Ana SayfaANALİZ-Türkiye ve Rusya İlişkilerinin Politik Etkileri(Deniz Yatırım)----

ANALİZ-Türkiye ve Rusya İlişkilerinin Politik Etkileri(Deniz Yatırım)

28 Haziran 2016 - 16:41 borsagundem.com

Deniz Yatırım ( http://www.denizyatirim.com.tr ) Araştırma
Müdürü Sinan Gökşen Tarafından Hazırlanan Analiz Raporu:
"Düzelen Türkiye ve Rusya ilişkilerinin politik etkileri -
Başbakan Davutoğlu'nun ayrılışından itibaren Türkiye'nin dış
politikasındaki başka bir değişim
Kremlin dün Rusya Cumhurbaşkanı Putin'in Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan
Rus pilotların ölümüne sebep olan 2015 yılının Kasım ayındaki Rus
uçağının düşürülmesi ile ilgili üzüntüsünü ve pişmanlığını ifade
ettiği ve ölen pilotların ailelerine başsağlığı dilediği bir mektup
aldığını açıkladı. Cumhurbaşkanlığı tarafından da teyit edilen mektup
iki ülke arasındaki stratejik ortaklığı, iyi ilişkileri ve uçak
düşürülmesi olayından sonra Türkiye'nin bozulan ikili ilişkileri
toparlamak için güçlü bir iradesinin olduğunu vurguluyor. Mektubun
açıklanmasından sonra Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun
Rusya'nın daveti üzerine 29 Haziran - 1 Temmuz tarihleri arasında
gerçekleşecek olan Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü toplantısına
katılacağı teyit edildi. Türkiye Dışişleri Bakanı zirvede Rus
meslektaşı Sergei Lavrov ile de ayrı bir toplantı gerçekleştirecek.
Son olarak, bu hafta Çarşamba günü Putin ile Erdoğan bir telefon
görüşmesi gerçekleştirecek - iki ülke arasındaki bozulmuş ilişkilerin
yön değiştirdiğinin açık bir sinyali olarak değerlendirilebilir.
Türkiye, Başbakan Davutoğlu'nun ayrılışı sonrası, eski
müttefikleri ile bozulan ilişkilerini düzeltmek için daha sağlam
adımlar atıyor. Davutoğlu'nun Başbakanlığı döneminde ilk anlaşmazlık
Müslüman Kardeşler hareketine destek verme konusunda Suudi Arabistan
ile yaşanmıştı, ki bu olay ayrıca Türkiye ile Mısır arasında da bir
anlaşmazlığa sebep olmuştu. Suudi Arabistan ve Türkiye bu anlaşmazlığı
ABD'nin yaptırımlarının kalkması sonucunda bölgede İran'ın yükselişe
geçmesi nedeniyle yamamıştı. Türkiye ile İsrail şu anda sağlam bir
anlaşma imzaladı. Etkisi Türkiye'nin diğer duraksamış uluslararası
ilişkilerine kadar uzanabileceğinden dolayı bu anlaşmanın uzun süreli
sonuçları olacaktır a) İsrail'in bölgedeki en yakın müteffiki olan ABD
ve b) anlaşmadaki büyük miktarda doğalgaz bileşeni sebebiyle Rusya,
Mısır ve Güney Kıbrıs Rum kesimi, diğer bir değişle, Doğu Akdeniz
havzasından Avrupa'ya Türkiye üzerinden İsrail doğalgazının taşınması.
Hatırlatmak gerekirse, Kıbrıs Rum Kesimi ve Mısır'ın bölgede Türkiye
ve Avrupa'nın geri kalanı gibi gaz talebi yüksek olan ve gaz konusunda
Rusya'ya bağlı kalmak istemeyen pazarlara nakledilmek üzere bol
miktarda gaz rezervi bulunuyor. Yukarı belirtilmiş gruplarda yer
almayan İran ilişkilerin toparlanmasının en zor olduğu ülke olarak
gözüküyor - Türkiye'nin Suriye politikasının burada kilit rol
oynayacağını düşünüyoruz.
Özellikle Türkiye ve Israil arasında yapılan anlaşmadan sonra,
Rusya ilişkilerindeki yumuşamayı kalıcı ve gerçekçi buluyoruz.
Rusya'nın doğal gaz tedariğinde Türkiye'nin en büyük sağlayıcısı olma
konumunu (şu an toplam tüketimin %55'i) korumaya ve Akkuyu nükleer
santral gibi önemli enerji projelerde pay sahibi olmaya çalışacağını
düşünmekteyiz. Yine de düşen turist sayısı ve buna bağlı olarak turizm
gelirlerindeki daralma, azalan ticaret hacmi ve Rusya'da iş yapan Türk
şirketlerinin yaşadığı zorluklar dikkate alındığında, iki ülke
arasındaki ilişkilerden en fazla zararı Türkiye'nin gördüğünü
düşünmekteyiz. Ayrıca, içeride başkanlık sistemi gibi politik
meselelerin olduğu bir dönemde, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2016'daki zor
şartların 2017'e kadar düzelmesini isteyeceğini düşünüyoruz.
Bununla beraber, ikili ilişkilerin düzelmesinde en önemli zorluk
Suriye konusundaki görüş ayrılığı olacaktır. Bu konuda atılacak
adımlar, ilişkilerin düzelmesindeki oldukça etkili olacaktır. Ayrıca,
Türkiye ile Rusya'nın Suriye üzerinde anlaşma sağlaması, Rusya ile
paralel görüşte olan bir diğer komşumuz ve bölgesel güç olan Iran ve
Mısır ile olan ilişkilerin güçlenmesi açısından önemli olacaktır.

Ekonomi üzerindeki etkileri

Türkiye Rusya ilişkilerinin düzelmesi Türkiye ekonomisi için büyük
önem arz ediyor. İlişkilerin askıya alınmasından hemen sonraki
değerlendirmelerimizde Rusya ile ilişkilerin tamamen kopması gibi
ekstrem bir senaryoda ticari ilişkiler, turizm gelirleri, işçi
gelirleri ve kar paylarından doğacak zararın bu yılın dış finansmanı
üzerine etkisini GSYH'nin %1.5'i olarak hesaplamıştık. Bu oran
GSYH'nin %4'ü oranında cari açık veren ve yarı yarıya düşen petrol
fiyatlarına rağmen halen enerji ithalatçısı olan bir ekonomi için
oldukça yüksek. Daha önceki tahminlerimizde bu oranın yarısını cari
açık tahminlerimize ekledik ancak zayıf turizm ve ihracat performansı
zararın %1'in üzerinde olabileceğini düşündürüyor.
İlişkilerin askıya alınmasından sonra ekonomide yaşadığımız
başlıca olumsuzluklar şu şekilde sıralanabilir:
? Türkiye'nin Rusya'ya ihracatı Ocak-Mayıs 2016 döneminde geçen
senenin aynı dönemine göre %59 düşüş göstererek 639 mln $ oldu.
Böylece Rusya 2014 yılında Türkiye'nin en büyük 5. ihracat pazarıyken
bu yıl Mayıs ayında 20. sıraya geriledi. Dolayısıyla ilişkilerin
düzelmesi ihracat gelirlerinde kendini gösterecektir.
? İkinci olarak Rusya yılın ilk dört ayında geçen seneye göre
Türkiye'ye %68 daha az sayıda turist gönderdi. Yüksek miktarda harcama
yapan turistlerden mahrum olmanın yanı sıra terrorist saldırılardan
çok fazla etkilenen turizm sektörü, hasarın büyüklüğünü yaz aylarında
daha fazla hissedecek. Dolayısıyla Rusya ile ilişkilerin iyileşmesi
tamamen olmasa da turizm gelirlerinin canlanmasına katkıda
bulunacaktır.
? Rusya, ilişkilerin askıya alınmasıyla birlikte Türkiye ile iş
yapmanın önünü tamamen kesmiş ve bundan Türk müteahhit firmalar
oldukça negatif etkilenmişti. Bu yüzden de ilişkilerin normale dönmesi
burada iş yapan firmaların kar transferi ve işçi dövizlerinin
Türkiye'ye gelmesinin önünü açacaktır.
? İlişkilerin normalleşmesi ile birlikte Rusya ve Türkiye'nin,
Gazprom'un Ukrayna'yı pas geçerek Avrupa'ya doğalgaz ulaştırmasını
sağlayacak Türk akımı projesini canlandırması, Gazprom'un 2015 başı
itibariyle uygulamaya söz verdiği ve şu an uluslararası tahkimde olan
doğalgazda %10.25'lik indirimi hayata geçirmesine olanak tanıyabilir.
Bu da Türkiye'nin hem dış finansman hem de enflasyon konusunda
rahatlamasına yardımcı olacaktır.
? Tüm bunları göz önünde bulundurduğumuzda ilişkilerin tamamen
normal dönmesi, Türkiye'nin gelecek yıl petrol fiyatlarının daha
yüksek olması ve ekonomik canlanmanın devam etmesi dolayısıyla
beklediğimiz cari açığında %4.3'ten %5.2'e yükselme eğilimini
törpüleyebilir (not: gelecek yıl petrol fiyatı tahminimiz varil başına
50$)
? Negatif tarafta ise Rusya'nın Türkiye'den gıda ithalatına
ambargo koyması Türkiye'de enflasyonun en önemli nedeni olan gıda
fiyatlarının düşmesine yardımcı olmuştu. Dolayısıyla ilişkilerin
yeniden eski halini alması enflasyon açısından negatif sonuçlar
doğurabilir. İyi haber ise bu esnada hükümetin gıda fiyatlarını
kontrol altına almak için çeşitli önlemler almış olması. Rusya
dolayısıyla gıda fiyatlarının artma tehlikesi göstermesi bu çabaları
hızlandırabilir.

Piyasa, Sektör ve Şirketler üzerindeki etkileri

? Bankacılık sektörü hisseleri turizm sektörünün olası gelir
kaybına bağlı olarak 2016 sonlarında ve 2017 başlarında oluşabilecek
aktif kalitesi bozulması endişeleriyle oldukça baskı altında kaldı.
Aslında turizm sektörü kredileri bankacılık sektöründe toplam
kredilerin %3 gibi küçük bir kısmını oluşturmasına ragmen turizm
sektörünün ilişki içerisinde olduğu gıda, tarım, toptan ticaret ve
ulaştırma gibi sektörlerde de zincirleme etki düşünüldüğünde aktif
kalitesindeki bozulma sadece turizm sektörü ile sınırlı
kalmayabilirdi. Bu nedenle Rusya ile ilişkilerdeki olası düzelme aktif
kalitesindeki bozulma endişelerini hafifleteceği için banakcılık
sektörü hisseleri için de genel anlamda olumlu etki yapabileceğini
düşünüyoruz.
? Havayolu şirketleri: Rusya ve Türkiye arasındaki gerginlik ve
devamında gelen Türkiye ve Avrupa'daki terör olayları, Türk Hava
Yolları ve Pegasus Hava Taşımacılık hisseleri üzerinde baskı
yaratmıştı. Rus turistlerin daha çok charter uçuşlar ile Türkiye'ye
gelmesinden dolayı, iki şirketin yolcu trafiğindeki düşüşün kısa
zamanda toparlamasını beklemiyoruz. Ancak Antalya ve bir miktar da
Istanbul Ataturk hava alanlarında yolcu sayısında iyileşme
beklemekteyiz.
? Hatırlanacağı gibi 2015'te Antalya'ya gelen 3.5 mln Rus
turistin 2.5 mln'u Antalya hava alanını kullanmıştı. 2016'da ilk 5
aylık verilere göre, bu hava alanında toplam yolcu sayısında %24 düşüş
yaşanmıştı (yurt dışı yolcu sayısında %41). Istanbul Ataturk hava
alanını kullanan kalan 1 mln yolcu ise bu hava alanının %5'lik yurt
dışı yolcu trafiğini oluşturmuştu 2015'te.
? Iki ülke arasında yaşanan gerginlikten önce Rusya hatları Türk
Hava Yolları ve Pegasus'un toplam gelirlerinin %2'sini
oluşturmaktaydı.
? Çimento şirketleri: 2012 yılında Türkiye'deki çimento
şirketlerinin Rusya'ya ihracatı toplam çimento ihracatının %20'sini
oluşturmuştu. Ancak Rusya'ya yapılan ihracat miktarı yaptırımlar ve
ithal ikamesi sebebiyle düşüyor. Bununla beraber Sochi
Olimpiyatlarının sektörün ihracatı üzerindeki olumlu etkisi de geçti.
Geçtiğimiz sene toplam çimento ihracatının sadece %1'i Rusya'ya
gerçekleştirildi (103 bin ton). Batının yaptırımları sebebiyle
Rusya'nın ithal ikame çabaları bunun başlıca nedeni oldu. Rusya
Türkiye ilişkilerindeki herhangi bir iyileşme durumunda, Türkiye'deki
çimento şirketleri Rusya'da çıkabilecek fırsatları yakından takip
edecek, özellikle de Türk inşaat şirketlerinin Rusya'daki
aktivitelerini yakından izliyor olacaktır.
? Enka Insaat: Şirket'in Rusya'da gayrimenkul ve inşaat işleri
bulunuyor ve bu operasyonlardan elde edilen FAVÖK toplam FAVÖK'ün
%35'ini oluşturuyor. Aynı zamanda bu rakam şirketin toplam net aktif
değeri içerisinde Rusya operasyonlarının aldığı pay. Rusya ile
ilişkilerin gelişmesi, şirketin özellikle ülkede gayrimenkul
sektöründeki büyüme planlarının önündeki potansiyel tehditin ortadan
kalkması adına pozitif olarak değerlendirilebilir.
? Anadolu Cam: Rusya operasyonları toplam FAVÖK'ün %35'ini
oluşturmakta. Türkiye Rusya geriliminin operasyonlarını çok fazla
etkilemediğini hesaba aldığımızda ilişkilerin normalleşmesinin hisse
üstündeki etkisinin de sınırlı olmasını beklemekteyiz.
? Sise Cam: Toplam FAVÖK'ün %10'u, net aktif değerinin de %5'I
Rusya faaliyetlerinden oluşmakta. İlişkilerin düzelmesinin etkisi ise
sınırlı olacaktır.
? Gıda sektörü: Pınar Süt ve Banvit'in Rusya ile taşanan
problemlerin öncesinde bu pazarda belirli ölçüde ihracat arayışı
içinde olmaları durumu söz konusuydu. Dolayısıyla yumuşama
atmosferinde bu durum yeniden gündeme gelebilir. Fakat daha öncesinde
özellikle Rusya'daki çiğ süt fiyatlarının seviyesi süt ihracatını çok
da cazip kılmazken beyaz ette de Rusya'nın tamamen kendine yeten bir
ülke olma yolunda ilerlemesi nedeniyle uzun vadeli ihracat olanakları
kısıtlı görünüyor.
? Anadolu Efes: Şirketin Rusya'da bira pazarında ciddi
operasyonları bulunuyor. Toplam bira satışlarının %40'I Rusya'da
gerçekleşirken bu operasyonlar genel itibariyle Rusya'yla olan
gerginlikten çok fazla etkilenmemişti. Dolayısıyla mevcut yumuşama
hisse üzerinde yalnızca algı olarak pozitif bir etki yaratacaktır.
? Turkcell: Mevcut ana üç ortaktan biri Rus Alfa Grubu. Olası
bir yumuşama durumunda en iyi ihtimalle Rus ortağın mevcut temettü
ödemesindeki tukanıklığa sebebiyet vermekten vazgeçmesi beklenebilir
ama Turkcell'deki ortaklık sorunu Rusya'yla olan gerginlikle çok
ilintili olmaması sebebiyle kısa-orta vadede böyle bir beklentiye
girmek fazla iyimser olabilir."

******

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım
danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti,
aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen
bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı
sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve
tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine
dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk getiri
tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer
alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize
uygun sonuçlar doğurmayabilir...

*******

Foreks Haber Merkezi ( [email protected] )
http://www.foreks.com
http://twitter.com/ForeksTurkey