Cari açıkta altının rolü

Altın ithalatında özellikle mayıs ayında kendini gösteren hızlı artış toplam ithalatı yukarı çekmiş ve bu durum mayıs ayı dış ticaret dengesine belirgin bir şekilde yansımıştı. Dış ticaret açığındaki büyüme de doğal olarak cari işlemler dengesine yansımış durumda.

Merkez Bankası tarafından dün açıklanan mayıs ayı ödemeler dengesi verileri, cari işlemler dengesinin mayıs ayında 5.2 milyar dolar açık verdiğini gösterdi. Cari açık, geçen yılın aynı ayındaki 3.1 milyar dolara göre 2.1 milyar dolar arttı.

İlk beş aylık dönemde de geçen yıl 14.1 milyar dolar olan cari açık, bu yıl 16.8 milyar dolara ulaştı.

İşte cari açıktaki bu artışta altın çok büyük etki yaptı. Hatta şöyle söylemek gerek; net altın ticaretinin negatife döndüğü dikkate alınırsa cari dengede bir artış yok, aksine gerileme söz konusu. Nasıl mı, aktaralım...

Altın ticaretinde artıdan eksiye...

Türkiye geçen yıl beş ayda net 2.5 milyar dolarlık altın ihraç etti. Bu ihracatla birlikte, yani altın dahil olmak üzere cari açık 14.1 milyar dolar oldu. Geçen yılın ocak-mayıs dönemi için altın hariç hesaplama yapıldığında cari açık 16.5 milyar dolardı.

Geldik bu yıla... İlk beş aylık dönemde altında artık net ihracat yok, tam tersine net 2.8 milyar dolarlık ithalat var. Cari açık da 2.8 milyar dolarlık net ithalatla birlikte 16.8 milyar dolar. Bu kez de düşelim altın ithalatını, cari açık 14.1 milyar dolar.

Bir başka ifadeyle cari açık beş aylık dönemde altın dahil 14.1 milyar dolardan 16.8 milyar dolara çıktı.

Ama altın hariç cari açık tam tersine bir hareketle 16.5 milyar dolardan 14.1 milyar dolara indi.

Hatırlanacaktır altın ticaretindeki tuhaflığı daha önce de bu köşede birkaç kez dile getirdik. Özellikle Birleşik Arap Emirlikleri ile hemen hemen aynı tutarda altın alım satımı yapılıyor olmasının altında ne yattığını sorgulamıştık. Daha önce İran'a dönük olarak bir ödeme aracı olarak kullanılmak üzere altın ticareti yapıldığı biliniyor. Ama bu kez karşılıklı bir ticaret söz konusu görünüyor. Karşılıklı ve neredeyse aynı düzeyde...

Portföy yatırımlarında büyük artış var

Ödemeler dengesinin finansman kalemlerinde en çok dikkat çeken portföy yatırımlarının özellikle mayıs ayında adeta rekor kırması.

Geçen yılın ilk beş ayında portföy yatırımları (hisse senetleri ve borç senetleri) yoluyla 7.4 milyar dolarlık bir finansman sağlanmıştı.

Bu yılın ilk beş ayındaki giriş ise 13.2 milyar doları buldu.Bu yıl özellikle mayıs ayında rekor düzeyde bir giriş gerçekleşti. Aslında bu yıl son üç aydır tırmanış gösteren bir portföy yatırımı girişi var. Ocak ayında 1.6 milyar dolar olan giriş şubatta 862 milyon dolara düştü. Daha sonra artış başladı. Portföy yatırımlarının tutarı martta yaklaşık 2 milyar dolar, nisanda 3.3 milyar dolar ve nihayet mayısta 5.5 milyar Dolar oldu.

Mayıs ayında 5.5 milyar doları portföy yatırımlarından olmak üzere finans hesabında gerçekleşen giriş 6 milyar doları aştı. Bu tutar cari açığın üstünde. Bu sayede mayısta Merkez Bankası rezervini 2.4 milyar dolar artırma olanağı elde etti.

Portföy yatırımlarının genel eğilimini Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerini açıklamadan da izlemek mümkün. Yabancı yatırımcılar haziranda 1.8 milyar dolarlık daha net alım gerçekleştirdiler. Ancak haftalık olarak izlenen ve ay bazına getirilen bu alım satımla Merkez Bankası'nın ödemeler dengesi kapsamında açıkladığı verileri bire bir aynı tanımda düşünmemek gerek. Dolayısıyla ilk beş aydaki net girişe haziranı eklemek doğru bir yaklaşım olmaz.

Hisse senedi alıp, DİBS sattılar

Bu arada yabancı yatırımcılar, temmuzun ilk haftasında hisse senedi almaya devam ederken devlet iç borçlanma senedi sattılar.

Merkez Bankası verilerine göre geçen hafta yurt dışı yerleşikler ya da kısaca yabancı yatırımcılar net 48.2 milyon dolarlık hisse senedi aldılar. Yabancı yatırımcılar aynı hafta içinde devlet iç borçlanma senedinde ise net 222.4 milyon dolarlık satış gerçekleştirdiler.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.