Arif Ünver [email protected]

Sermaye Piyasasında madalyonun iki yüzü

Değerli okurlar, öncelikle herkesin geçmiş bayramını kutlarım. Ülkemizin en önemli sorunlarının başında gelir dağılımındaki dengesizlik gelmektedir… Gelir dağılımındaki dengesizliğin tedavisi için önemli ilaçlar var; tabi ki bu ilaçlar tek başına kullanıldığında olumlu bir netice alınamıyor… Açıkçası bir ilaç karışımı tedavisi gerekmektedir… Hani bazı ilaçlar vardır; eczaneye gidersiniz, eczacı size, “10 dk buyurun oturun, biz hazırlayalım karışımı” der… O tarz ilaçların etken maddeleri bir değil birkaç tanedir…

Bu karışım tedavisinde Sermaye Piyasası en etken maddelerden birisi olarak öne çıkıyor ama etken maddenin önemi tam olarak kavramış mıdır? Bu nokta bir muamma… Özellikle siyasi iradenin bu önemi kavraması memleket menfaatleri açısından son derece önem arz etmektedir…

Öncelikle gelir dağılımına ilişkin bazı rakamları vermeye çalışalım… 2012 yılında yayınlanan 2011’de yazılmış bir rapora göre (rapor Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından yayınlandı) ülkemizde yaklaşık 19 milyon aile olduğu ve ailelerin ortalama aylık gelirleri sorgulandığında ise;

% 6,6’sının aylık geliri 2.500 TL’nin üzerinde,

% 21,1’inin aylık geliri 1200-2500 TL arası,

% 41,8’inin aylık geliri 800-1200TL arası,

% 13,9’unun aylık geliri 600-800 TL arası,

% 7,6’sının aylık geliri 400-600 TL arası,

%9’unun aylık geliri ise 400 TL altı…

Son durumda kişi başına ortalama gelirin 10.000 Amerikan Doları civarı olduğu başka bir ifade ile 19.000 TL civarı olduğunu bilmekteyiz… Ortaya koyduğumuz rakamlara baktığımız zaman, kişi başı ortalama gelir olan 19.000 TL’nin altında yaşayanların toplam ailelere oranı %75’ler civarında… Kısacası ülkemizde var olan ailelerin %75 gibi önemli bir kısmı ortalama gelirin altında girdiye sahip… Sonuç olarak görüleceği üzere toplam gelirin önemli bir kısmını azınlık nüfus elde etmektedir…

Şimdi bir de Sermaye Piyasamıza ilişkin bir takım rakamlar vererek devam edelim…

Bakiyeli hesap sayısı 1 milyonun biraz üzerinde, 10 bin TL’den fazla bakiyesi olan yatırım hesabı 250.000 civarı, toplam hisse senedi stokunun neredeyse %50’si ilk 1000 kişi veya hesapta…

Gelir dağılımı rakamları ve Sermaye Piyasamızdaki yatırım hesabı bakiyelerini yan yana koyunca bir anomali yok… Son derece paralel bir durum söz konusu… Mevduat bacağına baktığımızda ise 1 milyon TL’nin üzerinde bakiyesi olan 50 bin civarı hesap var… Geçenlerde önemli bir devlet yetkilimiz de verdiği demeçte, “Türkiye ekonomisini 7.500 kişi yönetiyor” demişti…

Verileri üst üste koyduğumuz zaman, ülkemiz nüfusunun önemli bir kısmı hayatını ancak idame ettiriyorken, azınlık bir nüfus ise pastanın önemli bir kısmından nasipleniyor… Gelir dağılımında var olan dengesizliğin sadece ekonomik değil aynı zamanda sosyo-ekonomik sonuçları olduğunu hepimiz biliyor ve bu dengesizliğin ülkemize farklı sorunları da beraberinde getirdiğini görüyoruz… Nihai hedefi gelişmiş ülke statüsü olan ülkemizin, orta gelir grubunu bir yere taşımadan ilgili statüye kavuşmasının hayal veya kağıt üstünde gelişmişlik olacağını da hatırlatmak istiyoruz… Ülkemizin orta gelir grubu, kişi başına düşen ortalama gelirin önemli oranda altındadır...

Şimdi gelelim Sermaye Piyasası ve Gelir Dağılımı ilişkisine; mevcut Sermaye Piyasası stratejisi, ülkemizin geniş nüfus yapısına olumlu tesir yapacak politikalardan ziyade, küresel finans alemine hizmet edecek şekilde dizayn edilmektedir… Bu vesile ile ülkemiz ihtiyacı olan enerjiyi/sinerjiyi Sermaye Piyasalarından sağlayamamaktadır… Elbette ki saniyede daha fazla alım satım emri göndermek önemli ama önce asıl meseleler hazmedilip gerekli aksiyonlar alınırsa, saniyede daha fazla emir iletimi daha anlamlı hale gelecektir… Keza tek hisse opsiyonları da… Ama daha öncelikli olan mevzularda yol alınmadan diğer adımlara konsantre olursak, maalesef ki Sermaye Piyasamız ülkemize arzu edilen katkıyı sağlamakta yetersiz kalacaktır… Örneğin Amerika’da hisse senedi stoku 15 trilyon dolar ve gayri safi yurt içi hasılası da 15 trilyon dolar civarıdır… Türkiye’de ise GSYİH 1,5 trilyon TL iken hisse senedi stoku 200 milyar TL civarındadır… Tabi bu noktada niceliksel değil de niteliksel olarak konuya bakmak daha faydalı olacaktır… Konu derin olduğu için ilgili konuyu da başka yazılarımızda ele almaya çalışırız…

Tam da bu noktada, ülkemizde bir ekonomik kalkınma var, büyüyoruz, kişi başına düşen gelir artıyor fakat hane halkına aynı şekilde sirayet edemiyor… Sermaye Piyasalarının asli amacı, ekonomik kalkınmadan, çok daha geniş bir nüfus yapısının pay almasına hizmet etmek olmalıdır… Ama trading dediğimiz alım satım miktarlarının artması odaklı yaklaşımların asli amacın önüne geçmesi durumu söz konusu olursa, Sermaye Piyasasında madalyonun iki yüzü olduğu unutulmuş olur…

Sermaye Piyasamızda madalyonun iki yüzü olduğu ve her iki yüzünde önem arz ettiği unutulmamalıdır… Sermaye Piyasaları, sermayenin tabana yayılması ile orta ve düşük gelir grubunun ekonomik kalkınmadan pay almasına olanak sağlar… Bu açıdan baktığınız zaman gelir dağılımında dengelenmeye yardımcı olur… Ekonomik kalkınmanın orta ve düşük gelir grubuna sirayet etmesi ise demokratik ortamın teminatı olur, aynı zamanda ülkemizin nihai hedefi olan gelişmiş ülke statüsünü de garanti altına alır… Ekonomik neticelerin,  aynı zamanda sosyal sonuçları vardır…

“Tasarruf açığımız kırılganlık yaratıyor” ifadesi herkes tarafından sıkça dile getiriliyor, diğer taraftan gelir- tasarruf ilişkisinin rakamlarla Türkiye gerçeği ortada duruyor… Bu açmazı çözerek, reel sektörün fonlanması ve istihdam artışı dahil önemli sorunların çözümünde Sermaye Piyasası önemli bir rol oynayacaktır… Amma yapılması gereken, atılması gereken adımlar vardır…

Bu vesile ile ülkemizin ihtiyacı olan Sermaye Piyasası Stratejik Eylem Planı’nı üç başlık altında hazırladığımızı ve bu üç başlığın sırası ile “Yatırım/Yatırımcı Kültürü, Reel Sektör Sermaye Piyasası Entegrasyonu ve Devlet/Sermaye Piyasası İlişkisi” olduğunu ifade etmek isteriz… Kısmet olursa Sermaye Piyasası Stratejik Eylem Planı’mızı 2014 yılının ilk çeyreğinde kamuoyuna açıklayacağımızı bildiririz…

Sermaye Piyasasında madalyonun iki yüzü olduğu unutulmamalı, toplumun geniş kesimleri tarafından konunun ehemmiyetinin anlaşılması, ülkemizin menfaatleri açısından büyük önem arz etmektedir…

NOT: Ülkemiz nüfusu yaklaşık 75 milyon, yaş ortalaması 29/30, yatırım hesabı 1 milyon civarı,10 bin TL’nin üzerinde bakiyesi olan hesap 250 bin civarı, günlük ortalama alım satım yapan kişi sayısı 40-50 bin civarı… 40-50 bin kişiyi ülkemiz nüfusuna oranlarsak ülke nüfusunun binde 6,5’i olduğu ortada… Ek olarak Sermaye Piyasasında lisanslı çalışan sayısı 5 bin civarı… Sonuç; ülke gündeminde Sermaye Piyasası yok… Siyasi irade, Sermaye Piyasalarının ruhunu tam olarak kavradığı vakit, ülkemiz tüm kesimleriyle, ekonomik ve sosyal olumlu sonuçları bakımından, Sermaye Piyasalarından hakkıyla nemalanmaya başlayacaktır…

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.