İngiltere’de yapılan referandum piyasaları karıştırdı. Brexit (İngiltere’nin AB’den çıkışı) kararı, ters pozisyon alan yatırımcıların satışları ile bir anda bütün ekranların kırmızıya bürünmesine neden oldu.
Referandum sonucunun ekonomik, siyasi ve sosyal etkilerini önümüzdeki dönemlerde göreceğiz. Ancak piyasalarda yansımaları hemen görüldü. Riskten kaçan yatırımcılar soluğu güvenli yatırım araçlarında aldı. Altın ve dolar zirveye tırmandı. Altının gram fiyatı 130.4 lira ile tüm zamanların en yüksek seviyesini görürken dolar kuru 3.01 TL seviyelerinden döndü. Sterlin dolar karşısında 1.3230 ile 31 yılın en düşük seviyesine geriledi. Avrupa borsalarında kayıp yüzde 8’e ulaştı. bist 100 güne dip seviyelerden başladı.
‘En az 2 yıl sürecek’
Brexit sonrası yüzde 4’ün üzerindeki değer kaybı ile 74.016 seviyesini test eden Borsa İstanbul’da düşüş trendine girildi. Hisse senetleri güne dip seviyelerden açılarak başladı. Ancak endeksin şok düşüş sonrası tepki alımları ile toparlanma çabasına girdiği gözlendi. Tepki alımlarının gelmesi halinde 75.500’lü seviyeler test edilebilir. Ancak aşağı doğru satışların güçlenmesi 70.000 hatta 66.000’lerin test edilmesine neden olacak.
Brexit kararı çıkmasına rağmen, İngiltere’nin AB’den çıkış süreci hemen gerçekleşmeyecek. Morgan Stanley, “İngiltere’nin AB’den resmen ayrılması en az 2 yıl sürecek. Her türlü değişikliği uygulamak için zaman olacak” diyor. Görünen o ki, AB’den çıkışın bir süreci olacak. Bu süreç iyi yönetilebilirse piyasalarda referandum sonrası gerçekleşen depremin artçı şoklarının etkileri de daha hafif olacaktır.
Altın hız keser...
Altın, Brexit sonrası yüzde 8.1 oranında yükselerek ons başına 1.358 dolara yükseldi. Böylece Mart 2014’ten bu yana en yüksek seviyeye çıkmış oldu. Piyasalardaki sakinleşme sonrasında ons başına altının fiyatı yeninden 1.250 dolar seviyesine gerileyebilir. Ancak gözler altında olmaya devam edecek. Risklerin artması 1358’lerin bile zorlanmasına 1.400’lü seviyelerin
test edilmesine neden olabilir.
DOLARDA YATAY HAREKET YAŞANIR
Dolar kuru 3 seviyesinin üzerini görerek yeninden 2.91’lere gevşedi ve gün içerisinde ağırlıklı olarak 2.9265’ten işlem gördü. Dolar kurunda önümüzdeki dönemde 2.90 - 3 bandında bir hareket görebiliriz. Yatay hareket ederek dolar/TL’nin güç toplaması yılsonuna doğru 3 seviyesinin üzerine doğru atak geliştirmesini sağlayacaktır.
Brexit kararı sonrası FED’in faiz artışı zorlaştı. Fed güvercin tavrını koruyabilir. Bu da elbette gelişmekte olan ülkelerin kurlarını olumlu yönde etkileyecektir. İngiltere’nin AB’den çıkması ve dünya ticaretinin olumsuz etkilenme ihtimali Fed’in de kararları üzerinde etkili olacak.
15 yıllık katkı 1 günde uçtu
Referandumdan çıkan karar borsaları sert vurdu. Londra borsasında işlemlerin başlamasının ardından FTSE 100 endeksindeki kayıp 125 milyar sterlin (171 milyar dolar) oldu. Amerikan haber sitesi Quartz’ın hesaplamasına göre bu rakam İngiltere’nin AB’ye yaptığı yıllık katkının 15 katına denk.
AB’nin ikinci büyük ekonomisi İngiltere’nin, ayrılma sonrasında, AB Gayrisafi Yurt içi Hasılası’nın (GSYH) 2.8 trilyon dolar azalması bekleniyor.
AA’nın derlediği bilgilere göre, AB ekonomisinin toplam GSYH’si geçen yıl 16 trilyon 220 milyar dolar oldu. Bu rakama en büyük katkıyı Almanya’nın ardından 2 trilyon 849 milyar dolar ile İngiltere yaptı. Söz konusu rakam, AB’nin toplam GSYH’sinin yüzde 17.6’sına tekabül etti.
İngiltere’nin AB ekonomisine katkısının bu yıl da 2 milyar 761 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmesi bekleniyor. Bu yıl 28 üyeli AB’nin 16 trilyon 477 milyar dolarlık GSYH üreteceği tahmin edilirken, bu rakam İngiltere hariç tutulduğunda 13 trilyon 716 milyar dolara geriliyor.
AB fakirleşecek
Böylece 2015 ve 2016 rakamlarına bakıldığında İngiltere’nin AB’den ayrılmasının, birlik ekonomisine etkisinin 2.8 trilyon dolar civarında olacağı görülüyor.
AB’nin toplam GSYH’sine sunduğu katkının yanı sıra, İngiltere’nin nüfus açısından da birlik için büyük önem taşıdığını ortaya koyuyor. Geçen yıl toplam 507.4 milyon olan AB nüfusunun, 65.1 milyonu İngiltere’de yaşıyor. Kişi başına milli gelir büyüklüğü açısından geçen yıl AB içinde 5. sırada bulunan İngiltere’nin AB’den ayrılması, birliğin kişi başına düşen milli gelirini de olumsuz etkileyecek.
Geçen yıl AB’de 31 bin 969 dolar olan kişi başı milli gelir, İngiltere hariç hesaplandığında 30 bin 232 dolara düşüyor. Böylece İngiltere hariç hesaplandığında AB kişi başı milli gelirinin bin 737 dolar azalacağı dikkati çekiyor. Bu yıl için 32 bin 332 dolar olarak hesaplanan AB’de kişi başına düşen gelirin, İngiltere hariç 30 bin 888 dolara ineceği hesaplanıyor.
Sevinç ve endişe bir arada yaşandı
Referandum sonucu kimi yerde sevinç, kimi yerde hüzün ve endişeyle karşılandı. İngiltere Maliye Bakanı George Osborne, İngiltere’nin çıkış (Brexit) kararı almasının ardından G7 ülkelerinin merkez bankalarının gerekli likidite önlemlerini aldığını söyledi. Osborne, “Benim arzu ettiğim sonuç çıkmadı. Fakat Britanya halkının kararına saygı duyuyorum. Bu sürecin işlemesi için elimden geleni yapacağım” dedi.
1 milyar dolarlık satış kuru ‘tuttu’
Dolar/TL dün yerelde 1 milyar doları aşan döviz satışları ve İngiltere Merkez Bankası’nın finansal piyasaları desteklemek için 250 milyar sterlin kullanmaya hazır olduğunu açıklaması ile TL kayıplarının bir kısmını geri aldı. Reuters’a konuşan bir bankacı, “Müşterilerin yoğun satışları söz konusu, miktar 1 milyar doları aşmıştır. Son üç gündür yoğun alımların ardından kısa süredeki kâr realize ediliyor” dedi.
Önceki gün 2.87 seviyesinde olan dolar/TL, dün en son 24 Mayıs’ta gördüğü 3.01’e kadar yükseldikten sonra kademeli olarak 2.9085’e kadar gerilese de bu düşüş de kalıcı olmadı. Dolar/TL daha sonra 2.91 seviyesinden işlem gördü.
Önceki gün 4.24 seviyesinden kapanan sterlin/TL ise 14 Nisan 2015’ten beri en düşük seviye olan 3.9205’e kadar geriledikten sonra 4.02 seviyesine geldi. Zeynep Aktaş / Milliyet