Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu [email protected]

BES’te gelecek gençlerde, gençlere gelecek BES’te..

Emeklilik Gözetim Merkezi’nin Bireysel Emeklilik Sistemi’ne ait verileri ayrıntılı olarak bir araya getiren “Bireysel Emeklilik Sistemi Gelişim Raporu”nun 2016 yılı versiyonu yayımlandı. Bu yazımızda, katılımcılar, katkı payları, devlet katkısı, emeklilik planları, emeklilik fonlarının getirileri ve riskleri gibi birçok başlık içeren rapordan dikkatimizi çeken noktaları öne çıkarmak istedik.

Gençlerin BES’e ilgisi artıyor

Raporun katılımcıların yaş aralıklarına göre yıllar itibariyle dağılımlarının incelendiği bölümünde yer alan grafikte, 25 yaş altındakilerin sözleşmelerinin tüm sözleşmeler içindeki oranı 2003 yılında % 7 civarındayken, 2016’da yaklaşık % 14 olmuş. Sistemde yer alan gençlerin 2 kata yakın arttığı söylenebilir. Diğer hiçbir yaş grubunda böyle bir artış olmadığını eklemeden geçmeyelim. Ancak, hâlen BES’te yer alan katılımcıların yaş ortalaması yüksek (39 yaş). Toplam fon büyüklüğü ağırlıklı BES yaş ortalaması ise 45,5.

Çoğunluk erkek katılımcılarda ve serbest meslek grubunda

Raporda fon büyüklüğünün cinsiyete göre ayrımına da yer verilmiş. BES katılımcılarının % 56’sı erkek, % 44’ü kadın. Emeklilik şirketleri için kadın katılımcılar bir potansiyel olarak görülebilir.

Katılımcıların yalnız % 37’si mesleklerini belirtmiş. Bunların içinde “serbest meslek” sahiplerinin fon büyüklüğünün toplama oranı % 26,1. Ev hanımları % 16,1 ile ikinci sırada yer alıyor. Onları % 9,3 ile işçi statüsündeki katılımcılar takip ediyor. Burada dikkat çekici bir nokta, SGK’dan emeklilerin payının % 5,6 ile hiç de azımsanmayacak düzeyde olması.

Anadolu’dan katılım hızlanıyor

Katılımcıların ikâmet ettikleri illerdeki nüfusa oranına baktığımızda resim pek de şaşırtıcı değil. Hepimizin tahmin edebileceği gibi, Marmara ve Ege Bölgesi birinci sırada. Katılımcıların en yoğun olduğu il % 25 ile Muğla olmuş. Onu % 21 ile İstanbul ve % 20 ile Antalya takip ediyor.

Ancak, 2016 yılı sonu itibariyle yürürlükteki sözleşmelerin katılımcı adedinin önceki yıl sonu değerlerine göre büyüme oranına baktığımızda durum farklı.. EGM’nin artışları göstermek için hazırladığı Türkiye haritasında bu kez koyu renkler batıdan doğuya kayıyor. Katılımcı adedi artışının en fazla olduğu ilk üç il sırasıyla Gümüşhane (% 25), Yozgat (% 22) ve Adıyaman (% 21) oluyor.

Aylık ortalama düzenli katkı payı 233 TL

2016 yılı içinde ödenen aylık ortalama düzenli katkı payının tutarı 233 TL olarak gerçekleşmiş. Bu tutar, en fazla katılımcının yerleşik olduğu ilk 10 il temel alınarak hesaplanmış. Bu iller katkı payı tutarı sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir, Muğla, Adana, Bursa, Antalya, İçel, Kocaeli ve Konya’dır.

Yolu BES’ten geçenler

EGM, rapora BES’te halihazırda sözleşmesi olanlar, geçmişte teklif alan ancak sözleşmesi yürürlüğe girmeyenler ve sözleşmesi sonlandırılmış tüm katılımcıları analiz ettiği bir bölüm eklemiş. 79,8 milyon nüfusa sahip ülkemizde 18 yaş üstü kişi (BES’e dahil olabilecek) sayısı 56,9 milyon. Sistem bu kişilerin yaklaşık % 15’ine ulaşmış: “Yolu BES’ten Geçen” kişi sayısı 8.847.740 olarak gerçekleşmiş. Bunların %75’nin (6,6 milyon kişi) sözleşmesi halen yürürlükte. %25’lik kısımda yer alanlardan 36.052 kişi emekli olmuş. Geriye kalanlar ise sistemden herhangi bir sebeple çıkanlar. Sayı hiç de az değil: 2.056. 130 (% 23). 

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.