Türkiye’nin, Rusya'dan hava savunma sistemi S-400 almasının ardından ABD F-35 uçak projesinden ülkeyi çıkarmıştı.
ABD, Türkiye'ye S-400'leri elden çıkarması için baskı yapmaya devam ederken Rusya'dan yeni bir çıkış geldi. Rusya Federal Askeri ve Teknik İşbirliği Servisi (FSVTS) Sözcüsü Valeriya Reşetnikova, Rus Haber Ajansı'na (TASS) yaptığı açıklamada, Türkiye'ye, Rus yapımı Su-35 ve Su-57 uçaklarını satabileceklerini belirtti.
Reşetnikova açıklamasında, "Türk tarafına teknik şartnamelerin tam olarak bildirildiği unutulmamalı. Bu uçaklar için Türkiye'den bir talep gelirse biz müzakerelere hazırız" dedi. Ayrıca Rusya'nın daha önce, Türkiye'nin beşinci nesil savaş uçağı projesi TF-X'in geliştirme programına katılmaya hazır olduğunu Ankara'ya ilettiğini de kaydederek, "Ancak Ankara'dan şu ana kadar gelen talep olmadı" diyerek sözlerini tamamladı.
VARANK: UÇAĞI RUSYA’DAN DA AVRUPA’DA BAŞKA BİR ÜLKEDEN DE ALABİLİRİZ
Bu açıklamaları değerlendiren Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ise şu sözlerle Rusya'ya yeşil ışık yaktı:
Kategorik olarak bizim, 'X ülkesinin uçağına karşıyız, Y ülkesinin uçağına karşıyız' dememiz mevzu bahis olamaz. Eğer mevcut ihtiyaçlarımıza dönük Rusya'da bir uçak varsa ve bizim bunu kendi sistemimize sokup çalıştırma manasında zorluk olmayacaksa biz tabii bu uçağı Rusya'dan ya da Avrupa'da başka bir ülkeden de alabiliriz.
TÜRKİYE, RUS UÇAĞI ALIR MI?
1950'li yıllardan beri envanterinde ağırlıklı olarak ABD ve Avrupa menşeili uçaklar bulunduran Türkiye'nin hava kuvvetlerinde ABD'nin rakibi olan Rusya'nın savaş uçaklarına yer vermesi mümkün mü? Independent Türkçe’den Ali Kemal Erdem haberine göre, buna "olur" diyenler olduğu gibi karşı çıkanlar da var.
Karşı çıkanların bir kısmı politik gerekçeleri ileri sürerken, bir kesim de Rus uçaklarının ordunun elindeki ABD menşeili sistemlerle teknik olarak uyumsuzluk yaşayacağı iddiasını öne sürüyor.
Peki uzun yıllar boyunca Türk Hava Kuvvetleri'nde görev yapmış ve savaş uçaklarını bizzat kullanmış insanlar, bu tartışmalara nasıl yaklaşıyor?
TÜRK HAVA KUVVETLERİ, RUS UÇAĞI ALABİLİR Mİ VEYA ALMALI MI? ALIRSA NE OLUR?
Deneyimli üç emekli pilot bu soruları yanıtladı. Emekli Hava Korgeneraller Erdoğan Karakuş, Orhan Köse ile Emekli Hava Kurmay Albay Osman Başıbüyük ne dedi?
"EĞİTİM VERİRSİN ONDAN SONRA HA RUS UÇAĞI HA ABD UÇAĞI"
Emekli Hava Korgeneral Erdoğan Karakuş, Türkiye'nin NATO sistemleri kullanmasından dolayı Rus uçakların alması halinde bunun uyum sorunu oluşturup oluşturmayacağı sorusuna, "Çok ciddi sorun olmayacak" dedi.
İlk başlarda uyum sorununu görülebileceğini ancak daha sonra bunun çözülebileceğini ifade eden Karakuş, "Sonuçta nasıl S-400'leri eğitimleri sonunda alıyorsunuz, uçakları da eğitimleri sonunda alacaksınız. S-400 için personel bir yıl eğitime tabii tutuldu. Uçakları alırsan pilotlara ve teknik ekibe bir yıl eğitim verirsin, diğer sistemlerin uydurulması da için de eğitim verirsin ondan sonra ha Rus uçağı ha ABD uçağı. O yönden bir sorun yok" diye konuştu.
"SATIŞIN OLMASI ABD'NİN TUTUMUNA BAĞLI"
Karakuş, buna karşın bu olayın her iki taraf yani hem Rusya hem Türkiye tarafından ABD'ye karşı bir koz olarak kullanıldığını öne sürerek, "Rusya, 'Ben sana en yeni uçağımı veririm' diyor. Biz de ona göz kırparak 'Olabilir' diyoruz. Bu işi de ABD'ye karşı bir koz olarak görmek lazım" ifadelerini kullandı.
"Böyle bir satış hayata geçebilir mi?" sorusuna Karakuş, "ABD'nin tutumuna bağlı" diyerek cevap verdi.
"TÜRKİYE, SON NOKTADA BATI'YI KIZDIRMAMAK İÇİN TYPHOON UÇAKLARINI ALIR"
"Rus uçakları, F-35'leri dengeler mi?" sorusuna da Karakuş, özellikle SU-57 uçağının tıpkı F-35'ler gibi beşinci nesil bir uçak olduğunu belirterek, dengeleyeceğini söyledi.
Karakuş, buna karşın Türkiye'nin son noktada F-35 alma ihtimalinin tamamen bitmesi durumunda Batı'yı daha fazla kızdırmamak için uçak alımı tercihini İngiliz yapımı Typhoon uçaklarıyla yapacağını öne sürdü.
"RUSYA'DAN UÇAK ALMAK MÜMKÜN AMA KESİNLİKLE UYGUN DEĞİL"
Emekli Hava Korgeneral Orhan Köse ise Rusya'dan uçak almanın mümkün olmadığı görüşünde bulundu.
"Kesinlikle uygun değil" diyen Köse, gerekçesini şöyle açıkladı:
Çünkü Türk Silahlı Kuvvetleri'nin kullandığı silahların yüzde 90'ı ABD menşeili. Yeni bir sistem kurmak, ona fabrika seviyesinde bakım yapabilmek, yedek parçalarını sağlayabilmek kolay bir şey değil. ABD menşeili olan uçakların yanına Rus menşeili uçak koymak ikinci bir kapı açmak anlamına gelir. Uçağı uçurmak kolay bir iş değil. Uçağın bakımı, yedek parçaları büyük ekonomik sıkıntılara neden olan olaydır. Pazardan domates alır gibi uçak almaya kalkmak mantığı tırmalayan bir olaydır.
"TÜRKİYE'NİN YENİ UÇAĞA İHTİYACI YOK ELİMİZDEKİLER YETER"
Gerek Rusya'dan uçak alımının gerekse de F-35'lerin siyasi tartışma konusu olduğunu öne süren Köse, Türkiye'nin iddia edildiğinin tersine şu an uçağa ihtiyacı olmadığını öne sürerek şu öneriyi getirdi:
F-35 konusu bile ihtiyaçtan çok siyasi tartışma konusu haline geldi. Yüzde 100 ihtiyacımız olduğundan değil. Şu an ABD, İsrail ile birlikte dünyada en çok F-16'ya sahip ülkeyiz. Şahsi olarak elimizdeki uçakların yedek parça tedariklerini tamamladığımızda yüzde 75 kapasite ile bile kullansak elimizdeki uçakların yeterli olduğu kanaatindeyim.
"RUSYA'NIN AÇIKLAMASI TARİHİ BİR FIRSAT"
Emekli Pilot Hava Kurmay Albay Osman Başıbüyük ise konuya farklı bir açıdan yaklaştı.
Rusya'dan gelen son açıklamanın Halkbank davası ile ABD tarafından köşeye sıkıştırılmak istenilen Türkiye için büyük bir fırsat olduğunu öne süren Başıbüyük, şu iddialarda bulundu:
Yabancı basında Halkbank davası üzerinden Türkiye'ye 20 milyar dolar gibi astronomik miktarda bir ceza kesilebileceği yazılmaktadır. Halkbank'ın piyasa değeri zaten 1,6 milyar dolar civarındadır. Anlaşılacağı üzere banka devredilse bile bu ceza ödenemez. Türkiye'ye kesilmek istenilen bu ceza müttefiklik ilişkisinin ötesinde ekonomik saldırı niteliğindedir. Türkiye'nin böyle bir ceza ile karşılaşması Türkiye'nin ABD ile müttefiklik ilişkilerini geri dönülmez bir şekilde sonlandıracaktır. Türkiye'nin sorunlu Ortadoğu ve Akdeniz coğrafyasında müttefiksiz bekasını devam ettirmesi kolay olmayacaktır. Bu açmazda Rusya'nın alternatif müttefik pozisyonunu muhafaza etmesi Türkiye'nin dengeleri sağlanmasına yardımcı olacaktır. Özellikle Halkbank'a kesilecek astronomik bir ceza Türkiye'nin gerekli olan silahlanma ihtiyacını baltalayacaktır.
"HALKBANK DAVASI BİTENE KADAR RUSYA İLE UÇAK GÖRÜŞMELERİ DEVAM ETMELİDİR"
Rusya ile yapılacak silah tedarik anlaşmalarının Türkiye için bir alternatif olacağını söyleyen Başıbüyük, "Bu kapsamda Türkiye, Halkbank davası bitene kadar Rusya ile savaş uçağı tedarik görüşmelerini devam ettirmelidir" diyerek görüşmelerde şu iki hususun da ön plana çıkarılması gerektiğine dikkat çekti:
1) Milli Muharip Uçağa alt yapı hazırlamak maksadıyla ortak üretim ve teknoloji transferi
2) Ödemenin nakit olarak değil de mal satışı ile yapılması.
Başıbüyük, görüşlerini şu sözlerle tamamladı:
Altını çizerek tekrar edelim: Rusya'dan uçak satın almak zorunda değiliz ancak Türkiye'nin savaş uçağı tedariki maksadıyla Rusya ile resmi görüşmeler başlatması Halkbank davası sürecinde elini rahatlatacaktır.