Mevsimsellikten arındırılmış (MA) işsizlik oranı kasımda %12’ye yükseldi
(Ekim 2018: 11,6%, Kasım 2017: 10,1%). Bugünkü veriyle birlikte MA işsizlik oranında arka arkaya dokuzuncu ayda yükseliş kaydedilmiş oldu. Hatırlatmak gerekirse, MA işsizlik oranı Aralık 2016’da %12,0 seviyesine (Mart 2010 sonrası en yüksek seviye) ulaştıktan sonra, iktisadi faaliyette gözlenen güçlü seyir ve istihdam teşviklerinin etkisiyle Aralık 2017’de %9,9 seviyesine gerileyip Şubat 2018’e kadar bu seviyede yatay seyretmişti. 12 aylık ortalama MA işsizlik oranı önceki aya göre 0,1 puan artışla %10,7’ye yükseldi (Ekim 2018: 10,6%, Kasım 2017: 11,1%). Arındırılmamış işsizlik oranının da %12,3’e yükselerek çift hanelerdeki seyrini sürdürdüğü görüldü (Aylık: +0,7 puan, Yıllık +2,0 puan). Tarihsel olarak arındırılmamış işsizlik oranının mevsimsel etkilerle yılın ilk yarısında düşüş, ikinci yarısında ise yükseliş eğiliminde olduğu görülmekte. Arındırılmamış seri üzerinden işgücüne katılım oranı %53’e (Ekim 2018: %53,7, Kasım 2017: %52,8); istihdam oranı ise %46,5’e (Ekim 2018: %47,5, Kasım 2017: %47,3) geriledi. 12 aylık ortalamalar üzerinden arındırılmamış işsizlik oranı 0,1 puan artışla %10,7’ye yükseldi (Ekim 2018: %10,6; Kasım 2017: %11,1). Ayrıca, kasım ayı işgücü istatistiklerinin yılın 40. ve 52. haftalarını kapsayan ekim, kasım ve aralık aylarını yansıttığını not edelim.
Kasımda tüm ana sektörlerde istihdam kayıpları görüldü
Kasım 2018 döneminde MA işgücü 84 bin kişi azalışla 32,5 milyon kişiye, MA istihdam 228 bin kişi azalışla 28,6 milyon kişiye ve MA işsiz sayısı 144 bin kişi artışla 3,9 milyon kişiye yükseldi. Böylelikle, MA işgücü katılım oranı 0,2 puan azalışla %53,4’e, MA istihdam oranı 0,4 puan azalışla %47’ye ve MA işsizlik oranı 0,4 puan artışla %12’ye yükseldi. Ayrıca, tarım dışı işsizlik oranı da 60bp artışla %14,1’e yükseldi. İktisadi faaliyete göre MA istihdam görünümüne baktığımızda, aylık bazda tüm ana sektörlerde istihdam kaybı yaşandığını görmekteyiz. Tarım sektörü (toplam istihdamın %18’i) istihdamı aylık 54 bin kişi (11 aylık dönemdeki 8. düşüş), sene başından itibaren ise 307 bin kişi azalışla 5,2 milyon kişiye geriledi. Hizmet sektörü (toplam istihdamın %55’i) istihdamı aylık 87 bin kişi azalış, ancak sene başından itibaren ise 219 bin kişi artışla 15,8 milyon TL kişi oldu. Sanayi sektörü (toplam istihdamın %20’si) istihdamı aylık 40 bin kişi azalış, ancak sene başından itibaren ise 142 bin kişi artışla 5,7 milyon TL oldu. İnşaat sektörü (toplam istihdamın %6’sı) istihdamı aylık 47 bin kişi (11 aylık dönemdeki 9. düşüş) ve sene başından itibaren 350 bin kişi azalışla 1,8 milyon kişiye geriledi.
İşsizlik oranı orta vadede çift hanelerde kalmaya devam edecek
Türkiye Ekonomisi 2017’deki yıllık % 7,4 oranındaki güçlü büyümenin ardından, 1Ç18’de % 7,2, 2Ç18’de %5,3 ve 3Ç18’de %1,6 oranlarındaki kesintisiz büyüme performansını sürdürdü. Buna karşın, MA işsizlik oranının sene başından itibaren 2,1 puan artış kaydettiği görülmekte. Bugün açıklanan ve 4. çeyreğe dair kısıtlı da olsa sinyaller barındıran işgücü rakamlarının iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın yılın son çeyreğinde de sürdüğüne yönelik diğer bir gösterge olduğu söylenebilir. Ayrıca, katılım oranında gözlenen aylık düşüşün işsizlik oranındaki artışı bir miktar sınırlamış olduğuna dikkat çekmekte de fayda bulunmakta. Güçlü baz etkisi, TL’deki zayıflık ve para politikasındaki güçlü sıkılık bu doğrultudaki beklentimizin en önemli gerekçeleri olarak sıralanabilir. Bu doğrultuda işsizlik oranındaki yukarı yönlü eğilimin yılın geri kalanında süreceğini ve çift hanelerdeki seyrin hem ekonomideki yavaşlama hem de mevsimsel etkilerle kayda değer bir süre daha devam edeceğini değerlendiriyoruz. Hesaplamalarımıza göre, 12 aylık ortalama arındırılmamış ve MA işsizlik oranları 2018 yılı sonunda sırasıyla %10,8 - %11 (2017: %10,9) ve %10,8 - %11 (2017:%10,9) aralıklarında gerçekleşebilir.
(EROL GÜRCAN EKONOMİST/GEDİK YATIRIM)