genelinde devam ederken, son aylarda yüksek seyreden taze meyve ve sebze enflasyonundaki artış bu dönemde hızlanmaya devam etmiştir.

KDV indirimi olumsuz görünümü sınırladı

Diğer taraftan temel gıda ürünlerindeki KDV indirimi daha olumsuz bir görünümü sınırlamıştır. Temel mal fiyatlarındaki artış eğilimi Şubat ayında yavaşlamakla birlikte yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükselmiştir. Uluslararası enerji fiyatlarındaki artışın etkileri yurt içi enerji fiyatlarına yansımıştır. Hizmet grubunda yıllık enflasyon tüm alt gruplarda artarken, enerji ve gıda görünümüne de bağlı olarak ulaştırma ve lokanta-otel öne çıkan alt gruplar olmuştur. Başta enerji olmak üzere uluslararası emtia fiyatlarında sektörler geneline yayılan yükselişler ile tedarik zincirlerindeki aksamalar neticesinde üretici fiyatlarındaki artışlar sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş devam etmiştir.

Şubat ayında tüketici fiyatları yüzde 4,81 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 5,75 puan artarak yüzde 54,44 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 4,35 ve 4,60 puan artarak yüzde 47,01 ve yüzde 44,05 olarak gerçekleşmiştir.

En belirgin artış gıda ve temel mal gruplarında

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal, hizmet, enerji ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 2,35; 1,57; 0,99; 0,74 ve 0,10 puan artmıştır. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, B ve C endekslerinde aylık artışların yüksek olduğu, ancak önceki aylara kıyasla gerilediği izlenmiştir. Aylık fiyat artışları B endeksini oluşturan temel mal ve işlenmiş gıda gruplarında Şubat ayında da gerilemiş, hizmet grubunda ise Ocak ayındaki yönetilen/yönlendirilen kalemler kaynaklı yükselişten sonra bu dönemde düşmüştür.

Ulaştırma ve lokanta-otel ön plana çıkıyor

Hizmet fiyatları Şubat ayında yüzde 3,63 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 3,33 puan artışla yüzde 32,89 olmuştur. Yıllık enflasyon ulaştırma ve lokanta-otelde daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükselmiştir. Lokanta-otel alt grubunda fiyatlar, yemek hizmetleri kaynaklı olarak, yüzde 4,54 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 55,20 seviyesine ulaşmıştır. Enerji ve gıda gibi girdi maliyetlerindeki yükselişlerin, lokanta-otel alt grubunu olumsuz etkileyen unsurlardan olduğu değerlendirilmektedir. Akaryakıt fiyatlarındaki gelişmeleri takiben, ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yüzde 5,73 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 46,87 seviyesine yükselmiştir. Ulaştırma hizmetlerinde karayolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığı ve otobüs ile şehir içi yolcu taşımacılığı fiyatlarındaki artışlar dikkat çekmiştir. Diğer hizmetler alt grubunda genele yayılan artışlar gözlenirken, geriye endeksleme davranışının yaygın olduğu sağlık ve eğitim hizmetleri ile birlikte sigorta ücretleri öne çıkan kalemler olmuştur. Kira alt grubunda yıllık enflasyon yükselmeye devam ederken, mevsimsel etkilerden arındırılmış veriler aylık artışların Şubat ayında güçlü seyrettiğine işaret etmiştir.

Dayanıklı mal fiyatlarındaki artış yüzde 60,94 oldu

Temel mal yıllık enflasyonu Şubat ayında 5,89 puanlık artışla yüzde 54,38 seviyesine ulaşmıştır. Bu dönemde, yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükselmiştir. Dayanıklı mal fiyatları (altın hariç) Şubat ayında yüzde 3,27 oranında artarken, grup yıllık enflasyonu yüzde 60,94 olmuştur. Mobilya (yüzde 8,08) ve beyaz eşya (yüzde 8,73) sektörleri fiyat artışlarıyla öne çıkarken, otomobil fiyatları yataya yakın seyrederek ılımlı görünümünü sürdürmüştür. Diğer temel mallarda fiyat artışları başta ilaç, kişisel bakım ürünleri, ev ile ilgili ürünler ve konutun bakım ve onarımı grupları olmak üzere genele yayılmış ve bu grupta yıllık enflasyon yüzde 61,89 seviyesine ulaşmıştır. Giyim ve ayakkabı fiyatları, mevsimsel normalinin aksine Şubat ayında sınırlı da olsa artış göstermiş (yüzde 0,23) ve alt grup yıllık enflasyonu 26,55 düzeyine ulaşmıştır.

Jeopolitik riskler enerjide baskı oluşturuyor

Enerji fiyatları Şubat ayında yüzde 4,00 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 6,60 puan yükselerek yüzde 82,98 olmuştur. Bu dönemde artan jeopolitik risklerle beraber hızlanan uluslararası enerji fiyatları akaryakıt, katı yakıt ve tüp gaz fiyatları üzerinde baskı oluşturmuştur. Grup aylık enflasyonunun sürükleyicisi akaryakıt fiyatları olurken (yüzde 10,10), elektrik fiyatlarında kademeli tarife limitinin arttırılması ile görülen düşüş (yüzde -4,84) daha olumsuz bir görünümü sınırlamıştır.

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Şubat ayında yüzde 8,41 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 8,86 puan yükselerek yüzde 64,47 olmuştur. Bu dönemde işlenmemiş gıda grubunda daha belirgin olmak üzere hem işlenmemiş hem işlenmiş gıda grubunda yıllık enflasyon artmaya devam etmiştir. Taze meyve-sebze fiyatları olumsuz hava koşulları ve artan enerji maliyetleri sonrasında Şubat ayında yüzde 32,16 oranında artmıştır. Bu dönemde ekmek ve tahıllar, kırmızı et, şeker ve şekerle bağlantılı ürünler, alkolsüz içecekler ve konserve sebze ürünleri öne çıkan diğer kalemler olmuştur. Şubat ayının yarısında uygulanmaya başlanan KDV indirimlerinin gıda alt kalemlerinde etkisi görülmekle birlikte, indirim kaynaklı etkinin bir kısmının Mart ayına sarkacağı not edilmelidir.

Yurt içi üretici fiyatları Şubat ayında yüzde 7,22 oranında artmış, yıllık enflasyon 11,48 puan yükselişle yüzde 105,01 olmuştur . Şubat ayında döviz kuru istikrarlı bir görünüm sergilerken emtia fiyatları tekrar güçlü bir artış göstermiş ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar sürmüştür. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubunda daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükselmiştir. Alt gruplar bazında, aylık değişimler dikkate alındığında elektrik-gaz üretimi ile dağıtımı, ham petrol-doğal gaz, temel eczacılık, ağaç ve inşaat ile bağlantılı ürünler öne çıkmıştır.

Enflasyon yüzde 50'yi aştı