Working Mother adlı New York kökenli derginin Türkiye sayısında SPYD Başkanı Arif Ünver’le çarpıcı bir röportaja yer verildi. Çalışan, kariyer yapan annelere yönelik olan ve 15 bin adet tirajı bulunan dergiye konuşan Arif Ünver, kadınlar için karmaşık gelen, bazılarının riskli hatta kumardan farksız gördüğü borsanın inceliklerini, yeterli bilgiyle nasıl bir iyi yatırım aracına dönüştüğün anlattı. İşte Hanife Yaşar imzalı o haber.
BORSA KORKUTMASIN
Kadınların iş hayatında giderek önemli roller üstlenmesinin, ekonomik hayatın şekillenmesinde etkili olduğunu düşünen Arif Ünver’e göre kadınlar, son yıllarda borsaya daha çok ilgi duymaya başladı. Bunun en önemli nedeni, kadınların niceliksel değil niteliksel bir bakış açısına sahip olmaları. Bu noktada sermaye piyasası ise tam anlamıyla nitelikli bir alan. İşin algılanışına gelince, sadece kadınlarda değil kamuoyunun büyük bir kısmında borsanın şansa bağlı bir kumar olduğu düşüncesi hakim. Peki bu neden kaynaklanıyor, işin aslı ne?
BORSA NEDİR, NE DEĞİLDİR?
Sermaye piyasası genel olarak elinde birikmiş parası olanların, sermayeye ihtiyacı olan kurumsal yapılarla bir araya geldiği mecra olarak tanımlanıyor ve iki şekilde hayat buluyor. Biri ortaklık hakkı veren hisse senedi belgeleriyken, diğeri borç alacak ilişkisi doğuran tahvil belgeleri. Tabii biz daha çok bireysel yatırımcıların yöneldiği hisse senedini irdeliyoruz. Aslında mantık basit: Bir yanda tasarrufunu yatırıma dönüştürmek isteyen kişiler, diğer yanda işini büyütmek için bu paraya şirketler var. Yani hisse senedi yoluyla kendinizi bir şirkete ortak ederken buna bir bedel ödüyorsunuz ve bunun ne kadar bir meblağ olacağı size kalmış. Ortak olduğunuz şirket de en ucuz yoldan kendine sermaye kaynağı sağlamış oluyor. Sermaye piyasasının asıl amacı bu.
Ancak televizyon ve gazetelerin ekonomi sayfalarında borsanın inip çıkmasıyla ilgili aldığımız bilgiler haliyle kafamızı karıştırıyor. Peki neden borsa bir inip bir çıkıyor? Sermaye piyasasında asıl amaç, tasarruf sahibinin orta ve uzun vadede yatırım yapıp dönemsel olarak buradan gelir elde etmesi. Sık sık hisse senedi alım satımı olması, borsanın hareketlenmesine, inip çıkmasına sebep oluyor. Ünver’e göre yatırımcı, uzun vadede düzenli kazanç, elde etmek yerine, sabırsız davranıp aldığı fiyatın biraz üstüne çıktığında satıp kar elde etmenin peşinde. Geleceği garantiye alacak stratejiyi ise şöyle anlatıyor: ‘’Bugün ABD halkının yüzde 52’si hisse senedi sahibi. Dolayısıyla firmalar kar elde ettikçe yani ülke ekonomik kalkınma yaşadıkça halk da bundan pay alıyor. Haliyle gelir dağılımındaki adaletsizlik de düzeliyor. Ancak bu insanlar ortaklıklarını en az 10 yıl koruyup düzenli gelir sağlıyorlar. İşin bir sürekliliği var.’’
ŞANS BU İŞİN NERESİNDE?
Aslına bakarsanız hiçbir yerinde! Kulakdan dolma bilgilerle hareket ettiğiniz her alanda işiniz şansa kalmıyor mu? Bu nedenle ilk tavsiye işin ehli olmayan kişilerden aldığınız tavsiyelerle değil, kendinizi eğiterek bu işe girişmeniz. Şimdiye kadar anlattıklarımızdan kafanızda az çok bir fikir belirdiyse, şimdi ayrıntılara dikkat etme zamanı…
Şu anda piyasada ortalama 400 hisse senedi olduğunu söyleyen Arif Ünver, asıl kumar oynayanların bunlardan birini rastgele alıp 20 yıl bekleyenler olduğuna dikkat çekiyor. Sürekli araştırmak bu işin bel kemiği. Hisse senedini almadan önce, p şirketin para kazanıp kazanmadığına bakmak gerekiyor. İkinci önemli konu ise şirket kar payını, tasarruf sahipleriyle paylaşma taahhüdü veriyor mu ? Eğer karı paylaşmıyorsa sadece asli ortaklığınız devam edecek, yıllık bir gelir söz konusu olmayacak demektir. Peki şirketin ne kadar para kazandığını nasıl öğreneceğiz? Halka açık şirketlerin mali tabloları, her üç ayda bir Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda yayınlanıyor. Ünver, hisse senedini almadan önce şirketin son beş yılını incelemenin fikir verebileceğini söylüyor. Tabii yorumlama yeteneği kazandıktan sonra…
EV KADINLARI BİLE BORSA ÖĞRENİYOR
Sermaye Piyasası Yatırımcıları Derneği’nin hem bireyleri finans konusunda doğru bilgilendirmek hem de ülke ekonomisine yön vermek amacıyla kurulduğunu belirten Ünver, borsaya girmeden önce mutlaka piyasanın içinde pratik sahibi kişilerden eğitim alınması gerektiğini söylüyor. Üniversiteler de dagil birçok yerde eğitimler düzenleyen derneğin sesini ilk duyurduğu alan ise kadınlara yönelik iş fırsat sitesi olmuş. Çünkü çocuklarına refah düzeyi yüksek bir çoğrafyada gelecek vermek isteyenlerin başta kadınlar olduğunu biliyorlar. Bir anlamda anneler ekonomiye ne kadar hakim olursa geleceğin bireyleri de o kadar bilinçli olacak. Bahçeşehir Üniversitesi’yle birlikte Türkiye’de ilk kez bir borsa okulu açtıklarını söyleyen Ünver, katılımcılar arasında ev kadınlarının da olduğunu ve kısa sürde geri dönüş aldıkların belirtiyor. Eğitim süresi ve ücreti içeriğine göre değişiyor. Hiç bilmeyen birine beş haftalık bir program sundukları gibi, nisan ayında yapılacak iki tam günlük programla da borsaya ilgi duyanları bilgilendirecekler.
‘’SERMAYE PİYASASI İŞSİZLİĞE SON VERİR’’
Hisse senedi uygulamasının halka yayılması sadece bireyin geleceğini garantileyen bir durum değil Ünver’e göre. Ülkenin gelecek sigortası da sermaye piyasasının etkinleşmesine bağlı. Hata işsizlik sorunun bile ortadan kalkacağını şöyle anlatıyor: ‘’ABD’deki halkın geçim sorunu yaşamaması bir tesadüf değil, tamamen bu sistemi doğru uyguladıklarından kaynaklanıyor. Türkiye’ye baktığımızda nüfusun yüzde 75’i elde ettiği gelirle ancak idame ettirebiliyor, tasarruf edemiyor. Kalan yüzde 25 ise tasarruf alanları cazip olmadığından tüketime yöneliyor neya yurt dışına yatırım yapıyor. Sonuçta ülkede cari açık oluyor. Tüketerek büyüyen bir ülkede elbette cari açık olur. Bu sarmaldan çıkmanın yolu da tasarrufun verimliliği. Şu anda Türkiye’deki bankacılık sisteminde bir trilyon TL mevduat var. Bu rakamın yarısını sermaye piyasalarına kazandırılırsa Türkiye’deki işsizlik sorunu ortadan kalkar. Unutulmamalı ki tabana yayılmamış sermaye, demokratik ortamın da teminatıdır.
‘’HİSSE SENEDİ NASIL ALINIR’’
‘’Hisse senedi almak için bir alt sınır yok, 1000 TL’yle bile alabilirsiniz. Halka açık şirketleri inceleyip seçim yaptıktan sonra bir yatırım kuruluşuna gidip hesap açtırmanız gerekiyor. Daha sonra, eğitimlerde aldığınız bilgilerle şirketin kar durumunu inceleyerek internet üzerinden gelişmeleri takip edebiliyorsunuz.‘’