ABD Kongresi Türkiye'ye F-16 satışını onaylayacak mı

Türkiye-ABD ilişkilerinde önemli konu başlıklarından biri, Rusya’dan aldığı S-400 füze savunma sistemi sebebiyle F-35 programından çıkarılan Ankara’nın Washington’dan F-16 alma talebi. Konu Ekim ayı sonunda İtalya’nın başkenti Roma’da G-20 zirvesi sırasında Başkan Joe Biden ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasındaki görüşmede gündemdeydi.

Biden yönetimi böyle bir satışın belirli bir süreçten geçmesi gerektiğini belirtirken; Cumhurbaşkanı Erdoğan Biden’ın talebe olumlu yaklaştığını, ancak işin Kongre boyutu olduğunu da söylemişti. Geçtiğimiz ay aralarında Yunan asıllı Temsilciler Meclisi üyelerinin de bulunduğu bir grup Kongre üyesi Başkan Joe Biden ve Dışişleri Bakanı Antony Blinken’a mektup yazarak Türkiye’nin F-16 talebinin reddedilmesi çağrısında bulundu.

1994-1997 yılları arasında ABD’nin Ankara Büyükelçisi; 2000 yılına kadar da Dışişleri Bakanlığı’nın Avrupa işlerinden sorumlu bakan yardımcısı olarak görev yapan, son 15 yıldır başkent Washington’da bulunan ve ABD’nin eski savunma bakanlarından William Cohen’in CEO’su ve başkanı olduğu Cohen Group adlı danışmanlık firmasında başkan yardımcısı olan Marc Grossman, amerikaninsesi'ne verdiği röportajda Ankara’nın F-16 talebini değerlendirdi.

Sürecin Türkiye’nin talebini iletmesi ve karşılıklı görüşmelerle başladığını belirten Grossman ABD Kongresi’nin süreçteki rolüne dikkat çekerek, “ABD Kongresi’nin burada çok önemli rolü var. Onların söz hakkı olacaktır. Türk halkının bu tür silah satışları konusunda ABD’de her zaman bir sürecin işlediğini bilmesi önemli. Bu süreç şimdi başladı. Kongre’de farklı görüşler olacaktır. Ancak şu aşamada bir tahminde bulunmak için henüz çok erken.” diye konuştu.

Türkiye başka alternatiflere yönelirse ne olur?

Programdan çıkarılmadan önce üretici ortaklarından olduğu F-35 siparişi için 1,4 milyar dolar ödeyen Türkiye, bu paranın bir kısmının 40 adet F-16 savaş uçağı ve 80 adet modernizasyon kiti alımının finanse edilmesinde kullanılmasını talep ediyor. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, ABD’nin F-16 satışı konusunda tavrının olumsuz olması halinde, Türkiye’nin başka seçenekleri değerlendirmek zorunda kalacağını belirterek, üstü kapalı olarak Rusya’dan S-57 uçağı satın alma alternatifini işaret etti.

Peki ABD Türkiye’nin Rusya’ya savunma teknolojisi alanında daha da yaklaşma ihtimalinden ne kadar endişeli? Türkiye’nin F-16 talebi konusunda bir kez daha sürecin beklenmesi gerektiğini vurgulayan Marc Grossman, “Türkiye’nin F-16 talebi olmamış olsa da böyle bir ihtimal, yani Türkiye’nin ikinci bir S-400 sistemi alması veya Rusya’yla bu tür yakın bir askeri işbirliği beni çok endişelendirir. Hatta bu F-16’ların da ötesinde bir konu. Kongre şöyle yaparsa ya da yönetim böyle yaparsa diye konuşmak için çok erken. Bence Başkan Biden burada haklı. Bir süreç var, onu takip edelim.” şeklinde konuştu.

Biden yönetimi 9-10 Aralık’ta sanal ortamda bir demokrasi zirvesi düzenlemeyi planlıyor. Bu zirve Biden’ın seçim kampanyası vaatlerinden biriydi. Amerikan basınına sızan davetli ülkeler listesinde Türkiye’nin olmaması tartışmaya yol açtı.

Biden yönetiminin sadece Türkiye değil tüm dünyada insan haklarını odağa aldığını ve bu konunun sürekli gündemde tutulduğunu belirten emekli Büyükelçi Grossman, “Biden yönetiminin uluslararası temaslarında insan hakları ve demokrasi konularını öne çıkarması sürpriz değil” dedi.

Grossman, Ukrayna ve Kırım konusunun yanı sıra Suriye’nin İdlib bölgesinde Moskova ile çıkarları ayrışan; ancak S-400’ler sebebiyle de ABD’nin yaptırım uyguladığı ilk NATO ülkesi olan Türkiye’nin Rusya ile ilişkilerini de değerlendirdi.

“Türkiye için birincil ittifak NATO” diyen Grossman, Ankara’nın da NATO ve ABD bağlantılarına öncelik vermesi gerektiği görüşünde. Grossman, “Bana göre Türkiye’nin birincil bağlantısı NATO ittifakı. Bu umarım Türkler’in hala gurur duyduğu ve önemli olduğunu hissettiği bir bağlantıdır. Bizim için kesinlikle öyle. Washington’da bulunan eski bir Amerikalı yetkili olarak tavsiye vermem gerekirse, Türkiye’nin bir dizi öncelikler listesinde NATO ve ABD ile ilişkilerine öncelik vermesini umduğumu söylerim. Ancak tabii bu kararlar Türkler’in vermesi gereken kararlar” dedi.

Marc Grossman, Türkiye ve ABD arasında geçmişte de her zaman sorunlu konu başlıklarının olduğunu ve hiçbir zaman her şeyin kusursuz olduğu bir dönemin olmadığını, iki ülkenin hem coğrafi hem de kültürel sebeplerle farklı dünya görüşlerine sahip olduğunu, bunun anlaşılıp normal karşılanması gerektiğini ve bu nedenle de tarafların geleceğe bakarak Kafkaslar, Suriye, enerji ve iklim gibi birlikte çalışabilecekleri konulara odaklanmaları gerektiğini söyledi.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.