Döviz talebi ne zaman ve nasıl geriler?

Kasım 2020'de ekonomi yönetimindeki yazı sonrası döviz kurları geriledi, faiz ve yabancıların TL Yatırımları arttı ancak yerli Yatırımcı mevduatını dövizde tutmaya devam ediyor.

Kasımın ilk haftasında 8,57 ile rekor kıran dolar / TL, son günlerde 7,40 seviyelerinde. Buna rağmen yerlilerin döviz ve altın alımları devam ediyor.

Selva Demiralp ile Merkez Bankası (TCMB) Eski Başkan Yardımcısı ve TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatih Özatay, dolarizasyonun ekonomi için zararlarını ve vatandaşların neden henüz TL'ye geçmeyi tercih etmediğini açıkladı.

ALTIN ​​AHMET YANILTTI

Sözcü'den Emre Deveci haberine göre, 8-15 Ocak haftasında yurt içilerin yabancı para mevduatının 514 milyon dolar azalarak tarihi zirve olan 235 milyar 857 milyon dolardan 235 milyar 343 milyon dolara gerilemesi, ilk bakışta “tersizasyon” olarak algılanıyor. Verilere bakıldığında bu düşüşün büyük oranda altın fiyatındaki gerilemeden kaynaklandığıdü.

Euro / dolar paritesindeki ve altının fiyatındaki değişimlerden arındırılıp sabit parite ve fiyatla bakıldığında söz konusu yurt içilerin yabancı para mevduatı 1,7 milyar dolar artış kaydetmişti.

YABANCI BOZDURDU YERLİ ALDI

6 Kasım 2020 ile 15 Ocak 2021 arasındaki karşılıklı yabancılar Türkiye'de, net olarak 1,9 milyar dolarlık hisse senedi, 3,1 milyar dolarlık da tahvil (devlet iç borçlanma senedi) satın aldı.

Buna swap kanalından TL karşılıklara yaklaşık 12 milyar dolar aşan giriş de eklenmesi, toplamda 17 milyar dolarlık hareket TL'nin dolar karşısında değer kazanmasını da beraberinde etti.

Bu harekette en büyük etken, politika faizinin bu baz puan artışla yüzde 10,25'ten yüzde 17'ye çekilmesi oldu.

Yerlilerin yabancı para mevduatları ise bu dönem azalmak bir yana 11,1 milyar dolar arttı.

Bankalardaki toplam mevduat için yabancı para payı, yüzde 53,7 seviyesinde bulunuyor.

MEVDUAT FAİZİ ARTTI AMA TL'YE DÖNÜŞ BAŞLAMADI

Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, bankaların ortalama TL mevduat faizi 6 Kasım haftasında yüzde 11,87 iken bu oran 15 Ocak haftasında yüzde 16,12'ye yükseldi.

Aralıktaki tüketici enflasyonunun yıllık yüzde 14,6 olduğu hesaba katıldığında, TL mevduat faizi enflasyonun 1,5 puan üzerinde.

Ancak TL mevduat faizlerinde artış henüz vatandaşın döviz ve altından TL'ye geçişini beraberinde getirmedi.

MERKEZ BANKASI NE DİYOR?

TCMB'nin 16 Aralık'ta yayımladığı ‘2021 yılı para ve kur politikası' metninde, dolarizasyon eğiliminin tersine dönmesi için ön şart olarak “düşük enflasyon ortamının kalıcı olarak tesis edilmesi halinde” ifadesi kullanılmıştı. Enflasyonda düşüş eğilimi ise henüz başlamış değil. Söz konusu metinde TCMB, rezervleri artırmak üzere döviz alım ihalelerine başlamak için baktığı önemli göstergeler arasında “yerleşiklerin dolarizasyon eğiliminin tersine dönmesine” de yer vermişti. Metinde bir de, “Enflasyon kaynaklı finansal oynaklık ve belirsizliğin, hane halklarını, enflasyondan korunma saikiyle dolarizasyona teşvik ettiği” vurgulanmıştı.

‘ENFLASYONU PROBLEMİ HALLOLMADAN OLMAZ’

Geçmişte ABD Merkez Bankası’nda (FED) ekonomist olarak görev yapmış olan Demiralp, “Yurt içi yerleşiklerin hâlâ döviz varlıklarına rağbet etmesi, TL mevduatın uzun vadede dövize göre daha kazançlı olacağına olan inancın yerleşmemiş olduğunu gösteriyor” derken, “Burada para politikasının kararlılığına dair endişeler devreye giriyor” diye de ekledi. Demiralp, şöyle devam etti:

Geçmiş tecrübeler, kurda bir sakinlik sağlandıktan hemen sonra, enflasyonist baskılar kalıcı bir şekilde düşmeden, zamanından önce ya da ‘premature' diyebileceğimiz faiz indirimlerini gösteriyor. Bu şartlarda maalesef enflasyon hedefi tutturmakta zorlanıyoruz. Enflasyon problemi hallolmadığı surece vatandaşlar, paralarını uzun vadeli olarak TL varlıklarda tutmanın riskli olacağını düşünüyor.

S&P'NİN NOT KARARINDA DOLARİZASYON VURGUSU

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standart & Poor's'un Türkiye için 22 Ocak'ta açıkladığı kredi notu kararına ilişkin metinde de Türkiye'de henüz ters dolarizasyonun başlamadığına dikkat çekildi. Türkiye'de yurt içi yerleşiklerin dövizden TL'ye geçişinin TCMB'nin eriyen rezervlerinin tekrar artması açısından önemli olduğuna dikkat çeken S&P, not artışı ve not düşüşü senaryolarında dolarizasyon eğilimlerine de bir faktör olarak yer verdi.

S&P'den Türkiye için not açıklaması

ZARARLARI ÇOK

Demiralp, bir ekonomide yerli para birimi yerine yabancı para biriminin tercih edilmesinin neden olduğu zararları şu şekilde sıraladı:

Dolarizasyon öncelikle kurun istikrar kazanmasını engelliyor.

Bu da bir taraftan enflasyonist baskıları artırırken diğer taraftan özel sektör dış borcunu TL bazında yükselterek finansal istikrarı tehdit ediyor.

Risk primimiz artıyor.

Banka mevduatlarının dövize geçmesi, para politikasının etkinliğini büyük ölçüde sınırlandırıyor.

‘SADECE FAİZ ARTIRARAK ÇÖZÜLEMEZ'

Prof. Dr. Özatay, “Dolarizasyonda geri dönüş öyle kolay değildir. Dünyada örnekleri var. Düzgün işler de yapsanız çok geç kurtuluyorsunuz” uyarısında bulundu.

“Biz sadece faiz artırdık, bu geçici bir şey. Sadece faiz artırarak sorunları çözemezsiniz” diyen Özatay, “Risk primi çok yüksek. Bunu düşürecek topyekûn bir programa ihtiyaç var” dedi.

2001 krizi karşısında programla tersizasyon yaşandığını hatırlatan Özatay, "İnsanlar döviz kurunun ikide bir sıçramayacağını inanmaları gerekir" ifadelerini ifade etti.

Dolarizasyonun zararlarına da değinen Özatay'ın dikkat ç sorunları şu şekilde:

Başkasının parasını tutma ihtiyacı, o işlerin yolunda değil, ekonomide hastalık olduğunu gösterir.

Dolarizasyon geçmişten gelen bir soruna ama son zamanlarda katmerleşti.

Para politikasını zorlaştırıyor.

Döviz kuru şokuna karşı çok açık hale geliyorsunuz. Örneğin, Trump bir tweet atıyor, ekonominiz şok yaşıyor.

Borcu olanların seçenekleri çok artıyor.

Bu hafta altın ve döviz kaybettirdi, borsa kazandırdı

Hane halkı 1 milyar dolar döviz bozdurdu

Dev yabancı kurumların kritik dolar tahmini!

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.