Ağustos itibarıyla VOB tarih oldu, Borsa İstanbul altında kurulan VİOP ile birleşti. Bu birleşme sancılı olurken hala sorunlar yaşanıyor.
Vatan Gazetesi yazarı Ali Ağaoğlu bugün yazısında geçtiğimiz haftalarda birleşen VİOP'de neden sorunlar yaşandığını yazdı. 5 Ağustos itibarıyla Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası A.Ş. (VOB) tarih oldu, Borsa İstanbul altında kurulan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VİOP) ile birleşti. Bundan böyle VOB da zaten aktif olan (ağırlıklı olarak Endeks 30 vadeli kontratlarıyla düşük hacimdeki döviz ve altın kontratları) aynı şekilde VİOP’ta da normal olarak işlem görmeye devam edecek. Ancak bireysel hisse senetlerine dayalı vadeli kontratlarla opsiyonlar için aynı şeyi söylemek mümkün değil. Hisse vadelileri ve opsiyonları işleme açıldığından bu yana doğru dürüst çalışmıyor!
Bunun nedenleri ilk aklıma gelenleri...
- En temel sebebi bu ürünler konusunda bireysel yatırımcıların yeterli bilgiye sahip olmamaları , bu ürünlerin yeterince tanınmıyor olması ve yeterli tanıtımın, eğitimin “henüz” daha yapıl(a)mamış olması,
- VİOP’taki hisse vadeli kontratlarının vade bitimlerinde fiziki teslim şartı. Eğer vadelide satmışsanız ve vade bitimine kadar kapatmamış ama elinizde o hisse senedi yoksa başınız dertte. Ödünç Pay Senedi piyasası çalışmıyor !!! (Yeterince büyük katılımcı iseniz ve Londra’da işlem yapıyorsanız sorun yok!) Fiziksel teslim şartı yerine vade sonundaki “uzlaşma fiyatından netleşmeye” gidilebilir.
- Hisse opsiyonlarının hesaplanması hayli zor ve hesaplama için en azında volatilite bilgisine ulaşabileceğiniz veri sağlayıcı sistemlere ihtiyacınız var.
- Opsiyonların “Amerikan tipi” (vade süresi içinde yani istendiğinde hayata geçirilebilmesi) olması teminat tutarlarının yüksek olmasını da beraberinde getiriyor.
- VİOP’un biraz da aceleyle açılmış olması. Büyük aracı kurumlar hariç bir çok aracı kurumun altyapısının henüz daha bu işlemleri yapmaya sisteme hazır olmaması.
Türev işlemlerin daha geniş yatırımcı tabanınca kullanılması için eğitim şart!
İşin bir başka gereği daha var. Daha açık, daha şeffaf bir piyasa. Geçtiğimiz yıl hisse senetlerinde aracı kurum işlemlerine ait verilerin açıklanmasında vazgeçilmişti. VOB-VİOP birleşmesi sonrasında bu konuda yeni bir aşamaya daha geçildi ve VİOP’taki “takas bilgileri” açıklanmıyor! Temel bilgi açığı olan yerli bireysel yatırımcılar bir de günlük işlem bilgilerinden yoksun olunca piyasada adeta “körebe” oynuyor!
Aracı kurum günlük işlem hacimlerinin açıklanmasının bireysel yatırımcıları yanılttığı gibi bir “açıklama” var. Bunun çok da samimi olduğunu düşünmüyorum. Tam tersine böylelikle “büyük” katılımcılar ve yabancı yatırımcılar, aracı kurumlar rahatlıkla işlemlerini gizleyebiliyorlar. BIST’in işlemleri saklayıcı yaklaşımı BIST’i git gide “karanlık havuzlara (darkpool)” yaklaştırıyor. Temel bilgi eksikliği olan bireysel; hatta küçük kurumsal yatırımcılar; git gide “opak” hale gelen piyasalarda “kurda kuşa yem olmamak” adına işlem yapmamayı tercih eder hale geliyor.
VİOP’un başarılı olabilmesinin; Londra’daki “tezgahüstü piyasayı” İstanbul’a getirebilmesinin ilk koşulu altyapıdaki eksiklerin (özellikle Ödünç Pay Senedi
Piyasası) giderilmesi olduğu kadar şeffaf olması ve özellikle de yerli bireysel katılımcılara karşı “şefkatli” davranmasından geçiyor!