BORSAGUNDEM.COM
Borsa İstanbul güne tepki alımlarıyla başladı. Hisse piyasalarında ABD’li rahip Andrew Brunson’la başlayan düşüş, ABD’nin İran’a uygulamaya başladığı yaptırımlarla birlikte dün hız kazanmıştı. Dolar ve eurodaki rekor ise baskıyı iyice artırdı. Merkez Bankası'nın müdahalesi ise etkili olmadı.
Dolar dün gece illikit piyasada 5.4250 liraya kadar yükseldi. Euro ise 6 lirayı aşarak yeni rekorlara imza attı.
Türkiye ile ABD arasındaki mutabakat ise doları gevşetmeye başladı. Türk heyeti iki gün içinde ABD'ye giderek yaptırımlara ilişkin olarak görüşmeler yapacak. Rahip Brunson'un durumu ise bu görüşmeler çerçevesinde belirlenecek.
Borsa İstanbul güne yüzde 0.44 oranında yükselişle 94 bin 585 puandan başladı.
Dolar kurundaki yükselişe rağmen BİST'e alımlar gelmeye devam ediyor. Volatil seyreden BİST gün ortasına yüzde 0.71 oranında primle 94 bin 839 puandan girdi.
Banka hisselerine gelen alımlarla birlikte bankacılık endeksi yüzde 4'e yakın prim yaptı.
ABD Ankara Büyükelçiliği ise Türkiye ile gerginlik olsa da iki dost ülke olduklarını belirtti. Ayrıca görüşmelere katılacak Türk heyeti ABD'ye doğru yola çıktı.
Bu gelişmeler ışığında Borsa İstanbul primini artırdı. BİST günü yüzde 2.11 oranında yükselişle 96 bin 161 puandan tamamladı.
Açılışın ardından en düşük 94 bin 369 puan en yüksek 96 bin 420 puan seviyesi görüldü.
2016 yılından bu yana ABD’li rahip Andrew Brunson FETÖ ve PKK’ya destek verdiği iddiasıyla tutuklu yargılanıyordu, geçtiğimiz günlerde ise ev hapsine alındı.
ABD ise rahip Brunson’un serbest kalmaması halinde Türkiye’ye yaptırım uygulayacağını açıklamış ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile Adalet Bakanı Abdülhamit Gül’ün ABD’deki mal varlıklarını dondurma kararı almıştı.
Şimdi ise ABD, İran’la ticaret yapılmamasına yönelik yaptırım kararı aldı. Karara göre İran’la ticari ilişkilerin kesilmesi gerekiyor. Aralarında Türkiye dahil, AB ülkeleri de İran’la ticari ilişkilere sahip. Tüpraş yaklaşık yüzde 60 oranında petrolü İran’dan karşılıyor.
MERKEZ BANKASI’NIN MÜDAHALESİ İŞE YARAMADI
Merkez Bankası dolardaki yükselişin önüne geçebilmek için rezerv opsiyon mekanizmasında ayarlamaya gitti ve bankaların kullanımına 2.2 milyar dolar sundu. Ancak bu durum doları sadece 2 kuruş geriletti ve ardından yaklaşık 25 kuruş yükseliş getirdi.
REEL SEKTÖRÜN BORÇLULUĞU
Reel sektörün dolar ihtiyacı her geçen gün artıyor. Eylül ve Ekim ayında toplamda yaklaşık 17 milyar dolarlık dış borç ödemesi yapılması gerekiyor. Bu nedenle şirketler piyasadan kura bakmadan dolar alımı yapıyor. Bu da piyasada dolar kıtlığına neden oluyor.
YAPISAL SORUNLAR
Enflasyon ve cari açıktaki yükselişin önüne geçilemiyor. Merkez Bankası’nın açıkladığı hedefler sürekli revize ediliyor ve yıl sonu için 8.4 olan enflasyon beklentisi 13.4’e yükseltildi.
Seçimlerle birlikte de mali disiplinde bozulmalar gerçekleşti. Akaryakıta gelen zamlar ÖTV’den karşılanmaya başladı ve devletin önemli gelir kalemlerinden biri azalmaya başladı.
DOLAR VE EURO GÜÇLÜ SEYREDİYOR
ABD-Türkiye ilişkilerinde artan gerilim ve para politikasına yönelik soru işaretleriyle dün tarihi zirveyi gören dolar/TL, ABD ile belli konularda ön mutabakat sağlandığı haberleri ile kayıplarının büyük kısmını geri aldıktan sonra konuyla ilgili haber akışına paralel dalgalandı.
Dolar/TL dün illikit piyasada 5.4250 ile tarihi zirveyi gördükten sonra bu sabah 5.18 seviyesine kadar gerilese de, günün kalanında 5.30 seviyesinin etrafında dalgalandı. Piyasada gözler TCMB ve hükümet tarafına çevrilirken; bankacılar, piyasada kalıcı bir iyileşme için ABD ile ilişkiler konusunda net bir açıklama yapılması gerektiğini belirtiyor.
CNN Türk, ABD Hazine Bakanlığı tarafından açıklanan yaptırım kararı sonrası iki ülke arasındaki diplomatik görüşmelerle ilgili olarak belli konularda ön mutabakat sağlandığını ve süreci daha ileri taşımak için Ankara'dan bir heyetin bir iki gün içinde Washington DC'ye gideceğini duyurdu.
Öğleden sonra Dışişleri Bakanlığı kaynakları, Washington yönetimi ile Türkiye'de tutuklu bulunan ABD'li rahip Andrew Brunson konusunda yaşanan krizle ilgili görüşmelerde bulunmak üzere ABD'ye Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal'ın başkanlık edeceği bir heyetin gideceğini duyurdu.
Türkiye-ABD arasında ön mutabakat sağlandığı ve bir heyetin ABD'ye gideceği haberi sonrasında TL'nin bir miktar durulduğunu söyleyen bir bankacı, "Ancak bu konu yabancı basında hiç bir şekilde yer almıyor, sadece Türk kaynaklarda var. Dolayısıyla haber doğrulanmaz ya da Pence-Trump-Pompeo kaynaklı bir açıklama görmezsek bu iyimserlik kalıcı olmaz. Bu açıdan, bu yönde bir haber görmedikçe yatırımcılar döviz pozisyonlarını korunmalı" dedi.
Kurda dün gece yaşanan hızlı artış sonrası bu sabah yerli yatırımcının satış tarafında olduğunu söyleyen aynı bankacı, "Bu çerçevede 500 milyon dolar civarında satış yapıldığı tahmin ediliyor. Bu sırada piyasada yeniden faiz artımı beklentileri de konuşulmaya başlandı. Her ne kadar pek sağlıklı bir gösterge olmasa da swap piyasasında 3 aylık vadede yaklaşık 200 baz puan faiz artırımı fiyatlanıyor" dedi.
Öte yandan bu sabah itibarıyla ABD'nin İran'a yönelik yaptırımları tekrar devreye girerken, Trump İran ile iş yapanların ABD ile iş yapamayacaklarını belirtti.
Bankacılar bu açıklamanın İran ile ticari bağları olan Türkiye'yi de etkileyecek olmasının dolar/TL'de yukarı hareketi tetiklediğini belirtiyor.
Yüksek enflasyon, cari açık, şirketlerin artan döviz borcu, hükümetin harcama odaklı politika yürütecek olması ve TCMB'nin para politikasına yönelik soru işaretleri gibi makro ekonomik; bunun yanı sıra ABD ile ilişkiler kaynaklı siyasi risklerin baskısıyla TL'nin yılbaşından bu yana dolar karşısındaki değer kaybı yüzde 30'a ulaştı. Bu süreçte TL benzer gelişmekte olan ülke para birimlerinden de negatif ayrıştı.
TL'nin dün dolar karşısındaki günlük değer kaybı yüzde 6'ya ulaşırken, kurun bugün yönünü aşağı çevirmesiyle ise kayıplar yüzde 1 civarında kazanca evrildi. Ancak hâlâ rekor yüksek seviyelerde hareket sürüyor.
Saat 18:05 itibariyle dolar 5.2473 lira seviyesinde işlem görüyor. Dolar açılışın ardından en düşük 5.1820 lira, en yüksek 5.4250 lira seviyesi görüldü. Euro ise 6.0856 lira seviyesinde işlem görüyor. Euro/dolar paritesi 1.1592 seviyesinde. Gram altın 203.2 liradan alıcı buluyor. 2 yıllık tahvil faizi yüzde 22.64 seviyesinde.
Capital Economics gelişmekte olan piyasalar baş ekonomisti William Jackson, "TL son birkaç saatte kayıplarının bir kısmını geri alsa da, TL'de son birkaç haftada görülen düşüşün boyutu geçmişte TCMB'nin agresif faiz artırımı yaptığı ölçüde. Önümüzdeki aylarda haftalık repo faizinde 200 baz puanlık artış bekliyoruz. Ancak görünüşe göre bu birkaç gün içinde de gündeme gelebilir" dedi.
Yerli yatırımcının dün satış tarafından çekilmesi sonucu dolar/TL'de gözlenen sert yükselişe karşılık TCMB dün zorunlu karşılıklarda (ZK) rezerv opsiyonu mekanizması (ROM) kapsamında döviz
imkânı oranı üst sınırının yüzde 45'ten yüzde 40'a düşürerek 2.2 milyar dolar tutarında dövizi bankaların kullanımına geçirmek üzere adım attı. Kararın ardından ilk etapta dolar/TL gerilese de, Temmuz ayı PPK toplantısında 100-125 baz puan civarında artırım beklentilerine karşılık faizleri sabit tutmayı tercih eden TCMB'nin bu adımı pek etki yaratmadı ve kur illikit piyasada hızlı yükselişini sürdürdü.
Ekonomist Mahfi Eğilmez dün Twitter hesabından yaptığı değerlendirmede, "Piyasanın faiz artışı beklediği bir ortamda MB, ROM değişikliğiyle yetindi. Bu durumda piyasalar MB'nin faizi artırmakta sorun yaşadığı izlenimine kapıldığı için dolar kuru aldı başını gitti. ROM değişikliği yapmasa daha iyiydi" dedi.
Öte yandan Reuters'ta bugün yer alan bir haberde piyasa koşullarının TCMB'nin enflasyon raporundaki ana senaryodan uzaklaşarak ek sıkılaştırma ve "sıkı para politikası" yerine "daha
sıkı para politikasının daha uzun süre uygulandığı" ihtimalleri de içeren risklerin gerçekleştiği bir senaryoya doğru ilerlediği belirtildi.
Enflasyon raporunun riskler bölümünde TCMB'nin politika tepkisi verebileceği risk senaryoları arasında fiyatlama davranışı ve beklenti oluşumunda bozulma, gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının zayıflaması, finansal piyasalarda yurt içi kaynaklı oynaklıkların sürmesi de yer alıyor. Piyasalarda yaşananlar bu risklerin gerçekleşmeye başladığı şeklinde yorumlanıyor.
KÜRESEL PİYASALAR
Asya borsaları ABD-Çin ticaret gerilimine ilişkin endişelerin Wall Street'de bilançolar öncülüğünde kazanımların pozitif etkisini baskılamasıyla dalgalı seyir izliyor.
Japonya dışındaki Asya-Pasifik borsalarını izleyen MSCI endeksi yüzde 0.05 yükseldi. Endeks Çin hisselerinde oynaklığın olduğu bir ortamda ilk işlemlerde geriledi.
Şanghay Composite ard arda dört gün düşüş kaydetmesinin ardından ilk işlemlerde yüzde 0.6 yükseldikten sonra son olarak yüzde 0.1 artıda bulunuyor.
Avustralya borsası yüzde 0.25, Güney Kore'nin KOSPI endeksi yüzde 0.2 ve Japonya'nın Nikkei endeksi yüzde 0.25 yükseldi.
ABD'de başlıca üç endeks güçlü gelen bilançoların desteğiyle artıda kapandı. Berkshire Hathaway ve Facebook bilançoları Nasdaq endeksinin yükselmesini sağladı.