ABD’de Halkbank aleyhine açılmış iki dava bulunuyor. Bunlardan biri şahısların açtığı hukuk yani tazminat davası.
Hukuk davasıyla ilgili gelişmeleri dün paylaşmış ve Halkbank’ın talep ettiği şekilde mahkemenin yetkisizlik kararı verdiğini belirtmiştik. Ancak Banka, kararın kesinleşip kesinleşmediği ya da davacıların karara itiraz edip etmediklerine dair ek açıklamada bulunmadı. Yatırımcıların önünü görebilmesi açısından kararın kesinleşip kesinleşmediğinin kamuyla paylaşılması gerekiyor.
Diğer dava New York Güney Bölgesi Başsavcılığı tarafından açılan ceza dosyası.
Bu yazımızda ceza davasının sürecini ve hangi aşamaya geldiğini paylaşacağız.
Ceza davasının konusu
New York Güney Bölgesi Başsavcılığı, Halkbank aleyhine 15 Ekim 2019 günü ABD New York Güney Bölge Mahkemesinde altı başlık altında suçlamalarda bulunarak bir ceza davası açtı. İddianamede ABD’nin İran’a yönelik ambargosunun ihlal edildiği ve ABD’nin çıkarlarının zedelendiği gerekçe göstererek Halkbank’ın cezalandırılması istendi.
Yabancı Devlet kuruluşlarının dokunulmazlığını hatırlattı
Şahısların açtığı tazminat davasında mahkemenin yetkili olmadığı itirazında bulunan Halkbank, ceza davasında ise yabancı devlet kuruluşlarının dokunulmazlığını hatırlatarak, davanın düşürülmesini istedi.
Devletler arası ilişkilerde bir devletin bir başka devleti ya da devlet kurumunu yargılama yetkisi bulunmuyor. Dokunulmazlık kapsamına tüm devlet kurumları dahildir.
Halkbank kamu kuruluşu mu?
Halkbank, bankacılık sektöründe faaliyet yürütse de sermayesinin çoğunluğu devlete ait. Bu yönü ile bir kamu kuruluşu. Halihazırda sermayesinin yüzde 75,29’u Türkiye Varlık Fonu’na ait bulunuyor. Halkbank’ın bu yapısını avukatları mahkemeye taşıdı.
Halkbank’ı yargılamak Türkiye’yi yargılamaktır
Halkbank’ın avukatı Simon A. Latcovich, Banka’nın ticari yanı olsa da kamu yönüne, dikkat çekiyor. ABD yasalarına göre yabancı bir devlet kuruluşu niteliğinde olan Halkbank’ın dokunulmazlık hakkına sahip olduğunu ve yargılanamayacağını, belirtiyor.
Latcovich, New York İstinaf Mahkemesi İkinci Dairesi’nde hakimlerin sorularını cevaplandırırken, Halkbak’ın yargılanmasının Türkiye’yi yargılamakla eş değer olduğunu, ifade etti. Geçmişte benzer davaların olduğunu ancak üst mahkemece bozulduğunu, hatırlattı.
Savcı ise Halkbank çalışanlarının memur olmadığını ve diplomatik dokunulmazlığının bulunmadığını gerekçe göstererek Halkbank’ın yargılanabileceği, tezini savundu.
İtirazın neticesindeyse hem davanın görüldüğü Bölge Mahkemesi hem de İstinaf Mahkemesi Halkbank’ın devlet dokunulmazlığı kapsamında olmadığı sonucuna vardılar. Halkbank’ın itirazını reddettiler.
Dokunulmazlığı Yargıtay’a taşıyor
Halkbank, gerek yerel mahkeme gerekse istinaf mahkemesi nezdinde istediğini alamamış görünse de daha önemli bir sonuç elde etti. Dokunulmazlık hakkını üst yargı organı ABD Yargıtay’ına taşıma fırsatı buldu.
Banka,17 Ocak 2022 günü yaptığı açıklamada; dokunulmazlık itirazını reddeden İstinaf Mahkemesinin kararının iptali için ABD Yargıtay Mahkemesi’ne başvuracağız, dedi.
Halkbank bunun öncesindeyse bir hamlede daha bulundu. İstinaf Mahkemesi’nden yargılamanın durdurulmasını istedi. Kuşkusuz bu talebin hukuki yanı kadar güçlü bir mantıksal dayanağı da var.
Kaybederken kazandı, yargılama durdu
Halkbank’ın itirazlarını Yargıtay’a taşıyacak olması aynı zamanda dokunulmazlıkla ilgili itiraz sürecinin tamamlanmadığı anlamına geliyor. Bu nedenle Bölge Mahkemesinin yargılamaya devam etmesi çelişkili ve garip bir durumun oluşmasına yol açacaktı. Bunun farkında olan İstinaf Mahkemesi Halkbank’ın başvurusu üzerine 14 Ocak 2022 günü yargılamayı durdurma kararı verdi.
Böylece dosyanın gideceği Yargıtay Mahkemesi’nin dokunulmazlıkla ilgili vereceği karara kadar davanın görülme ihtimali gündemden düştü.
Yargılamanın durması aynı zamanda Halkbank’a önemli bir zaman aralığı elde edilmesine olanak verdi.
Yargıtay ne zaman karar verecek?
Henüz Halkbank, Yargıtay’a başvurmuş değil. Yasal başvuru süresini sonuna kadar kullanması yasal hakkı. Neticede yargılama durduğu için herhangi bir zaman baskısı altında değil.
Yargıtay Mahkemesi’nin temyiz başvurusundan sonra ne kadar sürede karar vereceğini ise bu aşamada kestirmek zor.
Halkbank dokunulmazlık konusunu ABD Yargıtay’ına taşıdığı noktada meselenin siyasi yönü daha güçlü şekilde kendisini hissettirecektir.
Bu çerçeveden bakıldığında üst mahkeme diplomasiye şans tanımak adına karar verme noktasında pek de aceleci davranmak istemeyebilecektir.
Tarafların anlaşamamaları halinde ise ABD Yargıtay’ı konu hakkında karar verecek. Bu durumda da iki ihtimal var. Olumlu senaryoda Halkbank’ın dokunulmazlık itirazını kabul eder ve dosya düşer. Olumsuz senaryoda ise yargılamaya devam kararı verir. O zaman da dosyanın içeriğine geçilir.
Peki ceza davasının yatırımcıya etkisi ne yönde?
Bunu da yarın ele alacağız.