TEPAV, yurt dışına giden (ODI) ve yurt içine gelen (FDI) doğrudan
yatırımların oranının(ODI/FDI) Eylül 2017'de %24,6 seviyesinde
gerçekleştigini açıkladı.
TEPAV, bir süredir ODI ve FDI doğrudan yatırımların nasıl
seyrettiğini, ODI/FDI oranı üzerinden izliyor. Bu oran basit bir
bölme işlemi ile elde edilse de, aslında Türkiye'nin yatırım ortamına
ilişkin önemli ipuçları vermektedir. Zira yatırımcıların kararları, iç
pazarın cazibesi, işgücü maliyetleri, vergisel yükler, işgücünün sahip
olduğu beceri seti ve siyasi - ekonomik istikrar gibi pek çok unsurdan
etkileniyor. Dolayısıyla ODI/FDI oranındaki yükseliş, bir ülkenin
yatırımcılar için cazibesini yitirmeye başladığını ve/ya ülkeden giden
yatırımların gelen yatırımlara göre daha hızlı arttığını anlatan bir
gösterge olarak değerlendiriliyor.
TEPAV'ın değerlendirmesinde şu bilgiler verildi:
"2000'li yıllara kadar neredeyse yatay bir seyir izleyen yurt
içinde doğrudan yatırımlar, 2003 yılından sonra dalgalı bir seyir
izlemeye başlamış ve Eylül 2017 itibarıyla da yaklaşık 11,1 milyar
ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Türkiye'den giden doğrudan
yatırımlar ise 2002 yılından itibaren hızla yükselmiş ve Eylül 2017
itibarıyla 2,7 milyar ABD doları seviyesine ulaşmıştır. Doğrudan
yatırımların yurt içi hâsılaya (GSYİH) oranına 2006-2016 dönemi
itibarıyla bakıldığında, FDI/GSYİH oranının %3,7'den %1,5'e düştüğü,
ODI/GSYİH oranının ise %0,2'den %0,4'e yükseldiği görülmektedir.
Türkiye'nin giden yatırımlarının gelen yatırımlara oranının son
dönemlerde artış eğilimi içinde olduğunu göstermektedir. 2008-2015
döneminde ortalama seviyesi %25,5 olan ODI/FDI oranı, 2016 yılının ilk
yarısında %30'un üzerine çıkmış fakat Aralık ayı itibariyle %24,6
seviyesine gerilemiştir. ODI/FDI oranındaki hızlı yükseliş, bir yandan
Türkiye'nin doğrudan yatırımlar için cazibesini kaybetmeye başladığını
gösterirken, bir yandan da yurt içindeki yerleşiklerin yurt dışındaki
fırsatları daha yakından takip etmeye başladığına işaret etmektedir.
ODI/FDI oranı alt dönemler itibarıyla incelendiğinde, 2002-2007
dönemindeki azalan trendin, 2008-2016 döneminde yön değiştirerek
artışa geçtiği dikkat çekmektedir. Bu dönemlerdeki yıllık ortalamalara
bakıldığında 2002-2007 döneminde %15,7 olan ortalamanın, 2008-2017
döneminde %25,3'e yükseldiği görülmektedir. İki dönem arasındaki
yaklaşık 9,6 yüzde puanlık artış, bu göstergeyi dikkatle izlemeye
devam etmemiz gerektiğini de ortaya koymaktadır. (Şekil 1 ve Şekil 2)
Türkiye'nin bu iki dönemdeki makroekonomik performansı göz önünde
bulundurularak, doğrudan yatırımlardaki trend değişikliğinin
anlaşılabilir olduğu söylenebilir. 2002-2007 döneminde %7,1 olan
ortalama büyüme oranının 2008-2016 döneminde %4,8'e gerilemesi ve aynı
zamanda bu dönemlerdeki büyüme oynaklığı katsayısının da 1,8'den
4,7'ye çıkmasının, Türkiye'ye yatırım yapmak isteyen yerli ve
yabancıları tedirgin ettiği aşikardır.
Veriler aylık frekansta incelendiğinde esas yükselişin 2014 yılı
ikinci yarısından itibaren başladığı görülmektedir. Kasım 2014'te
%55'e ulaşarak zirve yapan ODI/FDI oranında izleyen aylarda düşüş
gözlenmiştir. Temmuz 2015'te %48'e gerileyen oran, Kasım 2015'te
%30'lara kadar inmiştir. , Ocak 2016 itibarıyla ise çizgi yine yukarı
dönmüş olsa da Eylül 2017'de %24,6 seviyesine gerilemiştir.
Ocak-Eylül 2017 dönemindeki yatırımların sektörel ve bölgesel
dağılımına ilişkin detaylar aşağıdaki gibidir:
Yurt içinde yerleşik kişilerin yurt dışındaki doğrudan
yatırımlarının sektörel dağılımı incelendiğinde, 2017 yılı Ocak-Eylül
döneminde yatırımların %57,2'sinin hizmetler sektöründe, %31,7'sinin
madencilik ve taşocakçılığı sektöründe, %10'unun imalat sanayi
sektöründe ve kalan %1,1'inin de diğer sektörlerde gerçekleştiği
görülmektedir. Geçen yılın aynı dönemine göre sınai sektörlerindeki
yatırımların payı 11,5 yüzde puan azalmış, hizmet sektörünün payı da
11,1 yüzde puan artmıştır.
2017 yılı Ocak-Eylül döneminde yurt dışındaki doğrudan
yatırımların ülkelere göre dağılımına bakıldığında, ABD'nin öne
çıktığı görülmektedir. ABD'ye giden yatırımların toplamdaki payı 2016
yılı Ocak-Eylül dönemine göre 1,5 yüzde puan artmış ve 2017 yılı
Ocak-Eylül döneminde ilk sırada yer almıştır. Bu dönemde ABD'ye giden
yatırımların toplamdaki payı %28,6 olmuştur. Yurt içinde yerleşik
kişilerin yatırımları için tercih ettikleri diğer ülkelerden bazıları
sırasıyla Hollanda (%26), İngiltere (%9), Azerbaycan (%8,2) ve
Almanya (%5,7) .
Yurt dışındaki yerleşik kişilerin 2017 yılı Ocak-Eylül döneminde
Türkiye'ye yaptıkları doğrudan yatırımlar sektörler itibarıyla
incelendiğinde, yatırımların %63,1'inin hizmet sektöründe, %36,6'sının
da sınai sektörlerinde gerçekleştiği görülmektedir. Bu oranlar, geçen
yılın aynı dönemine göre sınai sektöründe yaklaşık yüzde 9,3 puanlık
bir azalış olduğunu, hizmet sektöründe yüzde 9,5 puanlık artış
olduğunu göstermektedir.
Aynı dönemde yurt içindeki doğrudan yatırımların ülkelere göre
dağılımına bakıldığında %29,7'lik pay ile Hollanda'nın ilk sırada yer
aldığı görülmektedir. 2017 Ocak-Eylül dönemi itibarıyla Türkiye'ye en
çok yatırım yapan diğer ülkeler sırasıyla İspanya (%21,1), Azerbaycan
(%7,8), Avusturya (%6,1), Almanya (%4,3) ve Belçika (4,3)' dır."
Foreks Haber Merkezi (
[email protected] )
http://www.foreks.com
http://twitter.com/ForeksTurkey