Halka açık şirketler için kritik sonuç

Rauf Ateş,  Capital Dergisi’ndeki “Şirket Doktoru” köşesinde, Amerikan borsasına kayıtlı orta ve büyük ölçekli yaklaşık 30 bin şirket üzerinden yapılan bir araştırmanın sonuçlarını yazdı.

Yaşamak giderek daha zorlaşıyor

Şirketlerin yaşam süresine yönelik çok araştırma yok ve ne yazık ki çok sık da yapılmıyor. Hala Clayton Christensen'in, Arie De Gues'in araştırmaları kullanılıyor. TÜİK, yeni kurulan şirketlerin ilk birkaç yıllık yaşam süresine yönelik veriler yayınlıyor ama yetersiz. Oysa bunlar yeni iş kuranlar için bu hayati veriler içeriyor.

Bu konuda yakın zamanlı bir araştırmayı Dartmouth Üniversitesi'nden Vijay Govindarajan gerçekleştirdi. Govindarajan ve arkadaşlarının elde sonuçları, birkaç başlık altında paylaşmak istiyorum:

1-Araştırma, S&P 500 gibi Amerikan borsalarına kayıtlı 29 bin 688 şirketi kapsıyor. 1960-2009 arasındaki dönemde işlem gören bu şirketler, ağırlıklı olarak orta ve büyük ölçeklilerden oluşuyor.

2-Araştırmacılar, şirketleri 10 yıllık bölümlere ayırarak incelemiş. Böylece halka açıldıkları dönemleri izleyen ilk 5 yıldaki yaşam performanslarını analiz edebilme olanakları olmuş.

3-Buldukları en kritik sonuç şu: "Yaşam süreleri azalıyor." 1960’larda borsaya kote olan şirketlerin yaşama şansı yüzde 92 iken, 1970'lerde bu oran yüzde 87'ye ve 2000'lerde yüzde 63'e kadar düşmüş.

4-Benim tahminim 2010'larda bu oranın yüzde 60'ların altına gerilemiş olabileceği yönünde... Çünkü teknoloji ve yeni iş modelleri bazı şirketlerin hızlıca piyasadan çekilmesine neden oluyor.

5-2000 yılından önce kurulan şirketler, ağırlıklı olarak fabrika ve bina gibi fiziksel aktiflere yatırım yapıyor. 2000 yılından sonrakiler ise daha çok insana, organizasyona ve inovasyona yöneliyor.

6-Yeni firmaların uzun yaşam için avantajı, hızları ve uyum becerileri... Dezavantajları ise sürekli inovasyon yapmak zorunda kalmaları... Aksi takdirde birden yok olma tehlikeleri var.

7-Yeni nesil şirketlerin "yaşam şansını" azaltan bir başka önemli faktör ise "taklit" edilmeleri... Bunların başında arama motorları geliyor. Önce Altavista, ardından Yahoo gibi şirketler geldi. Şimdi Google var. Skype'ın alanında Facetime, Viber, Google Hangouts gibi çok sayıda rakip var. Bunlardan yenilenen ve inovasyoncu olan ayakta kalacak.

8-Govindarajan, şöyle özetliyor: "Yaratıcı yıkım, iş dünyasında her zaman dikkate alınması gereken bir faktör. Ancak fiziksel dünyada, ürün-hizmet-teknoloji döngüleri çok daha uzundu. Teknoloji tabanlı sektörlerde bu döngüler olağanüstü kısaldı."

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.