Ana SayfaYazarlarGökhan UganSermaye Piyasaları
Gökhan Ugan [email protected] Gökhan Ugan

Alt pazara düşürülen payların suçu ne?

21 Eylül 2020, 08:05 - -

17 Eylül tarihinde Borsa İstanbul Yönetimi, Sermaye Piyasası Kurulu ile birlikte aldıkları karar doğrultusunda BIST Pay Piyasası’nda işlem gören paylarda derinliğin artırılması amacıyla Pazar yapılanmasında değişikliğe gidildiğini duyurdu. Yeni düzenlemede Ana Pazar Grup 2 pazarı, Alt Pazar adı altında Yıldız Pazar ve Ana Pazar’dan ayrı bir şekilde yapılandırıldı. 1 Ekim 2020 tarihinden itibaren Alt Pazar’da işlem görecek paylar, Yakın İzleme Pazarı (YİP) ve Piyasa Öncesi İşlem Platformu’nda (PÖİP) işlem gören paylarda olduğu gibi açığa satış ve kredili işlem yasağı ile brüt takas uygulamasına tabi olacak.

Yakın İzleme Pazarı, payların Borsa kotundan ve/veya işlem gördüğü pazardan geçici ya da sürekli çıkarılması sonucunu doğurabilecek gelişmelerin oluşması durumunda yatırımcıların haklarının korunması ve kamu yararı gereği alındıkları Borsa İstanbul bünyesindeki bir pazardır. Piyasa Öncesi İşlem Platformu ise fiili dolaşım oranı çok düşük olan payların işlem gördüğü bir pazardır. Her iki pazarda da günde beş kez tek seans düzenlenmektedir, açığa satış/kredili işlem yasaktır, brüt takas uygulaması vardır ve günlük fiyat marjı %10’dur. Yeni uygulamada Alt Pazar’da işlem gören paylar ile Yakın İzleme Pazarı’nda veya Piyasa Öncesi İşlem Platformu’nda işlem gören payları birbirinden ayıran tek fark, Alt Pazar’da işlemlerin tek seans yerine sürekli yapılacak olmasıdır.

Açığa satış ve kredili işlem yasağı ile brüt takas uygulaması, V-101.1 sayılı Bilgi Suistimali ve Piyasa Dolandırıcılığı İncelemelerinde Uygulanacak Tedbirler Tebliği’nin 18’inci maddesinde “bilgi suistimali ve piyasa dolandırıcılığı incelemelerinde uygulanacak diğer tedbirler” arasında sayılmaktadır. Diğer bir ifadeyle Kurul açığa satış/kredili işlem yasağı ile brüt takas uygulamasını sermaye piyasası suçlarıyla mücadele aracı olarak kullanmaktadır.

Açığa satış ve kredili işlem yasağı ile brüt takas uygulamasının yürürlükte olduğu paylarda derinlik ve likidite önemli ölçüde azalmaktadır. Aşağıda verilen örnekler söz konusu tedbirlerin likiditeye verdiği zararı ortaya koymaktadır:

1. SPK 17.12.2019 tarihinde Niğbaş Niğde Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş. (NIBAS) pay piyasasında brüt takas ve kredili işlem/açığa satış yasağı uygulanmasına karar vermiştir. NIBAS’ın karar tarihinden önceki 3 aylık dönemde ortalama işlem hacmi 974.224,34 TL, ortalama işlem adedi 143.491,51 adet iken, karar tarihinden sonraki 3 aylık dönemde ortalama işlem hacmi 148.819,68 TL’ye, ortalama işlem adedi ise 27.025,67 adete gerilemiştir.

2. SPK 06.01.2020 tarihinde İhlas Gazetecilik A.Ş. (IHGZT) pay piyasasında brüt takas ve kredili işlem/açığa satış yasağı uygulanmasına karar vermiştir. IHGZT’nin karar tarihinden önceki 3 aylık dönemde ortalama işlem hacmi 1.388.264,49 TL, ortalama işlem adedi 457.300,45 adet iken, karar tarihinden sonraki 3 aylık dönemde ortalama işlem hacmi 162.256,98 TL’ye, ortalama işlem adedi ise 57.074,86 adete gerilemiştir.

3. SPK 14.01.2020 tarihinde Sinpaş Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. (SNGYO) pay piyasasında brüt takas ve kredili işlem/açığa satış yasağı uygulanmasına karar vermiştir. SNGYO’nun karar tarihinden önceki 3 aylık dönemde ortalama işlem hacmi 18.150.653,36 TL, ortalama işlem adedi 18.607.172,08 adet iken, karar tarihinden sonraki 3 aylık dönemde ortalama işlem hacmi 2.000.169,50 TL’ye, ortalama işlem adedi ise 1.680.767,92 adete gerilemiştir.

Yukarıdaki örneklerde açığa satış/kredili işlem yasağı ile brüt takas uygulaması, piyasa dolandırıcılığı veya bilgi suistimali şüphesi olan paylar için getirilmiştir. Hal böyleyken, herhangi bir piyasa dolandırıcılığı veya bilgi suistimali şüphesi olmadan bir pay senedine açığa satış/kredili işlem yasağı ve/veya brüt takas uygulaması getirmek, yatırımcıların o pay senedini manipülatif olarak görmelerine ve yatırım tercihlerini başka yerlere kaydırmalarına yol açacaktır. Söz konusu uygulamalar ve yatırımcı tercihleri nedeniyle likidite azalacağından Alt Pazar’da işlem gören pay senetlerinin bir üst pazara çıkma olasılığı giderek zayıflayacaktır. Bu durum uygulamanın pay piyasasında derinliğin artırılması amacıyla çelişmektedir.

Düzenlemede dikkat çeken başka bir olay ise Piyasa Öncesi İşlem Platformu’nda işlem görmesi gereken paylara fiili dolaşım oranlarını düzeltmeleri için yılbaşına kadar süre verilirken, hemen hemen aynı işlem esaslarına sahip Alt Pazar’da işlem görecek paylara bu hakkın tanınmamasıdır. Alt Pazar’ın işlem görme esasları neredeyse Piyasa Öncesi İşlem Platformu’nunki kadar daraltılmış iken, Piyasa Öncesi İşlem Platformu’nda işlem görecek şirketlere tanınan hakkın, fiili dolaşım oranı kriterini sağlayamadığı için kendilerini birdenbire bu pazarda bulan şirketlere de tanınması gerekir.

Gönül isterdi ki bu düzenleme halka açık şirketlerin ve piyasa profesyonellerinin görüşlerini aldıktan sonra uygulamaya alınsın. Ancak yine de hiçbir şey için geç değil. Ben SPK ve BIST yönetimlerini Alt Pazar’daki açığa satış/kredili işlem yasağı ile brüt takas uygulamasının kaldırılması hususunda bir kez daha düşünmeye davet ediyorum.

Saygılarımla.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.

YORUMLAR (19)
:) :( ;) :D :O (6) (A) :'( :| :o) 8-) :-* (M)
  • Deniz gezmiş.03 Şubat 2021 22:59

    Bence bu uygulama su nedenke yapıldı. Bu piyasaya düşürülen senetler genelde bir yukslemeye başladımi arka arkaya tavan yapabilmr olanağı olan senetlerdi. Borsa İstanbul böyle birşey yaparak yatırımcıyı aslında korumuyor. Tıpkı kartn örneğinde olduğu gibi. Kartn bedelsiz açıkladı arka arkaya tavanlar geliyor. Ve tabiri caizse giden hisseye borsa İstanbul sözde yatırımcıyı korumak.adina Brüt takas cezası verdi. Hissenin ayarı bozuldu ve aynı gün dusus ve işlem hacmi zayıfladı. Aslında yatırımcıyı korumadi.yukselen hissede yatırımcıyı.neye karşı koruyacakti. Amaçları millet fazla kazanmasin.diye.kostek.oldular. BIST nerede yatırımcının karı var orada takozu koyuyor.

  • Ali31 Aralık 2020 09:46

    Suç hissenşn değil ard niyetle alım satım yapanın. Direk o kişiler tespit edilip ceza kesilmeli

  • Veysi Akdoğan 29 Aralık 2020 00:08

    Bende alt pazara düşecek hisse çıkmam gerekiyotmu

  • Remziye gider23 Aralık 2020 17:46

    Bu tamamen aracı kurumun lehine bir uygulama satış emri verdiğimiz paylarin parası 1 gün sonra hesabınızı ancak geçiyor bu arada birçok firsak kaçıyor ve tabiki aracı kurum için 24saat çok güzel bir zaman dilimi sizin tllerinizle bir çok alım satım yapabilir sizin kaybinizi karşılayan yok👎👎👎👎👎

  • Ali kibar19 Aralık 2020 02:24

    Çok güzel bir yazı böyle bir saçmalık olmaz eyer supelendiyin hisse varsa almayacaksin borsaya

  • Sözün özü 06 Aralık 2020 19:16

    Çok güzel yazı. Tekrar gündeme getirilmeli. Böyle saçma bir uygulama olamaz.

  • fatih07 Kasım 2020 02:27

    valla yaziniza aynen katılıyorum eski sistem superdi eskiye dönelim

  • spk güven ver mi yor13 Ekim 2020 22:36

    brüt takas ın ky yi korumadığı pratikte çok açık,,kredili satış açığa satışcı 100milyondan başlayarak artırarak iş görüyor...spk buna yasak koyması ky nin aklına rant kaybeden spk yı getiriyor. spk istese önlem alır. Almıyor ama sonunda tuhaf bir şekilde ky yi koruyorum diyor pratikte brüt ky ye iflas haberi gibi hissesinin değerini düşüren uygulama olarak kanıksanmıştır

  • Barancanvebus22 Eylül 2020 04:48

    Borsada elinde hisse olmadan açığa satışı anlayabilmiş değilim. Açığa satış kesinlikle yasaklanmalidir.

  • Acaba21 Eylül 2020 19:11

    Alt pazarda işlem gören şirketlere kredili işlem evet ana brüt takas çok saçma ve çok büyük haksızlık . Brüt takası gip ten gelenlere uygula . Hisse senedi likit bir piyasa , bu likiditeyi mahvetmeyin . Yazık .

  • YL21 Eylül 2020 17:44

    Artık sadece endeks-50 ve Endeks100 olmalı. Veya bunların tamamı ksltorıp sadece Yıldız pazar olmalı. Yip pazarı kaldıtılmalı. Brüt takas ve Devre kesiciliğide kötüye kullanılan durumlar, usulsuz işlere karşı takipler başka yapılmalı

  • Emir21 Eylül 2020 14:59

    Verilmiş bir emirde Emir iptali, emir düzeltme veya iyleştirmr 20 dakika sonra olabilmeli. Ayrıca aracı kurumlarda en düşük komisyon “binde bir” standartı konmalı ve emir düzeltmede iptal gibi işlemlerde kesilen komisyon iki katı olmalı

  • Ky21 Eylül 2020 14:56

    Yip pazarı patronların yukarıdan boşalttıkları hisseleri en ycuza en kontrollu şekilde dipte toplana için bir mekanizma olarak kullanıyorlar

  • Yip21 Eylül 2020 14:55

    Yip pazarı kaldırılmalı hisseler alt pazara alınıp gün boyunca işlem görmeli. Yip pazarı olduğu sürecr baxı kötü niyetli patronlar yatırımcılara Yip pazarı tuzağı hazırlamak için hissekeri yip pazarına düşme koşulları oluşturmaya devam ederler

  • ALİ HAYDAR TANRIKULU21 Eylül 2020 10:56

    Hükümet yatırımcıları koruma şemsiyesine alacak.ve bundan sonra büyük vurgünları önlemeye çalışmaktadır.

  • Sözün özü 21 Eylül 2020 09:36

    Güzel yazı

  • Mehmet Yıldız21 Eylül 2020 09:16

    Tamam şimdi böyle diyorsunuz ama %1000 hatta %5000 çıkan kağıtlar sonra eski değerlerine gelince küçük yatırımcının arkasında siz duracakmısınız. Sonra spk ve ilgili kurumlara sikayet yağmuru başlıyor.Bakınız burada öyle spekülatif işlemler oluyor ki bazı küçük yatırımcılar 8-10 senede zararını çıkartamıyor bir dahada borsadan soğuyor. Borsa yatırım yeri kumarhane değil .

  • Gerçek yatırımcı21 Eylül 2020 15:42

    Küçük yatırımcının ne işi var o kağıtlarda. Cin olmadan adam mı çarpacaklar. Şunu aklınıza sokun kaybetmeyi göze alabileceğiniz para ile YATIRIM yapın küçük yatırımcı iseniz. Bu uyarı heryerde yapılıyor ama dinleyen yok ağlayan çok. Ayne corona tedbirlerini dinlediğimiz gibi.

  • Hafise 21 Eylül 2020 09:03

    Hangi hakla satma hakkini elinden alirlar insanlarin inanilmaz, şok haber dusse adam ekranin basinda eli kolu bagli oturacakmi? 6 ay uygulanabilen bir kurallar butununjn olmadigi borsada 6 ay sonra nasilsa bunuda deistirirler...dene olmazsa deistir ne guzel yonetim... O sirada ezilen ezilir..